شرایط تعلیق مجازات کیفری | کدام مجازات‌ها تعلیق می‌شوند؟

تعلیق اجرای محازات به این معنا است که اجرای حکمی که برای مجرم صادر شده است، برای مدتی به تعویق افتد. ممکن است از خود بپرسید که معلق کردن مجازات چرا انجام می‌شود که در پاسخ به این موضوع باید بگوییم تعلیق مجازات‌ با هدف دادن فرصت دوباره به مجرمان برای برگشتن به زندگی عادی اجتماعی انجام می‌شود. در این امر، قاضی دادگاه صادرکننده حکم قطعی، این اختیار را دارد که با توجه به شرایط پرونده مجرم، اجرای تمام یا بخشی از مجازات متهم را برای تاریخ معینی معلق کرده و آن را به تأخیر بیندازد. موضوع مهمی که در این زمینه باید به آن توجه داشته باشید این است که تعلیق اجرای مجازات شرایطی مانند عدم داشتن سوء سابقه مؤثر کیفری دارد و تنها در صورتی‌که تمام شرایط فراهم باشد امکان تعلیق وجود دارد.

با این وجود، باید بدانید که تعلیق اجرای مجازات برای تمامی جرایم در نظر گرفته نشده است و تنها برخی از جرایم مشمول این موضوع خواهند بود. در این نوشتار قصد داریم ضمن بررسی تعلیق مجازات، به توضیح مراحل تعلیق اجرای مجازات و همچنین انواع تعلیق بپردازیم. در نتیجه، اگر قصد کسب اطلاعات در این زمینه را دارید، پیشنهاد می‌شود این نوشتار را تا انتها دنبال کنید.
‌

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

تعلیق اجرای مجازات چیست؟

معلق کردن مجازات عبارت است از اینکه که اجرای تمام یا قسمتی از مجازات در مورد محکوم‌علیه با شرایط خاصی معلق شود. بر این اساس، دادگاه صادرکننده حکم‎، اجرای مجازات مذکور در دادنامه را با توجه به شرایطی و برای مدتی معین و به منظور اصلاح و تربیت مجرم به تأخیر می‌اندازد. به عبارتی دیگر، در برخی جرایم که در قانون مجازات اسلامی به این جرایم اشاره شده است، قاضی صادرکننده حکم متهم، این اختیار را دارد که اجرای مجازات مجرم را برای مدتی که این مدت 2 تا 5 سال است، به تأخیر بیندازد. هدف از تعلیق مجازات، دادن فرصتی دوباره به مجرم برای بازگشت به زندگی اجتماعی و اصلاح این شخص است.

ماده 46 قانون مجازات اسلامی درباره تعلیق مجازات اینطور مقرر کرده است که «در جرائم تعزیری درجه سه تا هشت دادگاه می‌تواند در صورت وجود شرایط مقرر برای تعویق صدور حکم، اجرای تمام یا قسمتی از مجازات را از یک تا پنج سال معلق نماید. دادستان یا قاضی اجرای احکام کیفری نیز پس از اجرای یک سوم مجازات می‌تواند از دادگاه صادرکننده حکم قطعی، تقاضای تعلیق نماید. همچنین محکوم می‌تواند پس از تحمل یک سوم مجازات، در صورت دارا بودن شرایط قانونی، از طریق دادستان یا قاضی اجرای احکام کیفری تقاضای تعلیق نماید.»

تعلیق اجرای مجازات، شرایط مشخصی دارد که تنها در صورت وجود این شرایط قاضی می‌تواند حکم به تعلیق اجرای مجازات بدهد و اگر این شرایط موجود نباشد، در این صورت مجازات نیز تعلیق نخواهد شد.
‌

تعلیق اجرای مجازات در ارتباط با چه جرایمی ممکن نیست؟

پیش از توضیح اینکه شرایط تعلیق مجازات‌ها چیست، ابتدا باید بدانید که تلیق اجرای مجازات در ارتباط با چه جرایمی ممکن نیست. جرایمی که امکان تعویق و تعلیق مجازات درباره آن‌ها وجود ندارد عبارت است از:

الف. جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور، خرابکاری در تأسیسات آب، برق، گاز، نفت و مخابرات
ب. جرائم سازمان یافته، سرقت مسلحانه یا مقرون به آزار، آدم‌ربایی و اسیدپاشی
پ. قدرت نمایی و ایجاد مزاحمت با چاقو یا هر نوع اسلحه دیگر، جرائم علیه عفت عمومی، تشکیل یا اداره مراکز فساد و فحشا
ت. قاچاق عمده مواد مخدر یا روانگردان، مشروبات الکلی و سلاح و مهمات و قاچاق انسان
ث. تعزیر بدل از قصاص نفس، معاونت در قتل عمدی و محاربه و افساد فی الارض
ج. جرائم اقتصادی، با موضوع جرم بیش از یکصد میلیون (100,000,000) ریال.

نکته‌ای که در این زمینه باید به آن توجه داشته باشید این است که در جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور در صورت همکاری موثر مرتکب در کشف جرم و شناسایی سایر متهمان، تعلیق بخشی از مجازات بلامانع است. همچنین تعلیق مجازات جرائم علیه عفت عمومی (به جز جرائم موضوع مواد (639) و (640) کتاب پنجم قانون مجازات)، تعزیرات و مجازات‌‌های بازدارنده و کلاهبرداری و کلیه جرائم در حکم کلاهبرداری و جرائمی که مجازات کلاهبرداری درباره آن‌ها مقرر شده یا طبق قانون کلاهبرداری محسوب می‌شود و شروع به جرائم فوق، بلامانع است.
‌

شرایط تعلیق مجازات چیست؟

در پاسخ به این سؤال که شرایط تعلیق مجازات چیست، باید بدانید که قانون‌گذار در ماده 46 قانون مجازات اسلامی به بررسی شرایط تعلیق اجرای مجازات پرداخته است و این شرایط بر اساس این ماده بدین صورت است:
‌

1. جرایم باید جرایم تعزیری درجه 3 تا 8 باشد

در جرائم تعزیری درجه سه تا هشت، قاضی صادرکننده حکم می‌تواند در حین صدور حکم مجرمین، اجرای تمام یا قسمتی از مجازات را از یک تا پنج سال معلق نماید. به عبارت دیگر، تعلیق کردن مجازات یا بخشی از آن، یکی از اختیارات قاضی دادگاه است و قاضی دادگاه الزامی به این کار ندارد. بنابراین، اولین شرط از شرایط تعلیق کردن مجازات در حین صدور حکم این است که جرم از جمله جرائم تعذیری درجه سه تا هشت باشد. در نتیجه، اگر جرمی از جرایم تعزیری درجه سه تا هشت نباشد، مجازات این جرم قابل تعلیق نخواهد بود.
‌

این مطلب را نیز بخوانید: حقوق متهم در دعاوی کیفری | متهم در دادسرا چه حقوقی دارد؟

2. طی شدن یک‌سوم مجازات مجرم

یکی دیگر از شرایط معلق کردن اجرای مجازات این است که در مواردی که درخواست تعلیق در زمان اجرای حکم صورت می‌گیرد، لازم است که مجرم حداقل یک‌سوم مدت مجازات را تحمل نموده باشد و سپس درخواست تعلیق از جانب مجرم یا قاضی اجرای احکام مطرح خواهد شد. علاوه بر اینکه جرم باید از جرایم تعزیری درجه سه تا هشت باشد، جرم نباید از جمله جرائم مذکور در ماده 47 قانون مجازات اسلامی باشد. بر اساس این ماده، جرائم علیه امنیت ملی، جرائم سازمان‌یافته، جرم مسلحانه، قاچاق مواد مخدر، تعزیر بدل از قصاص و جرائم اقتصادی مشمول تعلیق اجرای مجازات نمی‌شوند.
‌

3. عدم سابقه کیفری مؤثر

یکی دیگر از شرایط تعلیق کردن مجازات جرم بر اساس ماده 55 قانون مجازات اسلامی این است که محکوم‌علیه نباید سابقه محکومیت موثر کیفری داشته باشد و در صورتی‌که فرد سابقه محکومیت کیفری داشته باشد، باید به جهتی از جهات قانونی، محکومیت و آثار آن از بین رفته باشد. دادگاه با ملاحظه وضع اجتماعی، سوابق زندگی محکوم‌علیه و اوضاع و احوالی که موجب ارتکاب جرم گردیده است، تعلیق مجازات را‌ مناسب تشخیص دهد.
‌

4. تعهد به اجرای دستورهای دادگاه

آخرین مورد از شرایط صدور حکم تعلیق اجرای مجازات این است که محکوم علیه تعهد نماید که زندگی شرافتمندانه‌ای را در پیش گرفته و از دستورهای دادگاه به طور کامل تبعیت نماید. در صورت عدم تبعیت، مطابق ماده 50 قانون مجازات اسلامی، تعلیقی برای وی در نظر گرفته نمی شود.
‌

تعلیق اجرای مجازات چه مراحلی دارد؟

یکی دیگر ار مباحثی که باید در ذیل این نوشتار به بررسی و توضیح آن بپردازیم، مراحل معلق شدن اجرای مجازات است. در بخش‌های قبل از این مطلب به توضیح تعلیق مجازات و شرایط آن پرداختیم و در این بخش لازم است شرایط آن بیان شود. اشخاصی که قصد دارند از این امتیاز استفاده کنند، باید با شرایط آن آشنا باشند و در صورتی‌که پس از مطالعه این بخش از مطلب همچنان نیاز به کسب اطلاعات بیشتری در این زمینه داشته باشید، می‌توانید با همکاران ما در تیم حقوقی لامینگو در ارتباط باشید و مشاوره حقوقی مربوطه را دریافت کنید.
‌

دریافت مشاوره حقوقی

ثبت درخواست تعلیق مجازات

مراحل و نحوه تعلیق اجرای مجازات در زمان اجرای حکم به این صورت است که خود فرد یا قاضی یا دادستان اجرای احکام، پس از تحمل یک سوم مجازات توسط مجرم، می توانند مطابق ماده 46 قانون مجازات اسلامی درخواست تعلیق اجرای حکم را به دادگاه ارائه دهند. در نتیجه، متوجه این موضوع خواهیم شد که اولین مرحله از تعلیق اجرای مجازات، ثبت درخواست این موضوع است. این درخواست باید به دادگاه صادرکننده حکم قطعی فرستاده شود. البته این موضوع را نیز مورد توجه داشته باشید که در جرائم تعزیری درجه سه تا هشت، خود دادگاه این اختیار را دارد که در حین صدور حکم، اجرای تمام یا قسمتی از مجازات را از یک تا پنج سال تعلیق نماید و نیازی به تحمل یک‌سوم مجازات نیست.
‌

تفهیم چگونگی تعلیق اجرای مجازات

بنابر ماده 6 آیین نامه نحوه اجرای قرار تعلیق اجرای مجازات مصوب سال 98، پس از ثبت درخواست و یا تشخیص قاضی دادگاه صادرکننده حکم، صدور قرار تعویق صدور حکم یا قرار تعلیق اجرای مجازات و تعیین مدت آن توسط دادگاه، قاضی مرتکب را احضار و دستور و چگونگی اجرا را به وی تفهیم می‌کند. به عبارتی دیگر، یکی دیگر از مراحل تعلیق اجرای مجازات این است که شرایط تعلیق و وظایفی که متهم باید در طی این مدت انجام دهد به این شخص تفهیم شود. سپس، بنابر ماده 7 این آیین‌نامه، قرار تعلیق و تعویق اجرای مجازات در سامانه مربوط ثبت می‌شود. قاضی اجرا مکلف است پس از صدور قرار تعلیق، مراتب را از طریق سامانه به اداره سجل کیفری نیز اعلام کند.

مطابق ماده 49 قانون مجازات اسلامی «قرار تعلیق اجرای مجازات ضمن حکم محکومیت فرد و یا پس از آن صادر خواهد شد و مجرمی که اجرای حکم مجازات او به طور کلی معلق شده اگر بازداشت باشد به‌ دستور دادگاه سریعاً آزاد می‌گردد. سپس قاضی اجرا با همکاری مددکار اجتماعی یا مأمور مراقبتی بر نحوه اجرای دستورات دادگاه توسط مرتکب نظارت می‌نماید.»
‌

تعلیق مجازات چه انواعی دارد؟

تعلیق اجرای مجازات کیفری به دو نوع تقسیم می‌شود که در هر پرونده، ممکن است یکی از انواع این حکم تعلیقی صادر شود. در این بخش از مطلب قصد داریم به بررسی انواع حکم تعلیقی بپردازیم. براساس ماده 48 قانون مجازات اسلامی، تعلیق اجرای حکم مجازات ممکن است به صورت ساده یا مراقبتی باشد.
‌

1. تعلیق ساده

در حکم تعلیقی ساده، مجرم تنها موظف است که در مدت زمان تعلیق، مرتکب جرم دیگری نشود. به عبارت دیگر، حکم تعلیق مجازات ساده به این صورت است که پس از صدور حکم تعلیقی، تنها الزامی که برای مجرمی که حکم مجازات وی تعلیق شده، ایجاد می‌شود این است که در طی مدت تعلیق مجازات، مرتکب جرم دیگری نشود. در اینجا ممکن است برای شما این پرسش ایجاد شود که اگر متهم در زمان تعلیق مجازات، مرتکب جرم دیگری شود چه اتفاقی خواهد افتاد که در پاسخ به این سؤال باید بدانید که حکم تعلیقی لغو خواهد شد.
‌

2. تعلیق مراقبتی

تعلیق مراقبتی به این صورت است که فرد موظف است که علاوه بر احتراز از ارتکاب جرم، الزامات و تدابیری که به وسیله دادگاه تعیین شده است را نیز رعایت نماید. این تدابیر بر اساس ماده 42 قانون مجازات اسلامی عبارت است از حضور به موقع در زمان و مکان تعیین‌شده توسط مقام قضایی یا مددکار اجتماعی ناظر، ارائه اطلاعات و اسناد و مدارک تسهیل‌کننده نظارت بر اجرای تعهدات محکوم برای مددکار اجتماعی، اعلام هرگونه تغییر شغل، اقامتگاه یا جابه‌جایی در مدت کمتر از پانزده روز و ارائه گزارشی از آن به مددکار اجتماعی و کسب اجازه از مقام قضایی به منظور مسافرت به خارج از کشور.

علاوه بر این، بر اساس ماده 43 قانون مجازات اسلامی «در تعلیق مراقبتی، دادگاه صادرکننده قرار می‌تواند با توجه به جرم ارتکابی و خصوصیات مرتکب و شرایط زندگی او موارد دیگری مانند حرفه‌آموزی، درمان بیماری یا اعتیاد و… را از مرتکب تقاضا نماید.»
‌

این مطلب را نیز بخوانید: مشاوره حقوقی جرایم و مجازات‌ها و تفاوت میان شریک و معاون در جرایم!

در چه صورت تعلیق اجرای مجازات لغو خواهد شد؟

یکی از نکاتی که در ارتباط با معلق کردن مجازات باید بدانید این است که حکم تعلیقی در شرایطی ممکن است لغو گردد. همانطور که پیش از این بیان شد، تعلیق اجرای مجازات با هدف اصلاح مجرم انجام می‌شود. اما در هنگام تعلیق مجازات، ممکن است شرایطی ایجاد گردد که حکم تعلیقی لغو شود. به همین منظور، در این بخش از مطلب قصد داریم به توضیح مواردی بپردازیم که سبب لغو حکم تعلیق خواهد شد.
‌

1. ارتکاب جرم عمدی

اولین موردی که سبب لغو تعلیق اجرای مجازات می‌شود، این است که مجرم در دوران تعلیق، مرتکب جرم عمدی شود. ماده 54 قانون مجازات اسلامی در این زمینه مقرر داشته است که «هرگاه محکوم از تاریخ صدور قرار تا پایان مدت تعلیق، مرتکب یکی از جرائم عمدی موجب حد، قصاص، دیه یا تعزیر تا درجه هفت شود پس از قطعیت حکم، دادگاه قرار تعلیق را لغو و دستور اجرای حکم معلق را نیز صادر و مراتب را به دادگاه صادرکننده قرار تعلیق اعلام می‌کند.»
‌

2. اثبات سابقه کیفری

همانطور که پیش از این بیان شد، یکی از شرایط صدور حکم تعلیقی این است که متهم دارای سابقه مؤثر کیفری نباشد. در نتیجه اگر پس از صدور حکم تعلیقی مشخص شود که متهم دارای سابقه مؤثر کیفری بوده است حکم تعلیقی لغو خواهد شد. ماده 55 قانون مجازات اسلامی در این زمینه اینگونه مقرر کرده است که «هرگاه پس از صدورقرار تعلیق، دادگاه احراز نماید که محکوم دارای سابقه محکومیت کیفری مؤثر یا محکومیت‌های قطعی دیگری بوده است که در میان آن‌ها محکومیت تعلیقی وجود داشته و بدون توجه به آن اجرای مجازات معلق شده است، قرار تعلیق را لغو می کند.»
‌

3. عدم تبعیت از دستورهای دادگاه

علاوه بر این موارد، به یکی دیگر از مواردی که سبب تعلیق حکم تعلیقی می‌شود در ماده 50 قانون مجازات اسلامی اشاره شده است. مطابق با این ماده قانونی «هرگاه فردی بدون عذر موجه از دستورات دادگاه تبعیت نکند، دادگاه صادرکننده حکم قطعی می‌تواند به درخواست دادستان یا قاضی اجرای احکام، برای بار اول یک تا دو سال به مدت تعلیق اضافه یا قرار تعلیق را لغو نماید.»
‌

این مطلب را نیز بخوانید: چه جرائمی در سابقه کیفری ثبت می‌شوند؟

تنظیم درخواست و لایحه تعلیق مجازات چگونه است؟

همانطور که پیش از این بیان شد، یکی از مراحل صدور حکم تعلیق مجازات‌ها توسط قاضی صادرکننده حکم در دادگاه این است که متهم اقدام به ثبت درخواست خود در این زمینه نماید. در این ارتباط ممکن است از خود پرسید که ثبت این درخواست چگونه است؟ در پاسخ به این پرسش در این بخش از مطلب قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم که لایحه درخواست تعلیق اجرای مجازات چگونه است.

نکته بسیار مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که باید توجه داشته باشید این است که باید تمامی مستندات و مواد قانونی که می‌تواند به روند صدور حکم تعلیق کمک نماید در متن درخواست ذکر شود. همچنین بهتر است که لایحه خلاصه اما مفید نوشته شده و در آن از بیان موضوعات غیرمرتبط خودداری شود. به عبارتی، هر چه‌قدر لایحه مربوطه کامل‌تر نوشته شده باشد، در نتیجه امکان صدور حکم تعلیق کردن مجازات نیز افزایش خواهد یافت.

علاوه بر این، در تنظیم لایحه درخواست صدور حکم تعلیق مجازات، باید احترام به قاضی رعایت گردد. همچنین، سعی شود متن لایحه تا حد امکان روشن و واضح نوشته شده و به خوبی بیانگر خواسته متقاضی باشد. پیشنهاد ما به شما این است که اگر قصد ثبت چنین درخواستی را دارید، توصیه می‌شود در تنظیم چنین درخواستی، از راهنمایی مشاوران حقوقی استفاده کرده و یا به صورت کلی، تنظیم این درخواست را از این افراد تقاضا نمایید. در ارتباط با این موضوع شما می‌توانید با همکاران ما در تیم حقوقی لامینگو در ارتباط بوده و تنظیم لایحه تعلیق مجازات را از این افراد درخواست نمایید.
‌

کانال تلگرام لامینگو

جمع‌بندی

همانطور که قانونگذار در قانون مجازات اسلامی به تعیین مجازات‌های مختلف برای مقابله با جرایم ارتکابی افراد و اصلاح مجرمان پرداخته است، از سویی دیگر اقدام به پیش‌بینی و ایجاد سازوکارهایی نیز نموده است که مجرمین این امکان را داشته باشند که به جامعه بازگردند. یکی از این سازوکارها، تعلیق مجازات‌ها است. معلق کردن مجازات کیفری به این معنا است که اجرای تمام یا قسمتی از مجازات در مورد محکوم‌علیه با شرایط خاصی معلق شود. بر این اساس، دادگاه صادرکننده حکم‎ اجرای مجازات مذکور در دادنامه را با توجه به شرایطی و برای مدتی معین و به منظور اصلاح و تربیت مجرم به تأخیر می‌اندازد. اما نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که این تعلیق، شرایطی دارد که تنها در صورت وجود این شرایط امکان تعلیق وجود دارد.

برخی از این شرایط عبارت است از اینکه جرم باید از جمله جرایم تعزیری درجه سه تا هشت باشد، متهم نباید دارای سابقه مؤثر کیفری باشد و مجرم در طی دوران تعلیق مجازات باید دستورهای دادگاه را انجام دهد. تعلیق مجازات، ممکن است ساده یا مراقبتی باشد که هر کدام شرایط و آثار مختص به خود را دارد. در این نوشتار سعی کردیم تا جای ممکن اطلاعات لازم و کاملی را در ارتباط با حکم تعلیق و تعلیق مجازات، ارائه نموده و بیان کنیم. با این وجود، اگر همچنان نیاز به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه دارید، شما می‌توانید با همکاران ما در تیم حقوقی لامینگو در ارتباط بوده و مشاوره حقوقی حضوری، تلفنی یا آنلاین را از این افراد دریافت نمایید.
‌

بلاگ حقوقی لامینگو را دنبال کنید!

مطلبی که تا به اینجا آن را مطالعه نمودید یکی از هزاران محتواهای تولیدی در بلاگ حقوقی لامینگو است. همکاران ما در تیم تولید محتوای لامینگو روزانه مطالبی را در این بلاگ منتشر می‌کنند که مطالعه آن به افزایش دانش حقوقی شما کمک می‌کند. در همین راستا پیشنهاد می‌شود اگر از مطالعه این مطلب رضایت داشته و مطالعه آن برای شما مفید بوده است، وارد بلاگ حقوقی لامینگو شوید و سایر محتواهای این بلاگ را نیز مطالعه نمایید. شما می‌توانید سؤالات خود در ارتباط با هر مطلب را در انتهای همان مطلب برای ما نوشته و با ما به اشتراک بگذارید. همکاران ما در سریع‌ترین زمان ممکن به پرسش‌های شما پاسخ می‌دهند و ابهامات شما را رفع خواهند نمود. لامینگو را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید و ما را به دوستان و همکاران خود نیز معرفی نمایید.