شکواییه کیفری چک برگشتی چگونه است و چه اقداماتی لازم است انجام گردد؟

صادرکننده چک باید هنگام صدور این سند تجاری، به میزان مبلغ مندرج بر روی چک، وجه نقد در حساب خود داشته باشد، در غیر این صورت، این چک وصول نخواهد شد و برگشت می‌خورد. به چنین چکی که پاس نشده است، به‌اصطلاح به آن چک بلامحل یا چک برگشتی می‌گویند. پس از اینکه چک پاس نشد و برگشت خورد، شخصی که چک در وجه وی صادر شده است، می‌تواند از صادرکننده چک شکایت کیفری و حقوقی نموده و اقدامات قانونی را انجام دهد. شناخت قوانین حقوقی و کیفری مرتبط با اسناد تجاری، می‌تواند به اشخاص در جبران خسارت خود در معاملات اسناد تجاری کمک شایانی کند؛ به همین دلیل، در این نوشته قصد داریم تا قوانین مرتبط با شکایت از چکی که برگشت خورده است و همچنین مراحل ثبت شکواییه کیفری چک برگشتی را بیان کنیم، درنتیجه با ما همراه باشید.

شکواییه رایگان چک برگشتی

شکایت کیفری از چک برگشتی چگونه است؟

شخصی که چکی که در وجه وی صادر شده است برگشت خورده و وصول نشده است، می‌تواند از صادرکننده چک شکایت کیفری نماید. شکایت کیفری از چک برگشتی به این صورت است که دارنده چک باید تا دو ماه از تاریخ چک، چک را برگشت زده و تا شش ماه پس از آن نیز شکواییه کیفری چک برگشتی علیه صادرکننده چک صادر کند. نکته بسیار مهم در این زمینه این موضوع است که اگر دارنده چک در مواعد مقرر قانونی اقدام به شکایت کیفری ننماید، پس از آن دیگر این امکان را نخواهد داشت و تنها می‌تواند از طریق حقوقی یا ثبتی اقدام کند. البته باید توجه داشت امکان شکایت کیفری از برخی از چک‌ها مانند چک سفیدامضا وجود نداشته و دارندگان این نوع چک تنها می‌توانند از طریق ثبتی و حقوقی اقدام نمایند که به این موضوع در ادامه مقاله بیشتر خواهیم پرداخت.

ثبت شکواییه کیفری چک برگشتی چه مراحلی دارد؟

شکایت کیفری از چک برگشتی مهم‌ترین روش وصول وجه چک می‌باشد. شکایت کیفری علیه صادرکننده چک برگشتی، مراحلی دارد که دارنده چک باید برای رسیدن به طلب خود، این مراحل را در مواعد مقرر طی کند و در غیر این صورت، شکایت از چک برگشتی بی‌فایده بوده و سودی برای دارنده نخواهد داشت.

۱. برگشت زدن چک و دریافت گواهی عدم پرداخت

دارنده چک برای وصول مبلغ چک باید به بانک مربوطه مراجعه نماید و بانک باید چک را از دارنده تحویل گرفته و مبلغ را بپردازد. حال اگر در حساب صادرکننده چک به میزان مبلغ چک وجه نقد نباشد، در این صورت بانک وجه چک را نمی‌پردازد و دارنده چک باید چک را برگشت بزند. پس از این، دارنده‌ای که قصد ثبت شکواییه کیفری چک برگشتی دارد، باید گواهی عدم پرداخت چک را از بانک دریافت نماید. توجه کنید که دارند چک تا شش ماه زمان دارد تا چک را برگشت بزند و گواهی عدم پرداخت دریافت نماید. درصورتیکه دارنده چک در این مهلت اقدام به دریافت گواهی عدم پرداخت ننماید، انجام سایر اقدامات لازم در جهت ثبت شکایت کیفری از صادرکننده ممکن نخواهد بود.

۲. مراجعه به مراجع قضایی و ثبت شکواییه کیفری چک برگشتی

بسیاری گمان می‌کنند برگشت زدن چک به‌تنهایی برای دریافت وجه چک کافی می‌باشد، درصورتیکه برگشت زدن چک و دریافت گواهی عدم دریافت، تنها مرحله ابتدایی ثبت شکواییه کیفری چک برگشتی می‌باشد و پس از آن، دارنده چک باید تا شش ماه به دادسرا مراجعه نموده و از صادرکننده چک بلامحل شکایت کیفری مطرح کند. دادسرایی که دارنده چک باید شکایت کیفری از چک برگشتی را در آن مطرح نماید، دادسرای حوزه بانکی است که گواهی عدم پرداخت چک را صادر نموده است. توجه داشته باشید که صدور چک بلامحل براساس قانون مجازات اسلامی جرم می‌باشد و دادسرای مربوطه تنها به جرم صدور چک بلامحل رسیدگی کیفری می‌نماید.

 ثبت دادخواست مطالبه طلب در دادسرای حقوقی

دادسرای کیفری تنها به جرم صدور چک بلامحل رسیدگی می‌نماید و دارنده چک برای اینکه وجه چک را دریافت کند، باید دادخواستی مجزا در دادسرای حقوقی ثبت نماید. درنتیجه، دارنده چک اگر بخواهد از صادرکننده چک بلامحل شکایت کیفری نماید، باید به دادسرای کیفری مراجعه نماید و درصورتیکه بخواهد برای دریافت طلب خود اقدام نماید، باید دادخواستی دیگر در دادسرای حقوقی ثبت نماید زیرا دادسرای کیفری صالح به رسیدگی به دادخواست مطالبه طلب نخواهد بود. دادسرای حقوقی پس از انجام تحقیقات لازم و احراز طلب، حکم به پرداخت وجه چک صادر خواهد نمود.

از چه نوع چک‌هایی نمی‌توان شکواییه کیفری چک برگشتی ثبت نمود؟

همان‌طور که پیش‌تر نیز بیان شد، از برخی از چک‌ها نمی‌توان شکایت کیفری نمود. این چک‌ها، چک‌هایی هستند که وصف کیفری نداشته و چک کیفری نمی‌باشند.

۱. چک‌های سفیدامضا

اولین دسته از چک‌هایی که نمی‌توان علیه صادرکننده آن‌ها شکایت کیفری نمود، چک‌های سفیدامضا هستند. چک‌های سفیدامضا چک‌هایی هستند که صادرکننده مدعی است که این چک بدون درج نام و تاریخ و مبلغ صادر شده است. این چک‌ها که چک‌های حقوقی هستند، از وصف کیفری خارج بوده و درنتیجه، دارنده آن نمی‌تواند شکواییه کیفری چک برگشتی ثبت نماید. البته باید توجه داشت که ادعای صادرکننده چک مبنی بر سفیدامضا بودن چک باید احراز گردد و در غیر این صورت، از این چک می‌توان شکایت کیفری نمود.

۲. چک‌های تضمین‌شده

دومین دسته از چک‌هایی که امکان ثبت شکایت کیفری درباره آن‌ها وجود ندارد، چک‌های تصمین‌شده می‌باشد. چک تضمین‌شده چکی است که با هدف تضمین انجام کار یا معامله صادر می‌گردد. بسیار رایج است که طرفین یک قرارداد برای تضمین حسن اجرای تعهدات چک تضمین صادر می‌نمایند و این چک‌ها از شمول چک‌های کیفری خارج می‌باشند. غالباً بر روی چک‌های تضمین‌شده نوشته می‌شود که این چک جهت تضمین معامله است اما اگر این موضوع بر روی چک درج نشده باشد اما اثبات گردد این چک با هدف تضمین صادر شده است، باز هم نمی‌توان از این نوع چک‌ها شکایت کیفری نمود.

۳. چک‌‌های مشروط

دسته دیگری از چک‌های حقوقی وجود دارد تحت عنوان چک مشروط که از این نوع چک نیز نمی‌توان شکایت کیفری نمود. چک مشروط چکی است که پرداخت وجه آن مشروط به انجام عملی شده است. برای مثال، خریدار و فروشنده معامله خودرو توافق می‌نمایند که چک صادره تنها زمانی به‌وسیله فروشنده وصول گردد که اقدامات لازم در راستای دریافت برگ سبز خودرو صورت گرفته باشد. گاهی ممکن است در چک قید نگردد که این چک به شرط وصول خواهد شد و در این شرایط، اگر صادرکننده چک بتواند اثبات نماید که چک مذکور یک چک مشروط است، در این شرایط ثبت شکواییه کیفری چک برگشتی منتفی می‌باشد.

۴. چک‌های وعده‌دار

چک وعده‌دار یا مدت‌‌دار چکی است که تاریخ صدور با تاریخ وصول آن متفاوت می‌باشد. بدین صورت که صادرکننده چک، سند تجاری چک را برای مثال امروز صادر می‌نماید اما، دارنده چک باید در موعدی که در چک قید شده است اقدام به وصول آن نماید. از این نوع چک‌ها نیز نمی‌توان شکایت کیفری نمود و دارنده چک تنها می‌تواند از طریق حقوقی اقدام به دریافت طلب خود نماید.

۵. چک‌های بدون تاریخ

چک بدون تاریخ چکی است که تاریخ سررسید وصول بر روی آن درج نشده است. چک‌های بدون تاریخ قابل پیگیری کیفری نبوده و اگر دارنده برای اینکه بتواند در ارتباط با دریافت طلب شکواییه کیفری چک برگشتی ثبت نماید، بر روی چک مزبور تاریخ درج کند، در این صورت چک از وصف بدون تاریخ بودن خارج نمی‌گردد و همچنان قابل شکایت کیفری نمی‌باشد.

علاوه بر موارد بالا، چک‌هایی که پس از دریافت گواهی عدم پرداخت در وجه سایرین ظهرنویسی شده است و یا چک‌هایی که از طرف مؤسسات مالی و یا صندوق‌های قرض‌الحسنه صادر شده‌اند نیز قابل شکایت کیفری نمی‌باشند.

نکات حقوقی و کیفری وصول چک برگشتی

صدور چک برگشتی چه تبعاتی برای صادرکننده آن خواهد داشت؟

بانکی که گواهی عدم پرداخت چک برگشتی را صادر می‌نماید، وظیفه دارد شرایط این چک را به اطلاع بانک مرکزی برساند و سپس، در سامانه بانک مرکزی ثبت می‌گردد که چک قابل پرداخت نبوده است و یا کسری موجودی داشته است. این اقدام بانک مرکزی سایر بانک‌ها را از شرایط چک مزبور مطلع می‌نماید و تمامی بانک‌ها وظیفه دارند تا زمانی که شرایط چک مشخص گردد، از افتتاح حساب و یا صدور کارت بانکی برای صادرکننده امتناع نموده و همه حساب‌های وی را مسدود نمایند. علاوه بر این، بانک‌ها از پرداخت هر نوع تسهیلات و ضمانتنامه‌های بانکی به صادرکننده چک برگشتی ممنوع خواهند شد.

در مراحل بعد و تا زمانی که سرنوشت شکواییه کیفری چک برگشتی مشخص گردد، مراجع مربوطه از ثبت اموال به نام صادرکننده جلوگیری می‌نماید و اگر شکایت کیفری دارنده به نتیجه برسد و مشخص گردد که چک بلامحل بوده است، صادرکننده چک ممنوع‌الخروج می‌گردد.

صدور چک بلامحل(برگشتی) چه مجازاتی دارد؟

پس از آنکه دادسرای کیفری به شکایت کیفری علیه صادرکننده چک بلامحل رسیدگی کرد و دادگاه کیفری حکم مقتضی را صادر نمود، اجراییه صادر می‌گردد و عملیات اجرایی حکم دادگاه آغاز می‌گردد. پس از صدور اجراییه، ۱۰ روز به صادرکننده چک بلامحل فرصت داده می‌شود تا وجه چک را پرداخت نماید و درصورتیکه صادرکننده در این مدت اقدامات لازم جهت پرداخت طلب دارنده چک را انجام نداد، در این صورت اموال و دارایی وی توسط مراجع قانونی توقیف و ضبط می‌گردد تا طلب مدیون از محل این دارایی‌ها پرداخت گردد. البته ممکن است دارنده چک با افزایش این مدت موافقت نماید که در این صورت، انجام سایر اقدامات قضایی منوط به اتمام مدت تسویه و عدم تسویه وجه چک خواهد بود.

درنهایت، اگر صادرکننده چک برگشتی اموالی معرفی ننمود و دادگاه نیز نتوانست اموال وی را احراز نماید، دایره اجرای احکام حکم جلب محکوم را صادر می‌نماید تا سایر اقدامات قضایی مناسب اتخاذ گردد.

سایر اقدامات لازم در راستای ثبت شکواییه کیفری چک برگشتی

دارنده‌ای که قصد دارد از صادرکننده چک بلامحل شکایت کیفری نماید، باید از پشت و روی چک مزبور  و همچنین از گواهی عدم پرداخت بانک دو نسخه کپی نماید. پس از این، شاکی باید نسخه‌های کپی‌شده را در مراجع قضایی کپی برابر اصل نموده و فرم‌های شکایت را تکمیل و امضا نماید و پس از این، مدارک لازم را به مراجع قضایی تحویل دهد.

مشاوره حقوقی چک

سخن آخر در ارتباط با شکواییه کیفری چک برگشتی

ممکن است در جریان ثبت شکواییه کیفری چک برگشتی نیاز به دریافت مشاوره حقوقی داشته باشید که در این صورت، می‌توانید به همکاران ما در تیم حقوقی لامینگو مراجعه نموده و خدمات حقوقی لازم در این زمینه را دریافت نمایید. بهتر است در جریان ثبت شکایت کیفری حتماً از راهنمایی‌های مشاوران حقوقی استفاده نمایید تا روند ثبت شکایت سریع‌تر پیش برود زیرا مهم‌ترین موضوع در ثبت شکواییه کیفری علیه صادرکننده چک برگشتی، رعایت مواد مقرر قانونی می‌باشد و اگر نتوانید در مواعد مقرر مراحل لازم را طی نمایید، ممکن است امکان شکایت کیفری برای شما از بین برود.

اگر به‌دنبال مطالعه سایر محتواهای حقوقی با هدف کسب اطلاعات حقوقی می‌باشید، پیشنهاد می‌گردد وارد بلاگ حقوقی لامینگو شده و محتواهای حقوقی این بلاگ را مطالعه نمایید. بلاگ لامینگو، یک پلتفرم آنلاین انتشار محتوای حقوقی است و همکاران ما در تیم حقوقی لامینگو سعی دارند تا همواره محتواها حقوقی را موضوعات مختلف در اختیار شما قرار دهند. در پایان، اگر سؤالی در خصوص مطلب فوق و مراحل ثبت شکواییه کیفری چگ برگشتی دارید، می‌توانید سؤال خود را در انتهای همین مطلب یادداشت نمایید تا همکاران ما به آن پاسخ دهند.