علامت تجاری چیست و انواع آن کدامند؟

علامت تجاری، علامتی است که بر روی محصولات درج یا به همراه کالاها ارائه می‌گردد که سبب تمییز کالاها و محصولات یک شرکت از سایر شرکت های رقیب می‌شود. البته خوب است بدانیم که همیشه علامتی که استفاده می‌شود برای کالا نیست بلکه برای ایجاد تمایز میان شرکت های ارائه کننده خدمات نیز علامتی وجود دارد که به آن “علامت خدماتی” گفته می‌شود.

کارکرد علائم تجاری:

1-علامت تجاری نشان دهنده‌ی کیفیت و مبدایی است که کالا از آن ناشی شده است. شاید شما هم جزو افرادی هستید که حتی برای خرید یک بیسکویت از سوپر مارکت به علامت تجاری آن توجه می‌کنید. علت این موضوع دقیقاٌ به این خاطر است که علائم تجاری در ذهن مصرف‌کننده نماینده کیفیت کالایی است که خریداری می‌کند.

2- شرکت ها عموماٌ از طریق علامت تجاری خود راهبردهای اقتصادی گوناگونی برای فعالیت‌های تولیدی خود در نظر می‌گیرند. برای مثال ممکن است یک شرکت بزرگ چند شرکت کوچک تر را خریداری کرده و برای محصولات تولیدی همه ی آن‌ها یک علامت تجاری را به کار ببرد. یا برعکس یک شرکت بزرگ با تولید محصولات متنوع با درج علائم تجاری گوناگون سعی دارد طیف گسترده تری از مشتری را جذب کرده و بدین صورت بازار را تسخیر نماید.

دریافت مشاوره حقوقی

3-انتخاب درست علامت تجاری می تواند ابزار مناسبی برای تبلیغ یک کالا باشد. امروزه اشخاص از طریق به کارگیری روش‌های علمی روانشناسی به دنبال افزایش جذابیت یک کالا برای فروش هستند. علائم تجاری در جذب مشتری نقش عمده‌ای ایفا می‌کند.

انتخاب علامت تجاری

اولین شرطی که در انتخاب علامت تجاری وجود دارد، تمایز بخشی است. فلسفه وجودی علامت تجاری و دقت اشخاص در انتخاب آن به این دلیل است که محصولی از سایر محصولات مشابه و رقیب خود متمایز گردد.

لذا اگر علامت تجاری انتخاب شود که این ویژگی را نداشته باشد، امکان ثبت آن نیز وجود ندارد. جالب‌تر اینجاست که حتی اگر بعد از ثبت، ویژگی تمایز بخشی از بین برود این علامت دیگر قابل حمایت نخواهد بود. اصطلاحاٌ در اینجا می‌گوییم علامت تجاری “ژنریک” شده است. مثل کلمه “تاید” یا “ساندیس” که در اصل یک علامت تجاری بوده‌است ولی به علت استفاده زیاد مردم از آن، تبدیل به کلمه ای عام گشته است. در واقع افراد به جای استفاده از کلمه آبمیوه از “ساندیس” استفاده می‌کنند.

اصولاٌ به دارندگان علامت تجاری توصیه می‌گردد که با مراقبت از علامت خود از ژنریک شدن آن جلوگیری نمایند. از دلایل ژنریک شدن گاهی استفاده و تبلیغ بیش از حد از آن علامت در سطح جامعه است یا در مواردی بی‌توجهی صاحب علامت از نحوه‌ی استفاده آن در کلام مردم است. صاحبین علامت تجاری باید آگاه باشند فعل یا ترک فعل آنها در ژنریک شدن علامت تاثیر بسزایی دارد که نتیجتاٌ سبب می‌گردد قانونگذار به حمایت خود در مورد چنین علائمی پایان دهد و علامت ثبت شده، ابطال گردد. از دلایل ابطال علامت، ورود علامت تجاری از حوزه‌ی شخصی به حوزه‌ی عمومی و از دست دادن ویژگی تمایز بخشی است.

شرط بعدی قابلیت تملک داشتن علامت تجاری است. به این معنا که تقاضا دهنده ثبت علامت تجاری باید آگاه باشد که علامت پیشنهادی وی قبلاٌ توسط شخص دیگری ثبت نشده باشد. در واقع با ثبت یک علامت، آن علامت داخل در دارایی‌های شخص می‌شود، لذا علامت پیشنهادی نباید در ملکیت شخص دیگری باشد.

شرط بعدی در انتخاب علامت تجاری “بصری بودن” علامت است. در برخی از کشورها علائم تجاری غیربصری نیز قابلیت ثبت دارند. مثل یک رایحه یا یک صوت. اما در قانون ایران، قانونگذار از عبارت”قابل رویت” برای ثبت علامت تجاری صحبت کرده‌است. لذا تنها علائم بصری قابلیت ثبت خواهند داشت.

تنظیم قرارداد سفارشی

علائم تجاری بصری:

علائم بصری شامل علائم بیانی است. در واقع علائمی هستند که قابلیت کتابت دارند، این علائم هم بصری هستند و هم دیداری و شنیداری.  بدین ترتیب اشخاص در انتخاب علائم تجاری ذیل مجاز هستند:

1-واژگان رایج فارسی، این واژگان در زبان فارسی به کار برده می شوند و قابلیت ثبت دارند. مثل پاک، میهن و…

2- واژگان خارجی، در برخی از کشور‌ها انتخاب واژگان از سایر زبان‌های دنیا به عنوان علامت تجاری ممنوع شده‌است. ایران نیز از جمله‌ی این کشور‌هاست. اگرچه برخی از شرکت‌ها با به کارگیری کلماتی که طنین واژگان غیرفارسی دارند از ظرفیت‌های قانون برای ثبت علامت مورد نظر خود استفاده کرده‌اند. اما جالب است بدانید که در ایران تنها اشخاصی می‌توانند علامت تجاری با واژگان غیر فارسی ثبت نمایند که کارت بازرگانی داشته باشند.

3- واژگان نو، این واژگان کلماتی هستند که در زبان و ادبیات فارسی وجود نداشته‌اند و با ابداع افراد به وجود آمده اند؛مثل مزمز.

4-از سایر مواردی که می‌توان به عنوان علامت تجاری استفاده نمود، نام خانوادگی، شعارها و کلمات اختصاری، اعداد و حروف هستند.

علائم تجاری غیر مجاز و غیرقابل ثبت:

قانونگذار علائمی را که امکان ثبت و حمایت ندارند را در دو قالب تقسیم‌بندی نموده است:

1. ممنوعیت ویژه
2. ممنوعیت عام.

در دسته اول قانونگذار به طور اختصاصی علائمی که قابلیت ثبت و حمایت را ندارند به طور اختصاصی مشخص کرده‌است.

مواردی نظیر: عین یا مشابه نشان های نظامی، پرچم یا سایر نشان‌های مملکتی، پرچم صلیب سرخ یا علامت المپیک و… را می‌توان نمونه‌هایی از این ممنوعیت ویژه دانست. اما در ممنوعیت عام قانونگذار در اصل با معرفی ضابطه‌هایی علائم غیر قابل ثبت را معرفی نموده است.

مواردی نظیر: مخالف نظم عمومی بودن علامت، گمراه‌کننده بودن علامت، مشتبه کردن افراد به خصوص در زمینه مبدا جغرافیایی کالا و…. برای مطالعه دقیق تر این موارد می توانید به ماده 32 قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری مصوب 1386 مراجعه فرمایید.

برای مطالعه سایر مقالات می‌توانید به مجله حقوقی لامینگو مراجعه کنید. فراموش نکنید حتما سوالات و نظراتتان را از طریق کامنت با ما در میان بگذارید.