مجازات افشای اسرار بیماران چیست؟ | افشا کردن اسرار بیمار توسط پزشک

افشای اسرار و اطلاعات خصوصی افراد به صورت کلی، عملی غیراخلاقی و ناپسند است. این عمل در مواجهه با برخی مشاغل، اهمیت مضاعفی پیدا می‌کند. در برخی مشاغل مانند پزشکی، به دلیل نزدیکی و نوع ارتباطی که میان آن شخص و مراجعه‌کننده‌ ایجاد می‌شود، افراد اطلاعات شخصی و خصوصی بسیاری را ممکن است به اشتراک بگذارند. به واسطه‌ چنین موقعیتی، قانونگذار برای افشای اسرار بیماران توسط پزشک، قوانینی را به تصویب رسانده است که تضمین‌کننده حفظ اسرار بیمار بوده و امکان مجازات فرد خاطی وجود داشته باشد. بیماری که به پزشک مراجعه می‌کند باید این اطمینان خاطر را داشته باشد که اسرار و اطلاعات خصوصی او نزد پزشک محفوظ می‌ماند تا بتواند به پزشک خود اعتماد کند.

‌

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

مجازات افشای اسرار بیماران

افشا کردن اسرار بیمار توسط پزشک، از دو جنبه قابل بررسی است. این عمل، هم در قانون مجازات اسلامی جرم‌انگاری شده و مشمول مجازات می‌شود و هم در قوانین حوزه پزشکی و سلامت به عنوان تخلف انتظامی برای پزشک در نظر گرفته شده است. پزشکان در هنگام ادای سوگند پزشکی نیز متعهد می‌شوند که اسرار و اطلاعات شخصی بیماران را محترم شمرده و محفوظ بدارند.

همچنین در صورت افشای اسرار بیماران، می‌توان با تکیه بر قانون مسئولیت مدنی نیز خسارات وارده را جبران کرد. در صورتی که افشا کردن اسرار بیمار توسط پزشک، موجب ورود لطمه به آبرو، حیثیت و شخصیت فرد گردد امکان ثبت دادخواست و مطالبه جبران خسارات مادی یا معنوی وارده وجود دارد. در ادامه به بررسی مجازات افشای اسرار بیماران در دو جنبه کیفری و انتظامی می‌پردازیم.
‌

برای مطالعه بیشتر بخوانید: شرایط و مراحل شکایت از خطای پزشکی چیست و انواع خطاهای پزشکی کدامند؟

1. مجازات افشای اسرار بیماران از دیدگاه کیفری

ماده 648 قانون مجازات اسلامی در این باره می‌گوید «اطباء و جراحان و ماماها و داروفروشان و کلیه کسانی که به مناسبت شغل یا حرفه خود محرم اسرار می‌شوند هرگاه در غیر از موارد قانونی، اسرار مردم را افشا کنند به سه ماه و یک روز تا یک سال حبس و یا به 20,000,000 تا 60,000,000 ريال جزای نقدی محکوم می‌شوند.» این ماده گروهی از مشاغل را نام برده، اما به صورت حصری بیان نکرده است. تمام افرادی که به مناسبت شغل خود، محرم اسرار هستند مشمول این ماده قرار می‌گیرند که برای مثال شامل روانپزشکان یا وکلا نیز می‌شود. همچنین موارد قانونی از شمول این ماده خارج شده است که به این معنی است که در مواقعی برای افشای اسرار بیماران، استثنائاتی تعریف شده و مجاز می‌باشد.

2. مجازات افشای اسرار بیماران از دیدگاه انتظامی

علاوه بر مجازات مقرر در قانون مجازات اسلامی، افشا کردن اسرار بیمار توسط پزشک، تخلف انتظامی نیز محسوب می‌شود. آیین‌نامه انتظامی رسیدگی به تخلفات صنفی و حرفه‌ای شاغلین حرفه‌های پزشکی و وابسته در ماده 4 بیان داشته «شاغلین حرفه‌های پزشکی و وابسته، حق افشای اسرار و نوع بیماری بیمار، مگر به موجب قانون مصوب مجلس شورای اسلامی را ندارند.» مطابق این ماده، نوع بیماری نیز از جمله مواردی است که جزو مصادیق افشای اسرار بیماران شناخته می‌شود.

ماده 28 قانون سازمان نظام پزشکی، مجازات‌های تخلفات انتظامی را در هفت مورد بیان کرده است. ماده 37 آیین‌نامه انتظامی رسیدگی به تخلفات صنفی و حرفه‌ای شاغلین به حرفه‌های پزشکی و وابسته نیز به تعیین مجازات هر یک از تخلفات بر طبق موارد مذکور در ماده 28 قانون سازمان نظام پزشکی می‌پردازد. بند «الف» ماده 37 مقرر داشته است که متخلفین از ماده 4 آیین‌نامه، به مجازات‌های مقرر در بندهای «الف» یا «ب» ماده 28 قانون سازمان نظام‌پزشکی، محکوم می‌شوند. در نتیجه مجازات افشا کردن اسرار بیمار توسط پزشک یکی از موارد زیر می‌باشد:

الف) تذکر یا توبیخ شفاهی در حضور هیأت مدیره نظام پزشکی محل

ب) اخطار یا توبیخ کتبی با درج در پرونده نظام پزشکی محل

دریافت مشاوره حقوقی

مجازات مرتکب به افشای اسرار بیماران در صورت تکرار تخلف

در صورتی‌که پزشک متخلف، تخلف خود را تکرار کند، خواه نسبت به همان بیمار یا نسبت به بیماران دیگر، مجازات شدیدتری در انتظار او خواهد بود. مطابق تبصره بند «الف» ماده 37 آیین‌نامه، مجازات‌های بندهای «ج» یا «د» اعمال خواهد شد. یعنی مجازات در صورت تکرار یکی از موارد زیر می‌باشد:

ج) توبیخ کتبی با درج در پرونده نظام‌پزشکی و نشریه نظام‌پزشکی محل یا الصاق رأی در تابلو اعلانات نظام‌پزشکی محل

د) محرومیت از اشتغال به حرفه‌های پزشکی و وابسته از سه ماه تا یک سال در محل ارتکاب تخلف

این مطلب را نیز بخوانید: دادسرای ویژه جرائم پزشکی چیست و به کدام دسته از جرایم پزشکی رسیدگی می‌کند؟

مرجع رسیدگی‌کننده به تخلف انتظامی پزشک

مطابق ماده 24 قانون سازمان نام پزشکی، برای رسیدگی به تخلفات صنفی و حرفه‌ای شاغلین حرفه‌های پزشکی و وابسته، هیأت‌های بدوی و عالی انتظامی متعلق به سازمان نظام‌پزشکی تشکیل می‌شود. همچنین در تبصره این ماده، نوع و میزان مجازات‌ها به آیین‌نامه ارجاع داده شده است که همانطور که بررسی کردیم، در ماده 37 به تعیین مجازات‌ها پرداخته است.

موارد مجاز افشای اسرار بیماران کدام است؟

خواندیم که قانون، با وجود ممنوعیت و جرم‌انگاری افشا کردن اسرار بیمار توسط پزشک، مواردی را نیز استثنا قرار داده است و در برخی مواقع، افشای اسرار بیماران بلامانع می‌باشد. این موارد عبارتند از: رضایت بیمار، دستور قضایی، بیماری‌های واگیردار.

1. رضایت بیمار

اولین مورد و قابل پیش‌بینی‌ترین آن مواردی است که بیمار خود رضایت داده باشد. اگر بیمار به پزشک این اجازه را بدهد که موردی بازگو شود، منعی برای انتشار آن وجود ندارد و مسئولیتی بر دوش پزشک نیست.

2. دستور قضایی

در مواردی ممکن است برای رسیدگی به یک پرونده قضایی و کشف حقیقت، به دستور مرجع قضایی اطلاعاتی خواسته شود. در این مواقع، افشای اسرار بیماران بلامانع بوده و پزشک باید اطلاعات لازم را در اختیار مرجع قضایی بگذارد.

این مطلب را نیز بخوانید: مجازات فروش دارو و ابزار پزشکی توسط پزشکان | فروش دارو در مطب

3. بیماری‌های واگیردار

در مواقعی که بیمار مبتلا به بیماری‌های واگیردار باشد، با توجه به تأثیری که این بیماری‌ها بر سایر افراد و اطرافیان او می‌گذارد قانون، پزشک را مجاز دانسته است که اگر خود بیمار رضایت نداده باشد، بتواند اطلاعات بیماری فرد را در اختیار خانواده او بگذارد تا از شیوع بیماری جلوگیری شود.

کانال تلگرام لامینگو

کلام پایانی

حفظ اسرار بیمار از جمله تعهدات اخلاقی و قانونی پزشکان است که موظف به رعایت و پایبندی به آن هستند. قانونگذار در مقام حمایت از حقوق بیماران و رعایت حریم شخصی ایشان، با تنظیم قوانین و مقررات در پی تضمین این امر بوده است و در ماده 648 قانون مجازات اسلامی و همچنین ماده 4 آیین‌نامه انتظامی رسیدگی به تخلفات صنفی و حرفه‌ای شاغلین به حرفه‌های پزشکی و وابسته، افشای اسرار بیماران را جرم و تخلف دانسته است.

اگر برای ثبت لوایح و شکایات و نحوه پیگیری قضایی جرایم و تخلفات مربوط به حوزه پزشکی و افشا کردن اسرار بیمار توسط پزشک، نیاز به دریافت مشاوره و راهنمایی حقوقی دارید، مشاورین با تجربه لامینگو در کنار شما هستند. می‌توانید با مراجعه به بخش مشاوره حقوقی لامینگو از خدمات حقوقی ما بهره‌مند شوید. سؤالات و نظرات خود را حتماً با ما در بخش دیدگاه‌ها به اشتراک بگذارید. همچنین برای مطالعه مطالب بیشتر با بلاگ حقوقی لامینگو همراه باشید.