ایراد عدم صلاحیت محلی یا نسبی چیست و تا چه زمانی قابل طرح است؟

بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی، هر دادگاهی برای رسیدگی نیاز به صلاحیت دارد که این صلاحیت عبارت است از صلاحیت ذاتی و محلی. صلاحیت محلی یا نسبی، به صلاحیت دادگاه واقع در هر شهری گفته می‌شود که شایستگی رسیدگی به دعوا را خواهد داشت. به عبارت دیگر، اینکه دادگاه کدام شهر صلاحیت رسیدگی به دعوا را داشته باشد، صلاحیت محلی یا همان صلاحیت نسبی است. تشخیص صلاحیت محلی یا نسبی، با خود دادگاه است، اما خوانده دعوا نیز این اختیار را دارد که تا پایان جلسه اول دادرسی به عدم صلاحیت محلی اعتراض نموده و ایراد عدم صلاحیت محلی یا نسبی طرح نماید. پس از طرح این ایراد، دادگاه موظف به رسیدگی به این ایراد است و در‌ صورتی‌که این ایراد وارد باشد، باید قرار عدم صلاحیت نسبی صادر کند. اما اگر خوانده به عدم صلاحیت محلی اعتراض نکند، دادگاه این حق را دارد که به رسیدگی ادامه دهد.

در همین راستا در این نوشتار از بلاگ حقوقی لامینگو قصد داریم که به بررسی صلاحیت نسبی دادگاه و ایراد عدم صلاحیت نسبی و مهلت زمانی طرح این ایراد بپردازیم و اطلاعات مربوط به این موضوع را در اختیار شما قرار دهیم. در نتیجه، پیشنهاد می‌شود که اگر قصد کسب اطلاعات لازم در این زمینه را دارید، این محتوا را تا انتها مطالعه نموده و اطلاعات لازم را کسب نمایید. در صورتی‌که پس از مطالعه این محتوا همچنان نیاز به کسب اطلاعات بیشتر داشتید، شما می‌توانید مشاوره حقوقی لامینگو را به صورت تلفنی، حضوری و یا آنلاین دریافت نمایید.
‌

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

منظور از صلاحیت محلی یا نسبی چیست؟

همانطور که در مقدمه این مطلب نیز بیان شد، دادگاه برای رسیدگی به هر دعوایی، علاوه بر صلاحیت ذاتی به صلاحیت محلی نیز احتیاج دارد. منظور از صلاحیت محلی این است که دادگاه کدام شهر صالح به رسیدگی است. به عبارتی دیگر، هر دعوایی باید در دادگاه شهر و محلی مطرح و به آن رسیدگی شود که آن دادگاه صالح است. برای مثال، دعاوی مربوط به اموال غیرمنقول باید در دادگاه شهر و محلی اقامه شود که مال غیرمنقول در آن شهر وجود دارد و یا برای مثال، در دعاوی کیفری، رسیدگی به جرم باید در دادگاه شهر و محلی انجام شود که جرم در آن اتفاق افتاده است. در همین راستا باید بدانید که بر اساس یک قاعده عمومی، تمام دادگاه‌ها تنها صلاحیت رسیدگی به جرایمی را خواهند داشت که در حوزه قضایی آن‌ها اتفاق افتاده است.

ماده 11 قانون آیین دادرسی مدنی در این زمینه مقرر داشته است که «دعوا باید در دادگاهی اقامه شود که خوانده در حوزه قضایی آن اقامتگاه دارد و اگر خوانده در ایران اقامتگاه نداشته باشد، در صورتی‌که در ایران محل سکونت موقت داشته باشد در دادگاه همان محل باید اقامه گردد و هرگاه در ایران اقامتگاه و یا محل سکونت موقت نداشته ولی مال غیرمنقول داشته باشد، دعوا در دادگاهی اقامه می‌شود که مال غیرمنقول در حوزه آن واقع است و هرگاه مال غیرمنقول هم نداشته باشد، خواهان در دادگاه محل اقامتگاه خود اقامه دعوا خواهد کرد.»

این ماده قانونی به توضیح و تعیین صلاحیت نسبی یا محلی دادگاه‌ها پرداخته است و باید مطابق با همین قاعده عمل شود. در غیر این صورت، خوانده حق طرح ایراد عدم صلاحیت محلی یا نسبی را خواهد داشت و دادگاه وظیفه دارد به این ایراد رسیدگی نماید.
‌

این مطلب را نیز بخوانید: قرار امتناع از رسیدگی چیست و در چه مواردی صادر می‌شود؟

ایراد عدم صلاحیت محلی یا نسبی چیست؟

بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی، یکی از ایراداتی که امکان طرح آن وجود دارد، ایراد عدم صلاحیت محلی است. بر همین اساس، خوانده دعوا اگر رسیدگی به موضوع را در صلاحیت محلی دادگاهی نداند که پرونده در آن جریان دارد، در نتیجه این حق را دارد که به این موضوع اعتراض نماید و ایراد عدم صلاحیت محلی مطرح نماید. برای مثال، خواهان باید دعوای خود را در دادگاه شهر و حوزه قضایی‌ای مطرح نماید که خوانده در آن شهر سکونت دارد، اما اگر خواهان این دعوا را در دادگاه محل اقامت خود مطرح کند در نتیجه، خواهان می‌تواند به این موضوع اعتراض نموده و طرح ایراد نماید.

موضوع بسیار مهمی که در این زمینه باید به آن توجه داشته باشید این است که صلاحیت نسبی دادگاه برخلاف صلاحیت ذاتی، جزو قواعد آمره نبوده و جزو قواعد مخیره است و عدم رعایت آن، مغایر با نظم عمومی نخواهد بود. در نتیجه، اگر خوانده دعوا تا پایان جلسه اول دادرسی به عدم صلاحیت نسبی دادگاه اعتراض نکند و ایرادی طرح نکند، دادگاه این حق را دارد که به رسیدگی ادامه دهد. علاوه بر این، رأی صادرشده توسط دادگاه نیز به علت اینکه صلاحیت نسبی نداشته است، در دیوان عالی کشور نقض نمی‌شود.
‌

مهلت طرح ایراد عدم صلاحیت محلی یا نسبی تا چه زمانی است؟

در قسمت قبل به توضیح اینکه ایراد عدم صلاحیت نسبی چیست و در چه مواردی خوانده می‌تواند به عدم صلاحیت نسبی دادگاه ایراد وارد کند، پرداختیم. اما سؤالی که در این زمینه ممکن است برای شما در اینجا ایجاد شود این است که مهلت زمان طرح ایراد عدم صلاحیت نسبی تا چه زمانی است. در پاسخ به این سؤال باید بدانید که بر اساس ماده 87 قانون آیین دادرسی مدنی، ایراد عدم صلاحیت نسبی دادگاه باید تا پایان جلسه اول دادرسی مطرح شود و در غیر این صورت، دادگاه الزامی به بررسی این ایراد نخواهد داشت و این حق را خواهد داشت که به رسیدگی ادامه دهد. به عبارتی دیگر، دادگاه تنها زمانی موظف به بررسی ایراد عدم صلاحیت نسبی یا محلی است که خوانده این ایراد را تا پایان جلسه اول دادرسی مطرح کرده باشد.
‌

کانال تلگرام لامینگو

نتیجه‌گیری

در این نوشتار درباره صلاحیت نسبی دادگاهی که در جریان رسیدگی است صحبت کردیم. بر اساس آنچه گفته شد، هر دادگاهی باید برای رسیدگی به دعوا، علاوه بر صلاحیت ذاتی، دارای صلاحیت محلی نیز باشد؛ صلاحیتی که بر اساس شهر و محلی که دادگاه در آن واقع است تعیین می‌گردد. اما صلاحیت محلی همچون صلاحیت ذاتی از جمله قواعد آمره نبوده و در نتیجه اگر دادگاهی صلاحیت رسیدگی محلی نداشته باشد و خوانده ایراد عدم صلاحیت محلی یا نسبی طرح نکرده باشد و یا این ایراد را پس از پایان جلسه اول طرح کرده باشد، در این صورت دادگاه لزومی به بررسی این ایراد نخواهد داشت و مجاز به ادامه دادرسی خواهد بود.
‌

بلاگ حقوقی لامینگو را دنبال کنید!

مطلبی که تا به اینجا آن را مطالعه نمودید یکی از هزاران محتوای تولیدی در بلاگ حقوقی لامینگو است. همکاران ما در تیم تولید محتوای لامینگو روزانه مطالبی را در این بلاگ منتشر می‌کنند که مطالعه آن به افزایش دانش حقوقی شما کمک می‌کند. در همین راستا پیشنهاد می‌شود اگر از مطالعه این مطلب رضایت داشته و مطالعه آن برای شما مفید بوده است، وارد بلاگ حقوقی لامینگو شوید و سایر محتواهای این بلاگ را نیز مطالعه نمایید.

شما می‌توانید سؤالات خود در ارتباط با هر مطلب را در انتهای همان مطلب برای ما نوشته و با ما به اشتراک بگذارید. همکاران ما در سریع‌ترین زمان ممکن به پرسش‌های شما پاسخ می‌دهند و ابهامات شما را رفع خواهند نمود. در پایان، ضمن تشکر از زمان و توجه شما خواهشمندیم تا نظرات و دیدگاه‌های خود را برای ما بنویسید و از این طریق به ما در بهبود کیفیت مطالب کمک کنید. لامینگو را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید و ما را به دوستان و همکاران خود نیز معرفی نمایید.