تفاوت وکیل معاضدتی و وکیل تسخیری چیست؟ | مقررات استفاده و درخواست آن

یکی از مهم‌ترین مسائل در امور حقوقی، کمک گرفتن از دانش وکلا است. در شرایطی که افراد با مسائل و دعاوی حقوقی و کیفری مواجه می‌شوند، باید به وکیلی متخصص مراجعه کرده و در راستای انجام اقدامات لازم از مشورت وکیل بهره‌مند شوند. در برخی موارد وکیل به صورت کلی تمام امور مرتبط با دارسی و رسیدگی به دعوا را به نمایندگی از موکل خود انجام می‌دهد. اگر اشخاص در دعاوی خود از وکیل کمک نگیرند، ممکن است با وجود اینکه حقی در دعوا دارند اما در دادگاه محکوم شوند، زیرا نتوانسته‌اند اظهارات خود را بیان کرده و از حق خود دفاع کنند. اما موضوعی که در ارتباط با گرفتن وکیل وجود دارد این است که هزینه وکیل گرفتن گاهی اوقات بسیار بالا است و تمام اشخاص از پس این هزینه برنخواهند آمد. به همین دلیل ساز و کار وکیل معاضدتی پیش‌بینی شده است.

در راستای حل مشکلات مرتبط با پرداخت هزینه‌های وکلا برای افرادی که توان و بضاعت مالی وکیل گرفتن را ندارند، نهادی تحت عنوان وکالت معاضدتی و وکالت تسخیری ایجاد شده است. وکلای معاضدتی و تسخیری وکلایی هستند که به صورت خودکار و از سمت قوه قضاییه و کانون وکلای دادگستری در اختیار افراد قرار خواهند گرفت. نکته مهمی که وجود دارد این است که با وجود شباهت‌های زیاد وکلای تسخیری و معاضدتی، تفاوت‌هایی نیز میان این دو دسته وجود دارد. در این مقاله قصد داریم به توضیح تفاوت‌های موجود میان این دو گروه از وکلا و مقررات استفاده و درخواست آن‌ها نکات لازم را بیان کنیم. در نتیجه، پیشنهاد می‌شود اگر به کسب اطلاعات در زمینه زمینه تمایل دارید، این نوشتار را مطالعه کرده و تا پایان با ما همراه باشید.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

وکیل معاضدتی

وکالت معاضدتی وکالتی است که از سوی مرکز وکلای قوه قضاییه و یا از سوی کانون وکلای دادگستری، وکیلی برای اشخاصی که توانایی أخذ وکیل را ندارند در ارتباط با امور حقوقی تعیین می‌شود. در نتیجه، شخصی که برای معاضدت، وکالت شخصی را که نیازمند داشتن وکیل است قبول می‌کند، باید دارای پروانه وکالت معتبر باشد. ممکن است در اینجا از خود بپرسید که پروانه وکالت معتبر به چه معنا است؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت که پروانه وکالت زمانی معتبر است که از مراجع صلاحیتدار صادر شده باشد و اعتبار این پروانه به موجب تعلیق یا محکومیت وکیل، مخدوش نشده باشد.

فلسفه تعیین و ایجاد نهاد حقوقی وکالت معاضدتی در قانون این است که تمام اشخاصی که در دادرسی حضور دارند، حق داشتن وکیلی برای دفاع از حق خود را دارا می‌باشند؛ اما ممکن است تمام افراد توانایی مالی لازم برای در اختیار گرفتن وکیل را نداشته باشند و ه همین دلیل وکالت معاضدتی و تسخیری پیش‌بینی شده است. نکته‌ای که در این زمینه وجود دارد این است که ممکن است بسیاری از افراد اطلاعی از این حق خود برای داشتن وکیل معاضدتی و تسخیری را نداشته باشند و به همین دلیل، لازم است تا ظابطین دادگستری و مراجع قضایی افراد را از این حق خود مطلع نمایند.

حق‌الوکاله در وکالت معاضدتی

به وکالت معاضدتی در قانون وکالت اشاره شده است و ماده 24 قانون در این زمینه اینطور مقرر کرده است که «وکیل معاضدتی، وکیلی است که برای کسانی که توانایی و قدرت پرداخت حق‌الوکاله را ندارند، تعیین شده است و افراد می‌توانند از کانون وکلا تقاضای وکیل معاضدتی کنند».

در همین راستا کانون وکلا و یا مرکز وکلا، پس از بررسی درخواست متقاضی و انجام تحقیقات لازم در این زمینه، وکیلی به متقاضی معرفی می‌نمایند. وکیلی که پرونده به او ارجاع شده است، حق رد پرونده را ندارد. یکی از پرسش‌هایی که اشخاص از مشاوران حقوقی در زمینه وکالت معاضدتی دارند این است که آیا حق‌الوکاله وکیل باید توسط موکل پرداخت شود یا از سوی کانون و مرکز وکلا. در پاسخ به این سؤال باید بدانید که اگر موکل محکوم‌له باشد و محکوم‌به وصول شود، مبلغ حق‌الوکاله از مبلغ آن پرداخت خواهد شد و در غیر صورت، کانون و کلا و مرکز وکلا مسئول پرداخت حق‌الوکاله وکیل هستند.

شرایط درخواست وکیل معاضدتی

مطابق با قانون، درخواست وکالت معاضدتی شرایطی دارد. یکی از این شرایط این است که شخص، تقاضای داشتن وکیل را ارائه نماید. به عبارت دیگر، شخصی که قصد دارد از خدمات وکیل معاضدتی استفاده کند، باید درخواست خود در این زمینه را ثبت نماید. علاوه بر این، تنها اشخاصی حق دارند تقاضای داشتن وکیل معاضدتی را داشته باشند که ذی‌نفع در دعوا هستند و سایر اشخاصی که نفعی در دعوا ندارند، حق چنین درخواستی را نخواهند داشت. یکی دیگر از شرایط أخذ وکیل معاضدتی، این است که متقاضی نباید تمکن مالی پرداخت حق‌الوکاله وکیل را داشته باشد و این عدم تمکن مالی، باید اثبات گردد.

علاوه بر مواردی که در بالا بیان شد، یکی دیگر از شرایط درخواست وکیل معاضدتی این است که افراد تنها در دعاوی حقوقی حق دارند برای أخذ وکیل معاضدتی اقدام نمایند. در صورتی که تمام این شرایط موجود باشد، با درخواست وی موافقت می‌گردد و برای او وکیل معاضدتی انتخاب خواهد شد.

وکالت تسخیری

وکیل تسخیری وکیلی است که مخصوص امور کیفری می‌باشد. براساس قانون آیین دادرسی کیفری، اگر یکی از طرفین دعوا در امور کیفری تمکن مالی گرفتن وکیل را نداشته باشد، این شخص می‌تواند از دادگاه درخواست داشتن وکیل نماید. دادگاه نیز پس از بررسی شرایط متقاضی، افدام به تعیین وکیل تسخیری برای وی می‌نماید. گرفتن وکیل تسخیری نیز همانند وکیل معاضدتی شرایطی دارد؛ اولین شرط لازم برای تعیین وکالت تسخیری این است که متقاضی توانایی مالی لازم برای در اختیار گرفتن وکیل را نداشته باشد. یکی دیگر از شرایط تعیین وکیل تسخیری، این است که در برخی از جرایم، حتی اگر خود متهم نیز درخواست داشتن وکیل را ننماید، دادگاه باز هم مکلف به تعیین وکیل تسخیری برای این شخص است.

سؤالی که در اینجا ایجاد می‌شود این است که این جرایم شامل چه جرایمی می‌شوند که در پاسخ به این سؤال باید گفت اگر جرم  مورد رسیدگی در دادگاه کیفری یک، شامل جرائم موجب مجازات سلب حیات، حبس ابد و قطع عضو، جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با یک‌سوم دیه کامل یا بیش از آن و جرائم موجب مجازات تعزیری درجه چهار و بالاتر باشد، در این صورت حتی اگر خود متهم نیز درخواست وکیل تسخیری را نداشته باشد، دادگاه مکلف است وکیلی برای این شخص تعیین نماید. علاوه بر این، در جرایم اطفال و نوجوانان که صلاحیت رسیدگی به آن، در دادگاه کیفری یک بوده و یا مستلزم پرداخت دیه یا ارش بیش از خمس دیه کامل بوده و یا جرایم تعزیری درجه شش و بالاتر، اگر متهم وکیلی نداشته باشد، تعیین وکیل ضروری است.

دریافت مشاوره حقوقی

وکالت تسخیری و معاضدتی چه تفاوتی با هم دارند؟

با وجود اینکه وکالت تسخیری و وکالت معاضدتی در کل معنای یکسانی دارند، اما این دو نهاد حقوقی تفاوت‌هایی نیز با یکدیگر دارند که بهتر است به این تفاوت‌ها آشنا باشید. در ادامه این مطلب قصد داریم به بررسی این تفاوت‌ها بپردازیم در نتیجه، اگر قصد تقاضای وکیل دارید، بهتر است این بخش از مطلب را با دقت مطالعه کنید.

1. وکالت در امور کیفری و حقوقی

اولین تفاوت موجود میان ومیل معاضدتی و تسخیری، نوع وکالت وکیل است. وکالت معاضدتی مختص به امور حقوقی و وکالت تسخیری مختص امور کیفری است. به عبارتی دیگر، اگر شخصی قصد داشته باشد تقاضای وکیل کند، باید این کار را با توجه به موضوع دعوا انجام دهد. اگر دعوای مطروحه حقوقی باشد، در این صورت خوانده دعوا باید تقاضای وکیل معاضدتی را داشته باشد. اما اگر دعوای مطروحه کیفری باشد، متهم باید درخواست وکیل تسخیری را داشته باشد. تفاوت وکالت معاضدتی و تسخیری در نوع وکالت، مهم‌ترین تفاوت این دو نوع وکالت است اما تفاوت‌های دیگری نیز وجود دارد که در ادامه به ذکر این موارد خواهیم پرداخت.

2. موکل در وکالت معاضدتی و تسخیری

یکی دیگر از تفاوت‌های موجود میان وکیل معاضدتی و تسخیری، تفاوت در موکل است. سؤال بسیار مهمی که برای اشخاص در این باره ایجاد می‌شود این است که آیا هر دو طرف دعوا حق درخواست وکیل تسخیری و معاضدتی را خواهند داشت یا خیر؟ در پاسخ به این سؤال باید بگوییم که در دعاوی کیفری، فقط متهم پرونده می‌تواند تقاضای داشتن وکیل تسخیری نماید و شاکی پرونده در دعوای کیفری، حق درخواست وکیل تسخیری را ندارد. به عبارت دیگر، شاکی اگر توانایی پرداخت حق‌الوکاله وکیل را نداشته باشد، در این صورت نمی‌تواند تقاضای داشتن وکیل تسخیری را از دادگاه داشته باشد.

اما این موضوع در وکالت معاضدتی به نحوی دیگر است. در وکالت معاضدتی، هر دو طرف دعوای حقوقی عینی خواهان و خوانده، حق تقاضای وکیل معاضدتی را خواهند داشت. در امور حقوقی، تفاوتی ندارد که شخصی که متقاضی وکالت معاضدتی است، خواهان پرونده است یا خوانده و چه بسا درخواست وکالت معاضدتی از سوی خواهان پرونده‌های حقوقی بیشتر انجام می‌شود. این موضوع یکی دیگر از تفاوت‌های وکالت معاضدتی و تسخیری است که باید از آن مطلع باشید و بدانید که در امور کیفری، تنها برای متهم پرونده وکیل تسخیری انتخاب می‌شود.

3. مرجع تعیین وکیل معاضدتی و وکیل تسخیری

یکی دیگر از تفاوت‌های موجود میان وکالت معاضدتی و وکالت تسخیری، مرجع تعیین وکیل است. مرجع تعیین وکیل تسخیری دادگاهی است که پرونده در آن دادگاه رسیدگی می‌شود و به جرایم متهم رسیدگی می‌شود. به عبارتی دیگر، قاضی همان دادگاه به تقاضای متهم برای این شخص تعیین وکیل می‌کند. ممکن است از خود بپرسید که آیا تعیین شخص وکیل نیز در اختیار قاضی دادگاه است یا خیر که در پاسخ به این جواب باید گفت بله، قاضی دادگاه این اختیار را دارد که شخص مخصوصی را به عنوان وکیل تسخیری برای متهم تعیین کند.

اما نحوه تعیین و مرجه تعیین وکیل در وکالت معاضدتی، با وکالت تسخیری متفاوت است. در وکالت معاضدتی، اشخاصی که استطاعت مالی أخذ وکیل ندارند، برای تقاضای وکیل در امور حقوقی باید به اداره معاضدت کانون وکلا مراجعه کرده و درخواست خود را ثبت نمایند. دادگاه در اتخاب و تعیین وکیل معاضدتی، نقشی نداشته و این موضوع در اختیار کانون وکلا است. نکته‌ای که در اینجا باید به آن توجه داشته باشید این است که مطابق با قاون حمایت از خانواده، در دعاوی خانوادگی، قاضی دادگاه این اختیار را دارد که به درخواست خوانده یا خواهان، وکیلی را برای این اشخاص تعیین نماید.

این مطلب را نیز بخوانید: نحوه شکایت از وکیل در دادسرای انتظامی وکلا | دلایل شکایت از وکیل

4. ادعای خواهان در وکالت معاضدتی

یکی دیگر از تفاوت‌های موجود در وکالت معاضدتی و وکالت تسخیری، نوع ادعای خواهان در دعاوی حقوقی و نوع اتهام خوانده در دعاوی کیفری است. در توضیح این موضوع باید اینطور گفت که در دعاوی کیفری، دادگاه بدون توجه به اینکه آیا متهم، مجرم پرونده است یا خیر، تنها با احراز اینکه این شخص توانایی مالی برای أخذ وکیل را ندارد، برای او وکیل تعیین می‌شود. در نتیجه، حتی اگر دادگاه اطمینان داشته باشد که متهم همان شخصی است که مرتکب جرم شده است و جرمش محرز است، باز هم این اختیار را دارد که برای متهم وکیل تعیین نماید.

اما در وکالت معاضدتی، اینگونه نیست و شخصی که برای تقاضای وکیل به اداره معاضدت کانون وکلا مراجعه می‌کند، نباید ادعایی بی‌اساس مطرح کند. در نتیجه، برای تعیین وکیل معاضدتی توسط کانون وکلا، نه تنها لازم است که عدم استطاعت مالی متقاضی وکیل احراز شود، بلکه همچنین لازم است که احراز شود که ادعای خواهان که متقاضی وکیل است، یک ادعای بی‌پایه و اساس نیست. در نتیجه، اگر شخصی یک دعوای حقوقی داشته باشد که این دعوا منشاء محکم و قانونی ندارد، در این صورت کانون وکلا وکیلی برای این شخص تعیین نخواهد کرد.

5. حق‌الوکاله وکیل معاضدتی و تسخیری

آخرین تفاوت موجود میان وکیل تسخیری و معاضدتی، در حق‌الوکاله است. مطابق با قانون، موکلینی که وکیل تسخیری توسط دادگاه برای آن‌ها انتخاب می‌شود، مکلف به پرداخت هی حق‌الوکاله‌ای به این وکیل نبوده و قوه قضاییه مسئول پرداخت حق‌الوکاله این اشخاص است. اما، در وکالت معاضدتی، اگر موضوع دعوا مالی باشد و شخصی که وکیل برای او تعیین شده است بتواند در دعوا برنده شود و محکوم‌به وصول شود، در این شرایط این شخص یعنی خواهان مؤظف است که حق‌الوکاله وکیل را از محل محکوم‌به دریافتی پرداخت نماید.

آیا وکیل معاضدتی حق عدم قبول پرونده را دارد یا خیر؟

یکی از پرسش‌هایی که ممکن است برای شما در ارتباط با وکالت تسخیری و معاضدتی ایجاد شود این است که آیا پس از ارجاع پرونده به وکیل، وکیل مزبور این حق را دارد که پرونده را نپذیرد یا خیر؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت که براساس موادی از قانون، وکلا حق عدم پذیرفتن پرونده معاضدت را نخواهند داشت. براساس قانون، هر یک از وکلا باید در طول سال 3 پرونده معاضدتی بپذیرند و این پرونده‌ها را حل و فصل نمایند. در نتیجه، اگر وکیلی از پذیرش پرونده سر باز بزند و یا در پیشبرد پرونده اهمال نماید، در نتیجه این وکیل مرتکب تخلف شده و این موضوع برای او عواقبی به همراه خواهد داشت.

علاوه بر این، ذکر این نکته نیز الزامی است که اگر وکیلی پرونده معاضدت موکلی را بپذیرد، موکل دیگر این حق را نخواهد داشت که درخواست وکیل جدیدی را داشته باشد.

کانال تلگرام لامینگو

جمع‌بندی

یکی از مهم‌ترین حقوق هر شخصی در آیین رسیدگی به دعاوی و جرایم، حق داشتن وکیل است. این حق تا اندازه‌ای مهم است که اشخاص این حق را دارند که تا زمانی که وکیل ندارند، سکوت کرده و در پرونده رسیدگی همکاری نکنند. با این وجود اما، هزینه‌های أخذ وکیل بالا بوده و ممکن است برخی اشخاص تمکن مالی لازم برای داشتن وکیل و پرداخت حق‌الوکاله را نداشته باشند. در همین راستا، نهادهایی در قانون پیش‌بینی شده است تحت عنوان وکیل معاضدتی و وکیل تسخیری. وکالت معاضدتی و وکالت تسخیری مخصوص اشخاصی است که نیاز به وکیل دارند اما تمکن مالی برای پرداخت حق‌الوکاله وکیل را ندارند. این اشخاص می‌توانند با ثبت درخواست خود، تقاضای وکیل تعیینی را داشته باشند بدون اینکه لازم باشد مبلغی پرداخت شود.

این درخواست سپس مورد بررسی قرار خواهد گرفت و اگر شرایط لازم فراهم باشد، وکیل تسخیری یا معاضدتی متناسب با شرایط پرونده تعیین خواهد شد. تفاوت وکیل تسخیری و معاضدتی در این است که در دعاوی کیفری وکیل تسخیری و در دعاوی حقوقی وکیل معاضدتی تعیین خواهد شد. در این نوشتار نکات لازم در این زمینه بیان شد و با این وجود، اگر قصد کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه را دارید، شما می‌توانید با همکاران ما در تیم حقوقی لامینگو در ارتباط بوده و مشاوره حقوقی لازم را به صورت حضوری، تلفنی و یا آنلاین دریافت نمایید.

بلاگ حقوقی لامینگو پلتفرم تولید محتوا!

اگر تا اینجای مطلب را مطالعه کرده و از مطالعه این نوشته رضایت کافی را داشته‌اید، پیشنهاد می‌شود وارد بلاگ حقوقی لامینگو شده و سایر مطالب این بلاگ را نیز مطالعه نمایید. در نظر داشته باشید که مطالعه محتواهای حقوقی به افزایش دانش حقوقی شما کمک بسیاری نموده و می‌توانید با داشتن اطلاعات لازم اقدام به انجام امور حقوقی خود نمایید. شما همچنین می‌توانید پس از مطالعه هر مطلب، در صورتی‌که ابهام یا پرسشی در ارتباط با آن مطلب در ذهن دارید، سؤال خود را در انتهای همان محتوا برای ما بنویسید تا همکاران ما به آن پاسخ دهند.

در پایان ضمن تشکر از توجه شما خواهشمندیم تا نظرات و انتقادات خود درباره این نوشتار را در بخش دیدگاه‌های مطلب با ما به اشتراک بگذارید. برای کسب جدیدترین اخبار و اطلاعات حقوقی لامینگو را در شبکه‌های اجتماعی نیز دنبال کنید و ما را به دوستان و اطرافیان خود معرفی نمایید.