ایراد عدم صلاحیت ذاتی چیست؟ | صلاحیت ذاتی دادگاه

هر دادگاهی تنها اختیار رسیدگی به دعاوی‌ را دارد که در صلاحیت آن دادگاه است. صلاحیت دادگاه به دو قسم ذاتی و نسبی تقسیم می‌شود و خود دادگاه باید این صلاحیت را بررسی کرده و اگر رسیدگی به دعوا در صلاحیت آن نبود، از رسیدگی امتناع نماید. اگر دادگاهی صلاحیت نسبی نداشته باشد و خوانده به آن ایراد نکرده باشد، می‌تواند همچنان به رسیدگی ادامه دهد. اما در ارتباط با صلاحیت ذاتی، باید توجه داشته باشید که هیچ دادگاهی و در هیچ شرایطی بدون داشتن صلاحیت ذاتی و در شرایط عدم صلاحیت ذاتی، حق آغاز رسیدگی را نخواهد داشت. دلیل این امر نیز این است که صلاحیت ذاتی جزو قواعد آمره و بسیار مهم است که حتماً باید به آن عمل شود. در نتیجه، علاوه بر دادگاه، خوانده دعوا نیز می‌تواند به عدم صلاحیت دادگاه اعتراض کند و در این شرایط، قرار عدم صلاحیت ذاتی صادر خواهد شد.

در این نوشتار از بلاگ حقوقی لامینگو قصد داریم تا به بررسی صلاحیت ذاتی، عدم صلاحیت ذاتی، صدور قرار عدم صلاحیت و سایر موارد مرتبط بپردازیم. در نتیجه، اگر قصد کسب اطلاعات لازم در این زمینه را دارید پیشنهاد می‌شود تا این مطلب را تا انتها مطالعه کرده و سؤالات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
‌

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

صلاحیت ذاتی چیست؟

هر دادگاه برای رسیدگی به هر دعوایی به دو نوع صلاحیت ذاتی و نسبی احتیاج دارد. منظور از صلاحیت ذاتی، شایستگی دادگاه برای رسیدگی به دعوا بر اساس صنف، نوع و درجه است. صلاحیت ذاتی دادگاه، صلاحیتی است که قدرت و شایسته بودن دادگاه بر اساس نوع و درجه و صنف را معین می‌کند. همچنین منظور، صلاحیتی است که قابل جابه جا کردن نبوده و با نظم عمومی همراه است و قوانین آن از جمله قوانین آمره می‌باشد که در اجرا تغییرناپذیر هستند. به عبارت دیگر، دادگاه تنها زمانی حق رسیدگی به دعوا را دارد که قانون این اختیار را به این دادگاه اعطا کرده باشد و این دادگاه از نظر صنف و نوع و درجه، صلاحیت رسیدگی داشته باشد.

موضوع بسیار مهمی که در این زمینه باید به آن توجه داشته باشید این است که داشتن صلاحیت ذاتی برای رسیدگی به دعوا یکی از قواعد آمره حقوق است و اگر دادگاه فاقد این صلاحیت باشد، باید از رسیدگی امتناع کرده و قرار عدم صلاحیت ذاتی صادر نماید. بر اساس صلاحیت ذاتی، اختیار دادگاه‌ها برای رسیدگی به دعاوی مشخص شده و هر دادگاهی، صلاحیت ذاتی مخصوصی را خواهد داشت.
‌

ایراد عدم صلاحیت ذاتی چیست؟

همانطور که پیش از این بیان شد، در مرحله اول و در ابتدا خود دادگاه باید صلاحیت خود برای رسیدگی به دعوا را بررسی نماید و در صورتی‌که فاقد این صلاحیت باشد، قرار عدم صلاحیت صادر نماید. اما نکته بسیار مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که اگر دادگاه خود این قرار را صادر نکند، خوانده دعوا ضمن ورود به ماهیت دعوا، این حق را دارد که صلاحیت دادگاه را نیز بررسی نموده و ایراد عدم صلاحیت ذاتی طرح نماید.

در نهایت، اگر خوانده این ایراد را مطرح کند دادگاه وظیفه دارد که به این ایراد رسیدگی و آن را بررسی کند. در اینجا ممکن است این سؤال برای شما ایجاد شود که خوانده تا چه زمانی مهلت طرح این ایراد را دارد. در پاسخ به این سؤال باید بدانید که خوانده تا پایان اولین جلسه دادرسی حق طرح این ایراد را خواهد داشت، مگر اینکه سبب ایراد بعداً ایجاد شود.

نکته‌ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که اگر خوانده، ایراد عدم صلاحیت ذاتی را پس از پایان جلسه اول مطرح کند نیز، باز هم دادگاه وظیفه دارد که به این ایراد رسیدگی کند و اگر دادگاه این ایراد را وارد بداند، در این صورت دادگاه باز هم باید قرار عدم صلاحیت صادر کند. علاوه بر این، توجه داشته باشید که اگر دادگاهی صلاحیت ذاتی نداشته باشد و این عدم صلاحیت بررسی نشود و رأی از دادگاه صادر شود، این رأی بعداً در دادگاه تجدیدنظر و دیوان عالی کشور نقض خواهد شد.

‌

این مطلب را نیز بخوانید: ایراد عدم صلاحیت محلی یا نسبی چیست و تا چه زمانی قابل طرح است؟

قرار عدم صلاحیت ذاتی چیست؟

در بخش قبل، این موضوع را بیان کردیم که اگر دادگاه ایراد عدم صلاحیت را وارد بداند، در نتیجه باید اقدام به صدور قرار عدم صلاحیت ذاتی نماید. پس از صدور این قرار توسط دادگاه، دادگاه باید پرونده را به مرجع صالح برای رسیدگی ارسال نماید. اما اگر دادگاه نتواند مرجع صالح را تشخیص دهد، در نتیجه باید پرونده را به دیوان عالی کشور برای تعیین مرجع صالح ارسال نماید. علاوه بر این، اگر دادگاه ایراد مزبور را وارد نداند به رسیدگی ادامه خواهد داد. موضوع بسیار مهمی که در اینجا باید به آن اشاره کرد این است که قرار عدم صلاحیت ذاتی قابل اعتراض نخواهد بود و طرفین دعوا نمی‌توانند به آن اعتراض کنند.
‌

جمع‌بندی

هر مرجعی تنها زمانی می‌تواند به دعاوی رسیدگی کند که دارای صلاحیت ذاتی و نسبی باشد. دارا بودن صلاحیت ذاتی برای رسیدگی به دعاوی یکی از قواعد آمره حقوق است و در نتیجه، تخلف از این امر اصلاً ممکن نیست. تشخیص صلاحیت با خود دادگاهی است که پرونده در آن جریان دارد و علاوه بر دادگاه، خوانده دعوا نیز تا پایان اولین جلسه رسیدگی، حق طرح ایراد عدم صلاحیت ذاتی را خواهد داشت. در صورتی‌که دادگاه این ایراد را وارد بداند، باید اقدام به صدور قرار عدم صلاحیت نماید که این قرار، قابل اعتراض نیست. در پایان باید بگوییم که در این نوشتار سعی شد تا توضیحات کامل در ارتباط با صلاحیت ذاتی و عدم این صلاحیت بیان شود، با این وجود اگر قصد کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه را دارید، می‌توانید مشاوره حقوقی لامینگو را دریافت نمایید.
‌

کانال تلگرام لامینگو

بلاگ حقوقی لامینگو را دنبال کنید!

مطلبی که تا به اینجا آن را مطالعه نمودید یکی از هزاران محتوای تولیدی در بلاگ حقوقی لامینگو است. همکاران ما در تیم تولید محتوای لامینگو روزانه مطالبی را در این بلاگ منتشر می‌کنند که مطالعه آن به افزایش دانش حقوقی شما کمک می‌کند. در همین راستا پیشنهاد می‌شود اگر از مطالعه این مطلب رضایت داشته و مطالعه آن برای شما مفید بوده است، وارد بلاگ حقوقی لامینگو شوید و سایر محتواهای این بلاگ را نیز مطالعه نمایید.

شما می‌توانید سؤالات خود در ارتباط با هر مطلب را در انتهای همان مطلب برای ما نوشته و با ما به اشتراک بگذارید. همکاران ما در سریع‌ترین زمان ممکن به پرسش‌های شما پاسخ می‌دهند و ابهامات شما را رفع خواهند نمود. در پایان، ضمن تشکر از زمان و توجه شما خواهشمندیم تا نظرات و دیدگاه‌های خود را برای ما بنویسید و از این طریق به ما در بهبود کیفیت مطالب کمک کنید. لامینگو را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید و ما را به دوستان و همکاران خود نیز معرفی نمایید.