وجه التزام در قرارداد و نحوه مطالبه آن
زمانی که افراد در خصوص معامله یک ملک و یا یک مالی با یکدیگر توافق کرده و بین خود قرارداد یا قولنامه‌ای منعقد می‌کنند، مسلماً انتظار می‌رود که بعد از انعقاد معامله، طرفین به تعهداتی که در قرارداد برای یکدیگر در نظر گرفته‌اند عمل کنند. اما اگر یکی از طرفین معامله مطابق تعهدات مندرج در قرارداد عمل نکرده و یا در اجرای تعهدات خود تعلل یا کم کاری کند چه چیزی می‌تواند آن را ملزم به انجام تعهدات خود کند؟ یکی از راه‌حل‌های کاربردی برای حل این مسئله، آوردن وجه التزام در قراردادهاست.
وجه التزام چیست؟
وجه التزام مبلغ مشخصی است که طرفین در هنگام انعقاد عقد قرارداد تحت عنوان جریمه در نظر می‌گیرند تا هر زمان که هر یک از طرفین وظایف متعهد شده‌ی خود در قرارداد را انجام ندهد و یا انجام آن تعهدات را به تأخیر بیندازد، باید این مبلغ مشخص را به عنوان جریمه به طرف دیگر پرداخت کند.
در واقع وجه التزام مختص عقود تملیکی است و نوعی جبران خسارت در مقابل عدم انجام تعهد به انتقال سند رسمی ملک یا مال مورد معامله است. وجه التزام نوعی ضمانت برای اجرای مفاد قرارداد است و سبب می‌شود مشکلات تخلف یا نقص در قراردادها تا حد بسیاری کاهش پیدا کند و افراد به جهت عدم پرداخت جریمه تعیین شده، خود را مکلف به انجام تعهدات می‌کنند.
با ذکر یک مثال این مطلب را ملموس‌تر خواهیم کرد:
فرض کنید دونفر به عنوان فروشنده و خریدار برای انتقال رسمی یک زمینی با یکدیگر معامله می‌کنند و در قولنامه‌ی فی مابین خود قید می‌دارند که اگر هر یک از آن‌ها به تعهدات خود عمل نکند، مثلاً خریدار طبق توافق صورت گرفته مبلغ زمین را به فروشنده پرداخت نکند و یا فروشنده در زمان مقرر شده، زمین خود را به خریدار منتقل نکند، باید به اندازه‌ی فلان مبلغ به عنوان جریمه به طرف مقابل پرداخت کند.
در این مثال فرض کنید بعد از بسته شدن قولنامه علیرغم این‌که خریدار مبلغ زمین را تمام و کمال پرداخت کرده ولی خریدار از فروش زمین خود منصرف شود و به اصطلاح زیره معامله بزند، در این صورت طبق قولنامه فروشنده علاوه بر کل مبلغ پرداخت شده توسط خریدار، باید آن مبلغ وجه التزام مندرج در قولنامه را نیز به عنوان جریمه به خریدار پرداخت کند. بعد از پرداخت وجه التزام معامله میان آن دو منتفی است.
شکایت جهت دریافت وجه التزام
اگر در پی انعقاد قرارداد یا قولنامه یکی از طرفین زیر بار تعهدات خود نرود یا در انجام آن تعهدات کم کاری کرده باشد، طرف مقابل با توجه به وجه التزامی که با توافق طرفین در قرارداد قید شده است می‌تواند علیه فرده خاطی شکایت کرده و خسارت ناشی از عدم انجام تعهدات طرف مقابل را بگیرد. نکته‌ای که در اینجا حائز اهمیت می‌باشد این است که فرد زمانی می‌تواند وجه التزام قید شده در قرارداد را دریافت کند که خود به تمامی تعهداتش عمل کرده باشد. میزان وجه التزام مندرج در قرارداد قابل تغییر نیست و حتی قاضی نیز نمی‌تواند میزان آن را کم یا زیاد کند.
تفاوت وجه التزام با خسارت تأخیر تأدیه
وجه التزام و خسارت تأخیر تأدیه دو مفهومی هستند که از نظر معنایی به هم نزدیک هستند ولی از نظر حقوقی تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. در واقع وجه التزام به صورت شرط ضمن عقد در متن قراردادها ذکر می‌شود و همانطور که گفتیم نوعی جریمه است که طرفین معامله برای الزام یکدیگر برای انجام تعهداتشان تعیین می‌کنند و میزان آن مبلغ هم بسته به توافق طرفین در هر معامله متفاوت است. و چه بسا شاید آن طرفه معامله از انجام نگرفتن تعهدات، ضرری به او وارد نشده باشد یا ضرر وارده کمتر از میزان وجه التزام مندرج در قرارداد باشد، ولی طبق قرارداد باید طرفه خاطی به میزان آن مبلغ تعیین شده، جریمه پرداخت کند.
مفهوم خسارت تأخیر تأدیه طبق ماده 522 قانون آیین دادرسی مدنی ” در دعاویی که موضوع آن دین و از نوع وجه رایج بوده و با مطالبه داین و تمکن مدیون، مدیون امتناع از پرداخت نموده، در صورت تغییر فاحش شاخص قیمت سالانه که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می‌گردد، محاسبه و مورد حکم قرار خواهد داد؛ مگر این‌که طرفین به نحو دیگری مصالحه نمایند”
اگر چه خسارت تأخیر تأدیه نیز نوعی جریمه است که بر اثر تأخیر در پرداخت و تأدیه دین حاصل می‌شود اما این مبلغ در صورتی مطرح می‌شود که در پی تخلف یکی از طرفین معامله، حتما خسارتی بر طرف دیگر وارد شده باشد و صحت آن خسارت وارده نیز به اثبات برسد. میزان مبلغ خسارت تأخیر تأدیه با توجه به میزان خسارت وارده متفاوت است و ثابت نیست، برعکس وجه التزام که یک مبلغ ثابت از پیش تعیین شده است.
برای مطالعه سایر مقالات می‌توانید به مجله حقوقی لامینگو مراجعه کنید. فراموش نکنید حتما نظراتتان را از طریق کامنت با ما در میان بگذارید.
.svg)
دیدگاه شما