شرایط تحقق جرم شهادت دروغ و مجازات آن چیست؟

شهادت یکی از مهم‌ترین ادله اثبات در امور کیفری و مدنی است که بسیاری از احکام بر اساس آن صادر می‌شود و دعاوی بسیاری بر اساس شهادت اثبات می‌شود. شهادت به معنای گواهی دادن به نفع یا ضرر دیگری است. از آنجایی که شهادت دادن شاهد تأثیر بسیاری در حکم دارد، در نتیجه اگر شخصی اقدام به ادای شهادت دروغ نماید، نتیجه بسیار مخربی در روند دادرسی خواهد داشت. به همین دلیل، قانونگذار اقدام به جرم‌انگاری شهادت دروغ کرده است و برای جرم شهادت دروغ مجازات حبس و جزای نقدی در نظر گرفته است. نکته‌ای که در این زمینه وجود دارد این است که بسیاری از طرفین دعوا اقدام به پرداخت پول به دیگران برای ادای شهادت دروغ در دادگاه می‌نمایند و به همین دلیل، لازم است تا نظام قضایی برخورد جدی و قاطعی با شهادت کذب داشته باشد.

در این نوشتار قصد داریم در ابتدا به تعریف شهادت و در ادامه به بررسی مجازات جرم شهادت دروغ بپردازیم. در نتیجه، اگر قصد کسب اطلاعات لازم در این زمینه را دارید پیشنهاد می‌شود این مقاله را تا انتها مطالعه نمایید.
‌

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

شهادت در ادله اثبات دعوا در امور کیفری چه نقشی دارد؟

شهادت در دادرسی یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین ادله اثبات دعوا در امور کیفری و مدنی می‌باشد که در نظام‌های حقوقی دنیا نقش پررنگی دارد. شخصی که مدعی وقوع جرمی است، می‌تواند ادعای خود را از طریق شهادت شهود اثبات نماید. شهادت بدین معنا است که شخصی از موضوع دعوا به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم آگاه بوده و واقعه مورد نظر را به‌صورت مستقیم دیده یا شنیده و یا از طریق دیگران از آن آگاه است. در نتیجه، شهادت به معنی اخبار حقی به نفع دیگری و بر ضرر شخص ثالث می‌باشد.

برای اینکه شهادت شاهد در دادگاه مورد استماع قرار بگیرد و پذیرفته شود، وجود شرایطی در شاهد الزامی است. علاوه بر این، مدعی‌علیه که شاهد بر ضرر وی در دادگاه شهادت داده است می‌تواند شهادت شاهد را زیر سؤال برده و به‌ اصطلاح، جَرح شاهد نماید. مقررات ادای شهادت که یکی از برترین ادله‌های اثبات در امور کیفری می‌باشد، در قانون آیین دادرسی کیفری آمده است. یکی از مهم‌ترین شرایط پذیرش شهادت در دادگاه که در این نوشتار قصد بررسی آن را داریم این است که شهادت نباید کذب باشد و در صورتی‌که شخصی اقدام به ادای شهادت دروغ نماید، مرتکب جرم شهادت دروغ شده است.
‌

شرایط پذیرفته شدن شهادت در دادگاه

یکی از شرایط پذیرش شهادت در دادگاه این است که شهادت باید قطعی و یقینی باشد. این موضوع به این معنا است که شخصی که قصد ادای شهادت را دارد باید شهادت خود را به‌صورت قطعی و نه از روی شک و تردید بیان نماید. شهادتی که با شک و تردید ادا گردد در نظر دادگاه پذیرفته‌شده نخواهد بود. شهادت باید مرتبط با موضوع دعوا باشد؛ بدین معنا که شاهد باید شهادت بر امری دهد که با دعوا مرتبط است، در غیر این صورت این شهادت جنبه قانونی نخواهد داشت.

علاوه بر این، اگر در ارتباط با یک موضوع، چندین نفر شهادت دهند، شهادت زمانی به‌عنوان ادله اثبات دعوا در امور کیفری پذیرفته خواهد شد که شهادت شاهدین با یکدیگر مطابقت داشته باشد و اگر هر یک از شاهدین شهادتی متفاوت دهد و میان شهادت آن‌ها اتحادی وجود نداشته باشد، قابل اثر نخواهد بود و قاضی هیچ یک از شهادت‌ها را نخواهد پذیرفت مگر اینکه از این شهادت‌ها قدر متقینی به دست آید. از دیگر شرایط صحت شهادت این است که شهادت در دادگاه ادا شود. شاهد موضوع دعوا باید در دادگاه حضور یافته و در نزد قاضی دادگاه بر موضوع دعوا شهادت دهد و اگر شاهد در دادگاه حاضر نشود و یا شهادت خود را به‌صورت کتبی به دادگاه ارسال نماید، این شهادت پذیرفته‌شده و قانونی نخواهد بود.
‌

شهادت چه اشخاصی مورد پذیرش دادگاه است؟

اطلاعات یک فرد در دادگاه، تحت قالب شهادت تنها زمانی مورد پذیرش دادگاه قرار می‌گیرد که شخص شرایط ادای شهادت را داشته باشد. در همین راستا باید بدانید که شخص شاهد باید عادل باشد، به این معنی که شاهد نباید مرتکب گناهان کبیره شده باشد و نباید بر ارتکاب گناه اصرار داشته باشد. شاهد همچنین باید از موضوع مورد شهادت درک درستی داشته باشد؛ بدین معنا که شهادت‌دهنده باید عاقل و بالغ باشد تا بتواند موضوعات کیفری را درک نموده و در ارتباط با آن‌ها شهادت دهد.

در همین راستا باید بدانید از نظر قانون، شخصی عاقل است که مجنون و دیوانه نبوده و دچار فراموشی نیز نباشد و شخص بالغ نیز کسی است که به سن بلوغ رسیده باشد. البته ذکر این نکته نیز ضروری است که قاضی دادگاه، اظهارات شخصی که بالغ نشده را به‌عنوان شهادت نمی‌پذیرد، اما ممکن است اظهارات این شخص را در صدور رأی مقتضی در نظر بگیرد. یکی دیگر از شرایط پذیرش شهادت این است که شاهد دادگاه نباید با هیچ یک از طرفین دادگاه، رابطه خویشاوندی و یا خادم و مخدومی داشته باشد. دلیل این موضوع نیز این است که خویشاوندان طرفین دعوا ممکن است برای صلاح و نفع یکی از طرفین دعوا اقدام به ادای شهادت دروغ نموده و مرتکب جرم شهادت دروغ شوند.
‌

این مطلب را نیز بخوانید: آیا شهادت اقوام و بستگان در دادگاه مورد پذیرش قرار می‌گیرد؟

شرایط تحقق شهادت کذب چیست؟

هنگامی که فردی به‌عنوان شاهد در دادگاه حاضر می‌شود و قصد ادای شهادت را دارد، ابتدا باید سوگند یاد کرده و در دادگاه تبعات ادای شهادت کذب به این فرد گوشزد می‌شود. به همین دلیل، جرم شهادت کذب یک جرم عمدی است زیرا مرتکب جرم پیش از ارتکاب این جرم، به این موضوع که رفتار او جرم است آگاهی دارد. به همین دلیل، اگر شخصی اقدام به ادای شهادت کذب نماید، به حکم شهادت کذب محکوم خواهد شد. ماده 650 قانون مجازات اسلامی در ارتباط با جرم شهادت کذب اینچنین مقرر داشته است که این جرم تنها زمانی محقق می‌شود که ادای شهادت در دادگاه و نزد مقامات رسمی صورت بگیرد. با توجه به این ماده قانونی، متوجه این موضوع خواهیم شد که شرایط تحقق جرم شهادت دروغ، به شرح زیر است:
‌

1. شهادت کذب باید حتماً در دادگاه ادا شود

اولین شرط تحقق شهادت کذب این است که ادای شهادت حتماً باید در دادگاه باشد تا مصداق جرم شهادت دروغ باشد و اگر شهادت دروغ در هر جای دیگری غیر از دادگاه ادا شود، در این صورت مصداق جرم شهادت کذب نخواهد بود. برای مثال اگر کسی در دادسرا اقدام به ادای شهادت کذب نسبت به موضوعی نماید، در این صورت این فرد به مجازات شهادت دروغ محکوم نخواهد شد.
‌

دریافت مشاوره حقوقی

2. جرم شهادت دروغ باید نزد مقامات رسمی ادا شود

یکی دیگر از شرایط تحقق جرم شهادت کذب این است که شهادت دروغ باید نزد مقامات رسمی مانند قاضی دادگاه ادا شود تا مصداق جرم باشد و در غیر این، شخصی که به دروغ شهادت داده است به حکم شهادت کذب محکوم نخواهد شد. برای مثال اگر شخصی در حضور اشخاص عادی که سمتی در مرجع قضایی ندارند اقدام به ادای شهادت دروغ نماید، در این صورت این شخص به مجازات جرم شهادت دروغ محکوم نخواهد شد. نکته مهمی که در این زمینه باید به آن توجه داشته باشید این است که بر اساس نظریه اداره حقوقی قوه قضاییه، مقامات رسمی تنها مقامات قضایی رسمی نبوده و اگر شهادت دروغ نزد مقامات رسمی غیرقضایی نیز ادا شود، یک عمل مجرمانه خواهد بود.

بر اساس ماده 2 قانون تخلفات، جرایم و مجازات‌های مربوط به اسناد سجلی، اشخاصی که در مورد ولادت یا وفات شهادت دروغ بدهند و شهادت آنان در تنظیم دفتر ثبت کل وقایع و یا وفات مؤثر واقع شود، به حبس از 91 روز تا یکسال و یا به پرداخت جزای نقدی از 200000 ریال تا 1000000 ریال و یا به هر دو مجازات محکوم می‌شوند.

علاوه بر این، بر اساس ماده 15 قانون راجع به ورود و اقامت اتباع خارجه در ایران، هر کس عامداً در نزد مأمورین ذی‌مدخل برای تحصیل تذکره و یا جواز اقامت و یا جواز عبور، شهادت کذب داده و یا اظهارات خلاف واقع نماید‌ و یا موضوعاتی را که در تشخیص تابعیت مؤثر است کتمان نماید و یا تذکره و یا جواز اقامت و یا جواز عبور و یا ورقه هویتی را که به وسائل مزبور‌ تحصیل شده است عامداً استعمال کند، به حبس تأدیبی از 3 ماه تا یک سال و به جزای نقدی و یا یکی از این دو مجازات محکوم‌ می‌شود.
‌

مجازات شهادت دروغ چیست؟

ضمانت اجرای جرم شهادت دروغ در مواد قانونی پیش‌بینی شده است. بر اساس ماده 650 قانون تعزیرات «هرکس در دادگاه نزد مقامات رسمی به دروغ شهادت بدهد، به سه ماه و یک روز تا دو سال حبس و یا به یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد». یکی دیگر از مجازات‌های جرم شهادت دروغ این است که اگر شخصی اقدام به ادای شهادت دروغ نماید و در نتیجه این شهادت دروغ سبب اجرای مجازاتی مانند دیه یا قصاص یا حد بر دیگری شود، همان مجازات بر شخصی که شهادت دروغ داده است نیز اجرا می‌گردد. برای مثال اگر شخصی با ادای شهادت دروغ سبب شود که حد شلاق بر شخصی به اشتباه جاری شود، در نتیجه همان حد بر شاهدی که به دروغ شهادت داده است نیز جاری می‌شود.
‌

نحوه شکایت از جرم شهادت دروغ چگونه است؟

اگر هر یک از ظرفین دعوا معتقد باشد که شاهد طرف دیگر اقدام به ادای شهادت کذب کرده است، این حق را دارد که از این شاهد شکایت نماید. در همین راستا شخصی که قصد شکایت دارد باید ابتدا به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نموده و شکایتی تحت عنوان شکایت شهادت کذب تنظیم نماید. در نتیجه، ثبت اعتراض از طریق دفاتر خدمات و به صورت آنلاین انجام می‌شود و در صورتی که کذب بودن شهادت به دادگاه اثبات شود، حکم به مجازات شاهد داده می‌شود. این شکواییه سپس از طریق دفاتر خدمات قضایی برای رسیدگی به دادسرا ارسال می‌شود و دادسرا اقدام به انجام تحقیقات درباره احراز جرم می‌کند. موضوع مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که دادسرا حق صدور رأی را نداشته و صرفاً می‌تواند تحققیقات لازم را انجام دهد.

پس از اینکه تحقیقات لازم در دادسرا انجام گرفت، اگر صحت شکایت در دادسرا احراز گردد، دادسرا پرونده را برای صدور حکم به دادگاه ارسال خواهد نمود و اگر جرم احراز نشود، قرار منع تعقیب صادر می‌شود. پس از ارجاع پرونده به دادگاه، دادگاه باید بر اساس ادله و مستندات پرونده، اقدام به صدور رأی نموده و مجازات لازم بر شاهدی که شهادت کذب داده است، اجرا می‌شود.
‌

کانال تلگرام لامینگو

جمع‌بندی

جرم شهادت دروغ به معنای دادن گواهی خلاف واقع است که از جرائم پیش‌بینی شده در قانون مجازات اسلامی است و قانون برای این جرم، مجازات در نظر گرفته است. جرم شهادت دروغ دارای ضمانت اجرای حقوقی و کیفری پیش‌بینی شده در ماده 650 قانون تعزیرات است و بر اساس این ماده قانونی، مجازات جرم شهادت دروغ عبارت است از حبس و جزای نقدی. علاوه بر این در این نوشتار به این موضوع نیز اشاره شد که اگر شخصی شهادت شاهدی را کذب بداند این حق را دارد که با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی اقدام به طرح شکایت علیه این شخص نماید و اگر جرم متهم در دادگاه محرز گردد، این شخص به مجازات مقرر محکوم خواهد شد.

در این نوشتار سعی کردیم تا هر آنچه لازم است درباره جرم شهادت دروغ بدانید بیان گردد. با این وجود اگر همچنان نیاز به کسب اطلاعات بیشتری در این زمینه دارید می‌توانید مشاوره تلفنی یا حضوری لامینگو را دریافت نمایید و اطلاعات مورد نیاز را از این طریق کسب نمایید.
‌

بلاگ حقوقی لامینگو را دنبال کنید!

مطلبی که تا به اینجا آن را مطالعه نمودید یکی از هزاران محتواهای تولیدی در بلاگ حقوقی لامینگو است. همکاران ما در تیم تولید محتوای لامینگو روزانه مطالبی را در این بلاگ منتشر می‌کنند که مطالعه آن به افزایش دانش حقوقی شما کمک می‌کند. در همین راستا پیشنهاد می‌شود اگر از مطالعه این مطلب رضایت داشته و مطالعه آن برای شما مفید بوده است، وارد بلاگ حقوقی لامینگو شوید و سایر محتواهای این بلاگ را نیز مطالعه نمایید. شما می‌توانید سؤالات خود در ارتباط با هر مطلب را در انتهای همان مطلب برای ما نوشته و با ما به اشتراک بگذارید. همکاران ما در سریع‌ترین زمان ممکن به پرسش‌های شما پاسخ می‌دهند و ابهامات شما را رفع خواهند نمود. لامینگو را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید و ما را به دوستان و همکاران خود نیز معرفی نمایید.