موانع مسئولیت کیفری را بهتر بشناسیم!

زمانی که در یک جامعه متمدن و قانون‌مدار، فردی دچار لغزش و نقض قانون شود با مجازات تعیین شده توسط قانون‌گذار مواجه می‌گردد. به بیان دیگر، در قانون به ازای هر فعل یا ترک فعلی که جرم تعریف شده باشد مجازاتی مقرر گشته است. اما در این میان موانعی وجود دارد که حتی در صورت وقوع جرم هم افراد را از مجازات بری می‌کند. اصطلاحاً به این عوامل موانع مسئولیت کیفری گفته می‌شود. در این نوشتار به بیان و توضیح بیشتر این موارد خواهیم پرداخت. همچنین برای کسب اطلاعات بیشتر در این‌خصوص و موارد مشابه دیگر می‌توانید از مشاوره حقوقی کیفری پلتفرم هوشمند لامینگو استفاده نمایید.

مشاوره حقوقی کیفری

چه عواملی مانع مسئولیت کیفری افراد می‌گردد؟

موانع مسئولیت کیفری انواع و مصادیق مختلفی دارد که به ترتیب در زیر به آن‌ها اشاره می‌شود:

1- سن

اولین فاکتوری که به عنوان مانعی جهت مسئولیت کیفری افراد به آن پرداخته می‌شود، عامل سن است. درواقع مادامی‌که افراد به سن بلوغ نرسیده باشند، دارای مسئولیت کیفری نخواهند بود.

2- جنون

هرگاه فردی که دارای جنون است مرتکب فعل یا ترک فعلی شود که قانون‌گذار برای آن مجازات تعریف کرده است، مسئولیت کیفری نخواهد داشت. این مانع باید دقیقاً در زمان ارتکاب جرم وجود داشته باشد. به بیان دیگر مرتکب می‌باید در زمان وقوع جرم فاقد قوه درک و اراده باشد.

3- اکراه

اکراه عامل دیگری است که به شرط وجود در زمان ارتکاب جرم مانع مسئولیت کیفری و مجازات افراد می‌گردد. اکراه حالتی است که در آن شخص قصد انجام کاری را نداشته و شرایطی خاص وی را وادار به ارتکاب جرم کرده است.

4- بی‌هوشی و خواب

اگر فردی در حالت بیهوشی یا خواب مرتکب فعل یا ترک فعل غیر قانونی شود تا حدی که عنوان جرم بر آن صادق باشد، دارای مسئولیت کیفری نبوده و مجازات شامل حال وی نخواهد شد. برای مثال مادری را تصور کنید که در حین شیر دادن به نوزاد خود به خواب رفته و باعث خفه شدن طفل می‌گردد. در حقیقت در این مثال چون قصد و نیت شخص برای ارتکاب جرم قتل مخدوش است، مجازات به وی تعلق نخواهد گرفت.
برای آگاهی از مصادیق و مثال‌های بیشتر می‌توانید از متخصصین و وکلای لامینگو مشاوره حقوقی کیفری دریافت نمایید.

5- مستی

اگر فردی آنچنان در اثر مصرف مشروبات الکلی مست باشد که فاقد قوه ادراک و اراده گردد، چنانچه جرمی توسط وی اتفاق بیافتد، شامل مصادیق موانع کیفری است. اگرچه که در عالم حقوق جزا فرق است بین فردی که به نیت انجام جرمی مشروبات الکلی مصرف می‌کند که مست شود تا فردی که پس از مستی و بدون نیت قبلی دچار و مرتکب فعل یا ترک فعل قانونی می‌گردد.

6- عدم اطلاع از قانون (جهل به قانون)

استناد به عامل جهل به قانون موردی خاص است و تنها در شرایط خاص هم از افراد پذیرفته می‌شود. بر اساس اصول حقوقی زمانی‌که قانون توسط قانون‌گذار وضع می‌گردد، تبعیت از آن پس از طی شدن مهلت قانونی بر همگان واجب بوده و ادعای جهل نسبت به آن مسموع نیست. بر همین اساس این ادعا تنها در شرایط خاصی که اطلاع از قانون برای هر فرد عادی ممکن نباشد، پذیرفته خواهد شد.

این مطلب را بخوانید: انواع دادگاه کیفری

7- دفاع مشروع

دفاع مشروع به حالتی اطلاق می‌گردد که فردی در راستای تلاش برای حفظ جان، مال یا آبروی خود یا افراد نزدیک به خود به نحوی که مورد قبول عقل و عرف باشد (دفاع مشروع)، مرتکب خلافی شده است. در این مورد هم تمسک به عوامل رافع مسئولیت کیفری در جهت تبرئه‌سازی اشخاص نیازمند بررسی همه‌جانبه شرایط خواهد بود.

8- اجرای حکم قانون

چنانچه شخصی در مسیر اجرای قانون که امری لازم و واجب است مرتکب جرمی گردد، مجازات نخواهد شد. برای آگاهی از امور قانونی لازم است حتما مشاوره حقوقی کیفری دریافت نمایید.

9- دستور مقام قانونی

چنانچه مقام قانونی و ذی‌صلاح امر بر انجام کاری کند اگرچه آن کار مصداق جرم باشد، مرتکب آن مجازات نخواهد شد.

10- اقدامات تربیتی والدین

اگر والدینی در حدود متعارف و قابل قبول اقداماتی جهت تربیت فرزندان خود انجام دهند، مصداق عوامل رافع مسئولیت کیفری خواهد بود.

11- حوادث ناشی از عملیات ورزشی

چنانچه شخصی در اثر عملیات ورزشی فاعل حادثه خاصی واقع گردد، به شرط وجود جمیع شرایط قانونی به تشخیص مقام قضایی، مجازات نخواهد شد.

12- حوادث ناشی از عملیات پزشکی

در بسیاری اوقات در خلال انجام عملیات پزشکی، پزشکان با وجود رعایت کلیه مراتب احتیاط مرتکب فعلی روی بیمار می‌شوند. در کلیه دموارد بیان شده جبران خسارات مالی بر عهده اشخاص خواهد بود.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

همانطور که در بالا بدان اشاره شد، اگرچه مصادیق رافع مسئولیت کیفری مشخص و واضح هستند اما برای تمسک به آن‌ها نیازمند شرایط قانونی و عرفی خاصی هم هستیم که بررسی و تشخیص آن تنها با مقامات قضایی است. در این راستا شما می‌توانید برای شناخت بهتر این امور در مصادیق مختلف، از مشاوره حقوقی کیفری استفاده نمایید. برای دریافت این خدمت و سایر خدمات حقوقی آنلاین کافی است به وبسایت لامینگو سر بزنید.