انواع دادسرا

تعریف دادسرا

دادسرا یکی از مراجع رسیدگی قضایی است که با مشارکت دادگاه به حفظ منافع جامعه می‌پردازد. رسیدگی مقدماتی به جرایم از جمله: کشف جرم، تعقیب مجرم، انجام تحقیقات مقدماتی، رسیدگی به جرم را برعهده دادسراست. معمولاً در حوزه قضایی هر شهرستان یک دادسرا وجود دارد که زیر نظر یک دادستان به عنوان رئیس دادسرا اداره می‌شود.

 انواع دادسرا

دادسرای عمومی و انقلاب

یک مرجع رسیدگی قضایی است که تحقیقات مقدماتی درخصوص هر جرمی را انجام می‌دهد تا مشخص شود علت وقوع جرم چه بوده و چه کسی آن را انجام داده است و با جمع‌آوری مستندات و مدارک مربوط به جرم، آن‌ها را در اختیار دادگاه رسیدگی‌کننده قرار می‌دهد.

دریافت مشاوره حقوقی

 اعضای تشکیل دهنده دادسرا

• دادستان: دادستان ریاست دادسرا را بر عهده دارد و بر اساس قوانین کشور، وظایف و تکالیف او به شرح زیر است:
• کشف جرم و شروع به تعقیب کیفری بزهکاران و مجرمان
• اعلام جرم در مواردی که جنبه‌ی حق‌الهی و عمومی دارد.
• نظارت بر انجام تحقیقات مقدماتی و دادن تعلیمات لازم به بازپرس
• موافقت یا عدم موافقت با قرارهای صادره از ناحیه‌ی دادیار یا بازپرس
• ضبط وثیقه و اخذ وجه التزام (خسارت در مقابل عدم انجام تعهد) و وصول وجه‌الکفاله (مبلغی که دادسرا تعیین و کفیل تعهد می‌کند که در صورت عدم تحویل متهم در موعد مقرر پرداخت کند)
• اجرای احکام کیفری و جزائی
• پیشنهاد آزادی مشروط
• لغو یا تعلیق اجرای حکم
• ریاست و نظارت بر ضابطین دادگستری از حیث وظایفی که به عنوان ضابط بر عهده دارند.
• معاون دادستان: شخصی است که تحت نظارت دادستان، قسمتی از وظایف دادسرا را انجام داده و در غیاب دادستان به جانشینی او عمل می‌کند.
• دادیار: شخصی است که به نمایندگی از طرف دادستان انجام وظیفه می‌نماید و معمولاً در جرایم غیر مهم اقدام به انجام تحقیقات مقدماتی و جمع‌آوری دلایل به نفع یا بر علیه متهم می‌نماید.
• بازپرس: بازپرس یا مستنطق تحقیقات مقدماتی جرایم مهم و جمع‌آوری دلایل به نفع با بر علیه متهم را برعهده دارد و تحت نظارت دادستان وظایف قانونی خود را انجام می‌دهد.

 دادسرای اختصاصی

در مقابل دادسرای عمومی، دادسرای اختصاصی وجود دارد و همانطور که از نام آن پیداست رسیدگی به جرایم خاص در آن صورت می‌گیرد که این جرایم توسط افرادی انجام گرفته که در حوزه و بخشی از جامعه مشغول به کار هستند که حساسیت جامعه نسبت به آن‌ها بیشتر است.

انواع دادسرای اختصاصی

• دادسرای ویژه کارکنان دولت: در این دادسرا به جرایم و تخلفات کارکنان دولت از جمله: مقامات قضایی، استانداران، نظامیان… رسیدگی می‌شود و ریاست آن بر عهده‌ی معاون دادستان عمومی است. جرایمی که توسط کارکنان دولت صورت می‌گیرد و در این دادسرا قابل رسیدگی است شامل مواردی چون: اختلاس، ارتشاء (رشوه خواری) ،کلاهبرداری، سرقت از اموال دولتی، سوءاستفاده از منصب دولتی و موقعیت شغلی و… است.

دریافت مشاوره حقوقی

تفاوت عمده دادسرای عمومی با دادسرای ویژه کارکنان

یکی از تفاوت های اساسی که دادسرای عمومی و دادسرای ویژه کارکنان با یکدیگر دارند این است که جرایمی که در هر یک از شعبات دادسرای عمومی به آن‌ها رسیدگی می‌شود باید حتما در حوزه‌ی قضایی آن شعبه واقع شده باشد ولی رسیدگی به جرایم کارکنان دولتی در دادسرای ویژه کارکنان دولتی نیاز به رعایت صلاحیت محلی نمی‌باشد و در دادسرای ویژه کارکنان هر حوزه‌ی قضایی قابل جریان است.

• دادسرای ویژه قاچاق کالا و ارز: این دادسرا عهده‌دار رسیدگی و انجام تحقیقات لازم در مورد جرایم مربوط به قاچاق کالا و ارز می‌باشد. جرایمی از جمله: قاچاق کالای زیر خاکی، حمل و توزیع نوارها و ویدیوهای مستهجن و زشت، حمل و توزیع ماهواره، مشروبات الکلی و غیره…
• دادسرای ویژه جرایم اقتصادی: این دادسرا به جرایم اقتصادی رسیدگی می‌کند که منافع عمومی و حقوق کلیه افراد جامعه را به خطر می‌اندازد. به مرتکبین جرایم اقتصادی، مفسدین اقتصادی نیز گفته می‌شود. جرایم اقتصادی از جمله: اختلاس، اخذ رشوه، کلاهبرداری، جرایم گمرکی و غیره… می‌باشد.
• دادسرای ویژه روحانیت: افرادی که در حوزه‌های مختلف درس روحانیت آموخته و لباس پیغمبر به تن دارند، در اخلاقیات و اعمال خود نسبت به سایر افراد بیشتر زیر ذره‌بین هستند و حساسیت جامعه نسبت به آن‌ها بیشتر است، از این رو از این دسته افراد که الگویی برای سایر افراد جامعه هستند، انتظار بیشتری می‌رود که خطای فاحشی در اعمال و اخلاق ایشان نباشد؛ ولی هر آدمی صرف نظر از موقعیت، می‌تواند مستعد خطا در هر زمینه‌ای باشد. از این رو برای روحانیون نیز دادسرایی مجزا تعیین شده است که به جرایم آنها رسیدگی شود.

البته این نکته شایان ذکر است که در این دادسرا فقط به جرایم کیفری روحانیون رسیدگی می‌شود و رسیدگی به جرایم حقوقی و دعاوی خانوادگی آنها در صلاحیت دادسرای عمومی می‌باشد.

دادسرای ویژه جرایم پولی و بانکی: در این دادسرا نیز همان طور که از نامش پیداست به جرایم صورت گرفته در بانک‌ها و صرافی‌ها رسیدگی می‌شود. تقلب و اخلال در روند بازار ارز، تأسیس بانک‌ها و مؤسسات اعتباری بدون مجوز، جرایم مربوط به بورس و غیره… از جمله این جرایم است.

دادسرای ویژه پزشکان: این‌که گفته می‌شود جرایم پزشکی، منظور آن دسته از جرایم پزشکی است که به علت قصور و کوتاهی پزشکان و پرستاران رخ دهد. از جمله این جرایم را می‌توان به گرفتن رشوه و زیرمیزی، گرفتن حق ویزیت بیشتر از تعرفه مشخص شده، تأسیس درمانگاه و مطب پزشکی بدون مجوز، جعل پروانه پزشکی و غیره… دانست.

 دادسرای ویژه اطفال و نوجوانان: در این دادسرا به جرایم اطفال و نوجوانان یعنی افرادی که به سن قانونی نرسیده‌اند رسیدگی می شود و از آن‌جا که در این دادسرا به جرایم افرادی رسیدگی می‌شود که از نظر عقلی به رشد کافی نرسیده‌اند و بالغ محسوب نمی‌شوند، برای رسیدگی به جرایم آن‌‌ها دادسرای جداگانه‌ای در نظر گرفته شده است که ضابطین آن باید در مقابل بزه‌کاران، رفتار متفاوتی داشته باشند. معمولاً والدین این بزهکاران در طول جریان رسیدگی به جرایم آنها در کنار فرزندان خود هستند.

کانال تلگرام لامینگو

 دادسرای ارشاد: رسیدگی به جرایمی که منافی عفت و اخلاق باشد و سبب فساد اخلاقی و اجتماعی در جامعه شود در این دادسرا صورت می‌گیرد. مانند: بی حجابی و عدم رعایت شئونات اسلامی بانوان در انظار و اماکن عمومی، استعمال و توزیع مشروبات الکلی در اماکن عمومی، انجام حرکات مستهجن و حرام در انظار عمومی و غیره…

برای مطالعه سایر مقالات می‌توانید به مجله حقوقی لامینگو مراجعه کنید. فراموش نکنید حتما نظراتتان را از طریق کامنت با ما در میان بگذارید.