عقد صلح و کاربرد آن | انواع صلح نامه

واژه­‌ی صلح در لغت­نامه به معنی آشتی، سازش و توافق است. در قرآن­ کریم هم صلح به معنی خاتمه پیدا کردن دعوا به کار رفته است. عقد صلح یا صلح­‌نامه از جمله قراردادهای ناشناخته است و کمتر کسی در مورد آن آشنایی کامل دارد. افراد معمولاً در مواقعی که بخواهند به اختلاف بین خودشان خاتمه دهند یا عقدی را جایگزین عقود دیگر کنند، صلح­‌نامه‌ای بین خودشان تنظیم می­‌کنند که به آن عقد صلح نیز گفته می­‌شود.

به قرارداد صلح یا پیمان صلح­‌نامه در اصطلاح حقوقی و فقهی ام­‌العقود یا مادر قراردادها گفته می­‌شود. عقد صلح از جمله عقود لازم است به این معنی که هیچ‌­کدام از طرفین حق برهم زدن عقد را ندارند مگر با توافق یکدیگر.

عقد صلح باید در دفتر اسناد­ رسمی به ثبت برسد و چنانچه به ثبت نرسد، در هیچ یک از ادارات و محاکم قضایی پذیرفته نخواهد شد.

فواید انعقاد عقد صلح

از دلایل انعقاد عقد صلح، جلوگیری از اختلاف و نزاع بین طرفین قرارداد است.

مطابق ماده ۷۵۲ قانون مدنی “صلح ممکن است یا در مورد رفع تنازع موجود و یا جلوگیری از تنازع احتمالی در مورد معامله و غیر از آن واقع شود”

از دیگر فواید صلح­‌نامه این است که افراد می‌­توانند اثر و نتیجه­‌ی عقدی را که در مقام و به جای آن صلح کرده‌اند، داشته باشند. برای مثال: فرض کنید دو نفر در مالکیت یک ماشین به صورت نصف (سه دانگ) شریک هستند و بین خود صلح­‌نامه‌­ای در مقام فروش تنظیم می‌کنند تا اگر یکی از آن­ها بخواهد سهم خود را بفروشد، دچار مشکل نشود؛ پس از مدتی یکی از شرکا تصمیم می‌گیرد سهم خود را از ماشین بفروشد. در این­جا چون بین شرکا صلح­‌نامه منعقد شده، شریکی که قصد فروش سهم خود را دارد، می‌­تواند بدون رعایت احکام مربوط به “عقد فروش” ، سهم خود را به دیگری انتقال دهد. مثلاً یکی از قواعد عقد فروش در رابطه با مالی که شراکتی می‌­باشد، این است که اگر یکی از شرکا بخواهد سهم خود را به دیگری بفروشد، شریک مقابل او حق دارد مبلغی را که مشتری برای خرید آن مال داده، به او بدهد و سهمی که خریداری کرده را برای خود کند؛ در این­جا مسئله‌­ی اخذ به شفعه نیز حل می‌­شود.

تنظیم قرارداد سفارشی

 از جمله شرایط لازم برای انعقاد عقد صلح، می‌­توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. برای انعقاد عقد صلح طرفین معامله باید اهلیت داشته باشند. مطابق ماده ۷۵۳ قانون مدنی “برای صحت صلح، طرفین باید اهلیت انعقاد معامله و تصرف در مورد معامله داشته باشند.”
2. موضوع صلح در صلح­‌نامه باید مشروع باشد. مطابق ماده ۷۵۴ قانون مدنی “هر صلح نافذ است جز صلح بر امری که غیرمشروع باشد.”
3. عقد صلح باید با اراده و رضایت طرفین معامله منعقد شود. مطابق ماده ۷۶۳ قانون مدنی “صلح به اکراه نافذ نیست.”
4. براساس ماده ۷۶۲ قانون مدنی “اگر در طرف مصالحه و یا در مورد صلح، اشتباهی واقع شده باشد، صلح باطل است.” یعنی اگر در صلح­‌نامه مشخصات طرفین عقد به اشتباه وارد شود یا موضوعی که قرار است در رابطه با آن صلح­‌نامه ­ای تنظیم شود، اشتباه معرفی شود، صلح باطل است.
5. موضوع صلح­‌نامه باید قابل اسقاط و انتقال باشد وگرنه صلح باطل است. برای مثال: در رابطه با حق حضانت یا حق زوجیت بین زن و شوهر یا حق تمکین نمی­توان صلح­‌نامه تنظیم کرد چرا که این موضوعات از زمره­ی احوال شخصیه هر فردی محسوب می­شود و قابل اسقاط یا انتقال به دیگری نیست.
6. اموال دولتی را نمی‌­توان موضوع عقد صلح قرار داد. زیرا مالی که موضوع عقد صلح قرار می‌­گیرد باید در مالکیت شخصی باشد که صلح­‌کننده است.
7. اگر عقدی که منعقد می‌­شود قانوناٌ از اساس باطل باشد، عقد صلحی هم که جایگزین این عقد شود نیز باطل است.

برای مثال: اگر فردی برای فرار از بدهی‌­های خود عقدی منعقد کند، آن عقد باطل است چرا که سبب ورود خسارت به طلبکاران می­شود و نوعی کلاهبرداری است. بنابراین تنظیم صلح­‌نامه برای چنین عقد باطلی نیز باطل است.

دریافت مشاوره حقوقی

انواع صلح­‌نامه

صلح­‌نامه به طور کلی به دو نوع تقسیم می­‌شود:

• صلح‌نامه به منظور حل اختلافات و خاتمه دادن به دعوای بین دو یا چند نفر.

در این نوع از صلح­‌نامه طرفینی که با یکدیگر به اختلاف خورده‌­اند سعی می­‌کنند به جای مراجعه به دادگاه و پیگیری­‌های قضایی و تحمل دشواری­‌های این مسیر، با یکدیگر مشورت کرده و مشکل را بین خودشان حل کنند.

پس از مشورت و توافق‌های صورت گرفته، صلح­‌نامه‌­ای را بر مبنای اصول و قواعد حقوقی آن تنظیم می­‌کنند که اصطلاحاً به این صلح­‌نامه، صلح­‌نامه­‌ی توافق و سازش گفته می­‌شود.

• صلح­‌نامه‌­ جایگزین قرارداد

این صلح­‌نامه نوع دیگری از صلح­‌نامه هست که جایگزین قراردادهای دیگر می‌­شود. در رابطه با این نوع صلح­‌نامه می­‌توان چنین برداشت کرد که طرفین معامله در رابطه با هر نوع قراردادی می‌توانند با تنظیم صلح­‌نامه‌ای، بدون در نظر گرفتن شرایط قانونی آن به هر طوری که بین خود به توافق رسیدند عمل کنند. البته همانطور که پیشتر بیان شد، این یکی از فواید صلح­‌نامه است.

برای بیان بهتر این موضوع مثال دیگری می‌­آوریم. فرض کنید فردی می­‌خواهد اتومبیلی خریداری کند. براساس قواعد قانونی قرارداد بیع، تا زمانی که خریدار مبلغ اتومبیل را کامل پرداخت نکند، فروشنده می‌­تواند از تحویل اتومبیل خودداری کند. ولی اگر خریدار و فروشنده بین خود صلح­‌نامه‌ای تنظیم کنند و در آن با یکدیگر توافق کنند که بدون اینکه مبلغ اتومبیل کاملاً پرداخت شود، فروشنده اتومبیل را به خریدار تحویل دهد و خریدار هم مبلغ آن را به صورت اقساط پرداخت نماید. در اینجا به اصطلاح گفته می‌شود که صلح­‌نامه جایگزین قرارداد بیع شده است.

اگر نیاز به اطلاعات بیشتر درباره‌ی عقد صلح دارید، مشاوران حقوقی لامینگو آماده راهنمایی شما هستند. برای مطالعه سایر مقالات می‌توانید به مجله حقوقی لامینگو مراجعه کنید. فراموش نکنید حتما نظراتتان را از طریق کامنت با ما در میان بگذارید.