انواع چاپ کتاب و هزینه‌های مربوط به آن

تألیف کتاب نشان از رشد شخصیت آدمی و جایگاه ویژه‌ای به اعتبار افراد می‌بخشد. با چاپ کتاب می‌توانید رزومه خود را ارتقاء بخشید و در شغل و زمینه فعالیت خود موفق‌تر باشید. اگر دانشجو باشید، چاپ کتاب به عنوان رزومه تحقیقاتی شما، نمره مثبتی برایتان محسوب خواهد شد؛ به خصوص در آزمون مصاحبه دکتری که سوابق علمی شما بسیار تعیین‌کننده خواهد بود. همچنین اگر فکر می‌کنید که در زمینه‌ای دانش کافی را دارید با چاپ کتاب، می‌توانید افکار و دانش خود را به دیگران منتقل کنید و به ماندگاری آن‌ها کمک کنید. مزیت دیگر چاپ کتاب این است که نام شما در فهرست مستند مشاهیر کتابخانه ملی ثبت می‌شود؛ همچنین با تألیف و چاپ دو کتاب، می‌توانید عضو انجمن حمایت از حقوق نویسندگان و روزنامه‌نگاران شوید و از مزایای بیمه هنرمندان بهره‌مند گردید.

یکی از مسائلی که ذهن نویسندگان را به خود درگیر می‌کند، هزینه‌های چاپ کتاب است که براساس معیارهای زیادی متغیر می‌باشد. در این مقاله قصد داریم شما خوانندگان محترم را با انواع چاپ کتاب و هزینه‌های آن آشنا کنیم. در ادامه مقاله شما را با مراحل چاپ کتاب در مؤسسات چاپ کتاب، انواع قراردادهای مؤسسات چاپ کتاب و نحوه پرداخت هزینه‌های چاپ کتاب آشنا خواهیم کرد.

در هزینه چاپ کتاب معیارهای مختلفی تأثیرگذار می‌باشند که آشنایی با این معیارها برای شما مفید خواهد بود. در آخر شما را با چند مورد از بهترین مؤسسات چاپ ایران آشنا خواهیم کرد. اگر قصد تألیف کتابی را دارید، این مقاله راهنمای مناسبی برایتان خواهد بود و چنانچه که قصد تألیف کتاب نداشته باشید نیز می‌توانید از اطلاعات این مقاله استفاده کنید؛ چرا که می‌تواند اطلاعات جالبی را در اختیار شما قرار دهد.

دریافت مشاوره حقوقی

انواع چاپ کتاب

با توجه به روش‌ها و شیوه‌های مختلف چاپ، انواع مختلفی از چاپ وجود دارند. براساس عوامل مختلفی چون تیراژ و روش چاپ، نوع چاپ تعیین خواهد شد. برای چاپ کتاب سه روش کلی وجود دارد که در ادامه مورد بررسی قرار خواهد گرفت:

• چاپ افست

• چاپ دیجیتال

• چاپ ریسوگراف

به دلیل گرانی کاغذ و دیگر ملزومات چاپ، آشنایی با انواع چاپ کتاب و هزینه‌های آن، برای ناشران، مؤلفان و مترجمان، امری مهم و ضروری به حساب می‌آید. از طریق آشنایی با انواع روش‌های چاپ و هزینه‌های آن این امکان را خواهید داشت که روشی مقرون‌به‌صرفه را برای چاپ و انتشار کتاب خود برگزینید. از آنجا که امروزه با پیشرفت تکنولوژی، روش‌های متعددی برای چاپ کتاب وجود دارد، ناشران و مؤلفان برای انتخاب نوع چاپ نسبت به گذشته انتخاب‌های بیشتری دارند. امروزه بسیاری از ناشران مطرح و بزرگ دنیا کتاب‌های خود را با روش‌های به‌روز به چاپ می‌رسانند و در اختیار مخاطبان خود قرار می‌دهند.

روش چاپ افست

یکی از انواع چاپ‌ها، چاپ افست می‌باشد؛ در این نوع چاپ، از سه نوع استوانه (سیلندر) استفاده می‌شود. متن و عکس بر روی سطح لاستیکی یکی از استوانه‌ها برمی‌گردد و در ادامه با فشار استوانه دیگر، محتوا روی کاغذ چاپ می‌گردد. در این روش محتوایی که قرار است چاپ شود ابتدا بر روی یک صفحه‌ فلزی بنام “زینک” حک می‌شود؛ سپس با استفاده از مواد شیمیایی خاص، این صفحه به گونه‌ای تنظیم می‌شود که فقط نوشته‌ها و تصاویر، رنگ مرکب چاپ را به خود بگیرند. برای انجام این کار زینک به دور اولین سیلندر باید بچرخد و طرح روی آن توسط فشار به لایه لاستیکی سیلندر دوم منتقل شود. کاغذ سفید نیز به دور سیلندر سوم می‌پیچد و طرح را از لایه لاستیکی سیلندر دوم می‌گیرد. لازم به توضیح است که این نوع چاپ معمولا برای چاپ‌هایی با تیراژ بالای ۱۰۰۰ عدد استفاده می‌شود.

چاپ افست چهار رنگی می‌باشد و رنگ‌های آن عبارتند از آبی، قرمز، زرد و مشکی که از ترکیب آن‌ها تمامی رنگ‌ها را می‌توان به دست آورد. به این چهار رنگ CMYK می‌گویند که مخفف (cyan, magenta, yellow, black) می‌باشد. فایل‌هایی که قرار است با این روش چاپ شوند ابتدا از RGB به CMYK تبدیل می‌شوند؛ فایل نهایی به لیتوگرافی تحویل داده می‌شود و به ازای هر رنگ یه زینک بیرون می‌آید. باید حتما در زمان طراحی، یک حاشیه، برای این کار درنظربگیرید؛ زیرا معمولا نیم سانتی متر از اطراف کادر در زمان برش حذف می‌شود.

این نوع چاپ برای کتاب‌های تصویردار مناسب است و به دلیل هزینه‌ بالایی که باید برای تهیه زینک‌ها صرف شود، برای کتاب‌هایی مناسب است که ناشر از فروش قطعی آن‌ها مطمئن است. در غیر اینصورت برای ناشر، استفاده از این روش چاپ کتاب به‌صرفه نیست و بهتر است که از روش‌های دیگر برای چاپ کتاب استفاده گردد؛ چرا که این نوع چاپ فقط در صورت پرفروش بودن و تیراژ بالا قابل جبران است. درنهایت بهتر است بگوییم که این روش چاپ برای کتاب‌هایی که با تیراژ بالای ۱۰۰۰ عدد چاپ می‌شوند، بهترین روش به حساب می‌آید.

چاپ دیجیتال

روش دیگر چاپ، روش دیجیتال می‌باشد. در این روش فایل شما مستقیما به دستگاه چاپ منتقل می‌شود. از رایج‌ترین روش‌های چاپ دیجیتال، به پرینتر جوهرافشان یا لیزری می‌توان اشاره کرد که بومر یا رنگ‌دانه را بر روی زمینه‌های مختلفی مانند کاغذ یا بوم ظاهر می‌سازد. به این نوع چاپ پرینت نیز گفته می‌شود. این روش برای چاپ کتاب‌هایی با تیراژ پایین‌تر از ۵۰۰ مناسب می‌باشد. کیفیت این نوع چاپ در دستگاه‌های مختلف متفاوت است و می‌تواند از ۶۰۰ تا ۲۴۰۰ پی‌دی‌اف متغییر باشد.

نکته دیگر در مورد این چاپ این است که محتوای فایل توسط خود دستگاه مرتب می‌شود و برای مرتب‌سازی آن، نیازی به نیروی انسانی یا دستگاه‌های دیگر نیست؛ این مورد در کاهش هزینه‌های چاپ تأثیر بسزایی دارد و همچنین احتمال رخ‌دادن خطا را به حداقل کاهش می‌دهد. چاپ دیجیتال هزینه بالایی دارد؛ از این رو این نوع چاپ برای تیراژهای کمتر از ۲۰۰ عدد به‌صرفه نمی‌باشد. از این روش چاپ بیشتر برای اساتیدی که قصد چاپ کتاب‌های خود را به تعداد محدودی، به منظور استفاده دانشجویان و ارتقاء رزومه خود دارند، مناسب است و برای مؤلفینی که قصد چاپ با تیراژ بالا را دارند، مناسب نمی‌باشد.

با اینکه این روش هزینه چاپ بیشتری نسبت به چاپ افست دارد اما می‌توان با روش‌هایی مثل تهیه پلیت چاپ در هزینه‌های چاپ صرفه‌جویی کرد. در غیر اینصورت می‌توان در تیراژهای پایین، از صرف هزینه‌های گزاف چاپ جلوگیری کرد.

سرعت این نوع چاپ در مقایسه با روش‌های دیگر بالاست و به شما این امکان را می‌دهد که در صورت نیاز طرح خود را در هر زمان عوض کنید.

همچنین با پیشرفت تکنولوژی، امکانات و ظرفیت‌های این نوع چاپ هر روز بیشتر شده و نیاز کمتری به نیروی انسانی پیدا می‌کند که این خود نیز می‌تواند در صرفه‌جویی هزینه چاپ تأثیر بسزایی داشته باشد.

خود روش دیجیتال نیز به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که در ادامه مفصلا به آن‌ها اشاره خواهیم کرد…

چاپ کتاب به روش جوهرافشان

این روش معروف‌ترین و باکیفیت‌ترین روش در میان سایر روش‌های چاپ دیجیتالی می‌باشد. در این روش از انواع مختلفی از ماشین‌آلات، از انواع پرینترهای رومیزی گرفته تا پرینترهای با حجم و ابعاد ۵ متری، استفاده می‌شود.

نحوه عملکرد این سیستم به این صورت است که اطلاعات دیجیتال، توسط مرکب‌های مایع به صورت مستقیم روی کاغذ چاپ می‌شود. به همین دلیل این روش اصیل‌ترین روش چاپ دیجیتال محسوب می‌شود. نازل رنگ‌پاش این دستگاه، تماما اتوماتیک بوده و فقط از دستور بپاش و نپاش پیروی می‌کند؛ در سایر روش‌های چاپ، عواملی همچون محمل چاپی، تعادل آب، رنگ و … نقش دارند که این عوامل در روش چاپ دیجیتال جوهرافشان قابل کنترل‌ هستند و در نتیجه تأثیر عواملی از قبیل جنس کاغذ و شرایط اقلیمی را در کیفیت خروجی کاغذ به حداقل می‌رساند.

با این وجود این روش نیز معایب خودش را دارد. مثلا سرعت چاپ در این روش پایین است و امکان بکارگیری این روش در تیراژهای بالا ممکن نیست. با این حال تولیدکنندگان دستگاه‌های چاپ جوهرافشان، آینده روشنی را برای این دستگاه‌ها متصور می‌باشند.

چاپ کتاب به روش الکتروفتوگرافی

در این روش دو نوع مرکب شامل جامد پودری یا مایع استفاده می‌شود.

روش تونری (جامد پودری)

در این روش از طریق ذوب شدن مرکب‌های پودری که قابلیت باردار شدن و ذوب شدن را دارند، تصویر شکل می‌گیرد. شعاع نوری لیزر یک درام چرخان را باردار میکند و از این طریق باعث انتقال محتوا به کاغذ می‌شود. این روش مراحل گوناگونی دارد که شامل تصویرنگاری، مرکب‌زنی، انتقال تونر، تثبیت تونر و پاکسازی درام، می‌باشد.

سرعت این سیستم در مقایسه با روش جوهرافشان زیاد است؛ لیکن به اندازه روش جوهرافشان دیجیتالی نیست.

روش دیجیتال مرکبی (مایع)

این شیوه به جای پودر رنگ، از مرکب‌های رنگی استفاده می‌کند و برای تیراژهای بالا مناسب است. خروجی‌های این سیستم از کیفیت بسیاری بالایی برخوردار هستند؛ لیکن، به دلیل پیچیدگی بالا نسبت به سایر روش‌ها گستردگی زیادی ندارد. این سیستم ابتدا فقط در کمپانی Indigo استفاده می‌شد، با وجود آنکه فعالیت‌های بسیاری برای گسترش این روش صورت گرفته است ولی همچنان به دلیل قیمت بسیار بالا و ابعاد کار پایین، گسترش چندانی ندارد. از مزایای منحصربه‌فرد این پرینترها می‌توان به امکان استفاده از رنگ‌های اسپات به صورت کانال‌های رنگی مجزا یا چاپ ۶ رنگ، اشاره کرد.

چاپ کتاب به روش دیجیتال نوری یا پرتوی

چاپ نوری یکی دیگر از روش‌های پرکاربرد است. در این روش، تصویر از تابش نور به روی کاغذهای حساس به نور ایجاد می‌شود و پس از چاپ نیاز به ظاهرسازی دارد و باید تصویر روی کاغذ تثبیت شود. این سیستم توسط دستگاه‌هایی با نام Photo lab کار می‌کند و در عکاس‌خانه‌ها کاربرد دارد. هزینه خود دستگاه بالاست ولی به دلیل کیفیت خوب و کارایی زیاد، طرفدار دارد. از معایب این سیستم دو مرحله‌ای بودن چاپ و ظهور است که البته در دستگاه‌های امروزی این عمل در داخل خود دستگاه صورت می‌گیرد. از ایرادات دیگر این روش، موقتی بودن قرص‌های ظهور این دستگاه‌ها است که نیازمند تعویض مداوم است.

چاپ کتاب به روش چاپ Direct imagining

دستگاه‌های این سیستم با عنوان DI شناخته می‌شوند؛ این دستگاه‌ها محمل چاپی درون خود دارند و درواقع چاپگرهای افست هستند که سیستم تهیه پلیت درون آن‌ها تعبیه شده است.

روش حرارتی

در این شیوه حرارت ناشی از لیزر و یا حرارت ماتریس‌های حرارتی، با ایجاد یکسری واکنش‌ها بر روی کاغذهای مخصوص تصویر ایجاد می‌کند. دستگاه‌های فکس از این روش چاپ استفاده می‌کنند. البته امروزه به دلیل پیشرفت تکنولوژی و جایگزینی دستگاه‌های بهتر این شیوه کاربرد چندانی ندارد.

چاپ کتاب به روش ریزوگراف

روش کار این سیستم مانند دیجیتال است ولی با کیفیت پایین‌تر. با این که این نوع چاپ نسبتا ارزان‌تر تمام می‌شود ولی به همان نسبت کیفیتی پایین‌تری دارد و برای چاپ تصویر مناسب نیست. این نوع چاپ برای کتاب‌هایی با تیراژ بالاتر از ۲۰۰ و کمتر از ۵۰۰، آن هم به شرط تصویری نبودن، مناسب است.

مراحل چاپ کتاب در مؤسسات چاپ

• ابتدا باید فایل مربوطه را به انتشارات ارسال کنید.
• فایل ارسالی شما توسط انتشارات مورد بررسی قرار گرفته و در صورت تأیید به مرحله بعد خواهد رفت.
• سپس باید با مؤسسه بر سر هزینه چاپ و دیگر موارد مانند هزینه ویراستاری، طراحی جلد و … به توافق رسیده و قرارداد منعقد کنید.
• در مرحله بعدی کتاب موردنظر به کتابخانه ملی ارسال می‌شود تا کد شابک دریافت شود.
• مرحله بعدی مرحله‌ی اخذ فیپا می‌باشد.
• سپس فایل نهایی از طرف مؤلف با بخش صفحه‌آرایی به مؤسسه چاپ کتاب تحویل داده می‌شود.
• مرحله بعدی صدور مجوز از طرف وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی است
• و در آخر فایل نهایی به لیتوگرافی ارسال می‌شود و صحافی صورت می‌گیرد.

انواع قرارداد یک مؤسسه چاپ کتاب

از انواع قراردادهای عمده بین ناشران و مؤلفان، موارد زیر را می‌توان نام برد:

• قرارداد حق تألیف کتاب
• قرارداد سرمایه‌گذاری مؤلف
• قرارداد مشارکت در چاپ
• قرارداد واگذاری اثر

البته امروزه انواع دیگری از قراردادها نیز بین مؤلف و ناشر تنظیم می‌گردد که در این مقاله فقط به توضیح انواع فوق‌الذکر می‌پردازیم.

قرارداد حق تألیف

اگر سرمایه اولیه کافی ندارید می‌توانید از این نوع قرارداد استفاده کنید. در این نوع قرارداد ناشر تمام هزینه‌های چاپ کتاب و همینطور هزینه‌های توزیع و فروش کتاب را به عهده می‌گیرد. در این نوع قرارداد، درصدی از قیمت هر کتاب به مؤلف می‌رسد. ناشر وظیفه دارد درصد توافق‌شده قیمت پشت جلد کتاب را در کل تیراژ ضرب کرده و آن مبلغ را به صورت تمام و کمال به مؤلف پرداخت نماید. در این فرض فرقی نمی‌کند که کتاب به فروش رفته یا نرفته باشد. البته طبیعتا ناشران زمانی به سراغ این نوع قرارداد می‌روند که با نویسندگان و مترجمان حرفه‌ای سروکار دارند و از فروش کتاب آن‌ها مطمئن هستند.

البته اگر ناشر را از فروش کتاب‌های خود مطمئن سازید و ناشر به این تشخیص برسد که کتاب شما جزء پرفروش‌ترین‌ها خواهد بود، با شما چنین قراردادی را منعقد می‌کند؛ چه حرفه‌ای باشید چه تازه‌کار. این نوع قرارداد برای کسانی مناسب است که سرمایه کافی ندارند. در صورتیکه از فروش کتاب خود اطمینان و سرمایه کافی به منظور چاپ کتاب نیز دارید، این نوع قرارداد به شما پیشنهاد نمی‌شود؛ زیرا شما را از سود کلان حاصل از فروش کتاب، محروم می‌کند و فقط درصد کوچکی از سود به شما اختصاص پیدا می‌کند. در این نوع قرارداد، مؤلف بعد از اخذ حق‌الزحمه مقرر، حق مادی نشر را نسبت به کتاب از دست می‌دهد و کلیه امتیازهای آن را به ناشر واگذار می‌کند. لذا مؤلف بایستی در واگذاری حقوق مادی خود به ناشر با آگاهی و شناخت کامل عمل کرده و تصمیم‌گیری نماید. در برخی مواقع مؤلف ترجیح می‌دهد به طور موقت به عنوان مثال به مدت 2 الی ۵ سال، حقوق مادی خود را به ناشر واگذار کند و پس از اتمام مدت، مجددا مالک مادی اثر خود گردد.

قرارداد سرمایه‌گذاری مؤلف

این نوع قرارداد برای نویسندگانی خوب است که از فروش کامل کتاب‌های خود اطمینان دارند و یا قصد چاپ کتاب در تیراژهای پایین را دارند. در این نوع قرارداد، نویسنده تمامی هزینه‌ها را شخصا به‌عهده می‌گیرد؛ اعم از چاپ، توزیع و فروش. تمام سود حاصل از فروش اثر، با کسر درصد اندکی که به ناشران تعلق می‌گیرد، تمام و کمال به خود نویسنده می‌رسد.

اگر دانشجو هستید و فقط تعداد کمی از نسخه‌های کتاب برای تقویت رزومه خود دارید یا استاد دانشگاهی هستید که فقط تعداد کمی از از نسخه‌های کتاب را برای تعداد معدود دانشجویان خود می‌خواهید و یا اگر فقط می‌خواهید آثار خود را ثبت کنید و تعدادی از کتاب‌ها را در اختیار دوستان و آشنایان خود قرار دهید، این قرارداد برای شما مناسب می‌باشد. همچنین اگر سرمایه کافی دارید و از فروش کتاب خود مطمئن هستید، ما به شما این نوع قرارداد را پیشنهاد می‌کنیم. در این نوع قرارداد تمامی حقوق مادی و معنوی اثر متعلق به خود شماست و در صورت تمایل می‌توانید تصمیم بگیرید در آینده، دوباره اثر خود را به چاپ برسانید.

قرارداد مشارکت بین مؤلف و ناشر

در این نوع قرارداد، مؤلف و ناشر همکاری برابری دارند و تمام هزینه‌های چاپ، توزیع و فروش را هر دو مشترکا بر عهده می‌گیرند و در آخر هم سود حاصل از فروش کتاب به طور مساوی بین هر دو تقسیم می‌شود. در این نوع قرارداد ناشر موظف است هزینه‌های چاپ کتاب را تمام و کمال برآورد کند و هیچ سودی برای خود به این منظور در نظر نگیرد. این نوع قرارداد برای نویسندگانی که سرمایه کافی برای چاپ کتاب خود به مدت طولانی ندارند و از طرفی قصد واگذاری کامل حق تألیف خود را به ناشر ندارند، مناسب است.

معمولا میان ناشران و مؤلفان چنین توافق می‌شود که مؤلف هزینه‌های چاپ‌های اول و دوم را برعهده بگیرد و اگر سود حاصل از فروش اثر بالا بود، قراردادهای بعدی (چاپ سوم به بعد) از نوع مشارکت بین ناشر و مؤلف باشد. برخی از ناشران نیز با تعیین سقف معین تیراژ، حاضر به انعقاد چنین قراردادی می‌شوند. این نوع قراردادها دارای جزئیات بسیار بوده که جهت جلوگیری از اشتباه و ضرر، حتما پیشنهاد می‌شود که از یک مشاوه حقوقی در این زمینه بهره ببرید. در قراردادهای مشارکت نمی‌توان از یک مدل قراردادی واحد برای تمام موارد موجود استفاده کرد و لازم است به اقتضای شرایط و خواسته‌های طرفین، بندهای ویژه‌ای را در قرارداد مشارکت گنجاند.

قراداد واگذاری اثر

این نوع قرارداد مخصوص زمانی است که مؤلف، سفارشی از ناشر برای تألیف کتاب دریافت می‌کند. در این نوع قرارداد نویسنده فقط حق‌الزحمه از پیش مقرر و قطعی را از ناشر اخذ می‌کند و تمام حقوق مادی خود را نسبت به اثر، بعد از اخذ حق‌الزحمه مقرر از دست می‌دهد.

در این بخش بعضی از انواع رایج قراردادهای چاپ کتاب را برای شما به اختصار توضیح دادیم. پیشنهاد می شود حتما در تنظیم انواع قرارداد چاپ کتاب دقت کافی را به کار برده  و برای جلوگیری از بروز مشکلات احتمالی آتی، از مشاوران حقوقی و متخصص در این زمینه راهنمائی بگیرید.

کانال تلگرام لامینگو

هزینه چاپ کتاب

معمولا مؤسسات بخشی از هزینه چاپ را به هنگام عقد قرارداد و بخش دیگر را پس از پایان مراحل نهایی دریافت می‌کنند.

عوامل مؤثر بر هزینه چاپ کتاب

قطع کتاب

اگر متن یا پایان‌نامه شما عکس، نمودار، جدول و … داشته باشد، باید کتاب شما در قطع وزیری چاپ شود تا بتوان متن، جداول و نمودارها را در آن تنظیم کرد. اگر متن کتاب شما جدول، تصویر و نمودار زیادی ندارد، چاپ در قطع رقعی پیشنهاد می‌شود.

تیراژ کتاب

تیراژ کتاب و تعداد نسخه چاپ در هزینه چاپ کتاب مؤثر است. بهتر است به منظور شرکت در مصاحبه‌های دکتری و یا کاری، تعداد بیست تا سی جلد کتاب چاپ کنید.

نحوه تحویل کتاب‌های چاپ‌شده

زمان و موعد تحویل کتاب، بدین معنا که چه زمان و چگونه می‌خواهید کتاب را تحویل بگیرید، در هزینه‌های آن مؤثر است.

تعداد صفحات

تعداد صفحات در هزینه‌های چاپ تأثیر خواهد داشت. هر چه صفحات کتاب شما بیشتر باشد به تبع هزینه چاپ نیز بالاتر خواهد رفت.

از دیگر عوامل مؤثر در هزینه چاپ کتاب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نوع صحافی

• رنگی یا غیر رنگی بودن

• جنس صفحات

• نوع چاپ