سرقت ادبی و علمی چیست و چه مجازاتی دارد؟

سرقت ادبی یکی از شایع‌ترین جرایم در دنیای کنونی به خصوص با گسترش فضای مجازی است. جرم سرقت ادبی یا علمی زمانی رخ می‌دهد که فردی اثر، ترجمه یا به‌طور کل خلاقیت متعلق به دیگری را به خود نسبت دهد یا با ایجاد تغییرات و تحریفاتی آن را به نام خود پخش یا عرضه کند. در این گفتار قصد داریم شرایط تحقق این جرم و مجازات مربوط به آن را به طور کامل شرح دهیم. در نتیجه پیشنهاد می‌شود که اگر قصد کسب اطلاعات لازم در این زمینه را دارید، این محتوا را تا انتها مطالعه نموده و اطلاعات لازم را کسب نمایید. در صورتی‌که پس از مطالعه این محتوا همچنان نیاز به کسب اطلاعات بیشتر داشتید، می‌توانید مشاوره حقوقی لامینگو را به صورت تلفنی، حضوری و یا آنلاین دریافت نمایید:

‌‌

دریافت مشاوره حقوقی

تعریف حق کپی رایت

کپی رایت ترجمه یک اصطلاح انگلیسی به معنای حق کپی کردن است که برای حمایت از آثار هنری، ادبی، علمی و اختراعات در نظر گرفته شده است. بر اساس این حق، مالکی که اثر هنری یا ادبی یا علمی را تألیف می‌کند، نسبت به آن دارای نوعی مالکیت معنوی است و فرد دیگری حق استفاده و بهره‌برداری از آن اثر را نخواهد داشت. حق کپی رایت شامل نشر، تکثیر، اقتباس، الگوبرداری، پخش و نمایش مجدد آن است. مدت زمان بهره‌برداری از حقوق مادی پدیدآورنده اثر تا ۵۰ سال پس از مرگ وی است که در این زمان حق کپی رایت باقی می‌ماند و پس از آن در دسترس عموم قرار می‌گیرد. اگر این حق توسط فردی مورد نقض قرار بگیرد، سرقت ادبی رخ داده است که در ادامه به بیان تعاریف آن می‌پردازیم.

این مطلب را نیز بخوانید: شرایط شکایت از کپی طرح صنعتی و مجازات آن چیست؟

تعریف قانونی سرقت ادبی

سرقت ادبی زمانی رخ می‌دهد که فردی به صورت عمدی اثر ادبی یا هنری متعلق به دیگری را به خود نسبت دهد و آن را به نام خود پخش کند. این عمل مجرمانه‌ در ماده ۲۳ قانون حمایت مؤلفان، مصنفان و هنرمندان تعریف شده است. ماده ۲۳ قانون حمایت از حقوق مؤلفان بیان می‌کند «هر کس تمام یا قسمتی از اثر دیگری را که مورد حمایت این قانون است به نام خود یا به نام پدیدآورنده، بدون اجازه او و یا عالماً عامداً به نام شخص دیگری غیر از پدیدآورنده نشر یا پخش یا عرضه کند به حبس تأدیبی از شش ماه تا ۳ سال محکوم خواهد شد.»

در ماده ۶ قانون مطبوعات نیز تعریف کلی از سرقت ادبی بیان شده است. طبق تبصره این ماده «سرقت ادبی عبارت است از نسبت دادن عمدی تمام یا بخش قابل توجهی از آثار و نوشته‌های دیگران به خود یا غیر ولو به صورت‌ ترجمه.»

تعریف سرقت علمی

یکی از انواع سرقت‌های ادبی، سرقت علمی است. سرقت علمی زمانی رخ می‌دهد که فردی در تولید آثار علمی همچون مقالات، تحقیقات و پایان‌نامه‌ها اقدام به سرقت علمی از دیگری کند و عالمانه و عامدانه آن آثار را به صورت غیرمجاز مورد استفاده قرار دهد. از دیگر نمونه‌های این جرم، استفاده از تصاویر، جداول و داده‌های اثر دیگری و استفاده از چارچوب اثر علمی فردی دیگر است. مجازات قانونی این جرم مانند دیگر انواع سرقت ادبی است و در قانون حمایت حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان مشخص شده است.

این مطلب را نیز بخونید: صفر تا صد مالکیت فکری و تمام نکات آن

مصادیق سرقت ادبی

سرقت ادبی دارای مصادیق فراوانی است و انواع و اقسام بهره‌برداری از اثر ادبی متعلق به دیگری را دربرمی‌‌گیرد. کپی‌برداری، تقلید در سبک نگارش، استفاده از نقل قول‌های اثر دیگر در اثر خود بدون ذکر منبع، ایجاد تغییر و تحریف در نوشته فرد دیگر و عرضه آن به نام خود از سوی مترجم یا ویراستار و به کار بردن نام و عنوان ویژه‌ای که مخصوص اثر دیگری است، از جمله این موارد است. گاهی نیز سرقت ادبی به صورت ناخواسته اتفاق می‌افتد. بدین معنا که نویسنده با الهام گرفتن از اثری شروع به نوشتن مطلبی می‌کند و فراموش می‌کند به آن منبع ارجاع دهد. شکل دیگری از سرقت ادبی مربوط به زمانی است که چند نفر در قالب یک پروژه همکاری مطلبی را تهیه می‌کنند، اما یکی از آن چند نفر مطلب را به نام خود منتشر می‌کند.

انواع سرقت ادبی

سرقت ادبی دارای دو نوع کلی سرقت مستقیم و غیرمستقیم است که در ادامه به بیان آن می‌پردازیم.

۱. سرقت ادبی مستقیم

سرقت ادبی مستقیم به معنای استفاده از اثری ادبی بدون اجازه مالک آن اثر است. برای مثال، زمانی که فردی کتاب یا ترجمه‌ای را که از اثر دیگری تهیه کرده است به نام خود منتشر می‌کند.

۲. سرقت ادبی غیرمستقیم

سرقت ادبی غیرمستقیم زمانی رخ می‌دهد که فردی با اصلاح یا تغییراتی کوچک از اثری ادبی متعلق به دیگری استفاده می‌کند. مثلاً زمانی که فرد سارق ادبی، از یک پاراگراف یا جمله‌ای از یک اثر دیگر در اثر خود استفاده می‌کند و تنها تغییرات کوچکی به آن اضافه می‌کند.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

مجازات سرقت ادبی

طبق تبصره ۲ ماده ۶ قانون مطبوعات اگر فردی مرتکب سرقت ادبی شود، مستحق مجازات حبس از دو ماه تا دو سال یا شلاق تا هفتاد و چهار ضربه خواهد بود. علاوه بر این اگر سرقت ادبی شرایط بیان‌شده در ماده ۲۳ قانون حمایت مؤلفان، مصنفان و هنرمندان را دارا باشد مجازات خاص دیگری را به همراه دارد. طبق این ماده، مجازات سرقت ادبی حبس از شش ماه تا سه سال است و این مجازات زمانی اعمال می‌شود که فردی اثری را به نام خود یا شخص دیگری یا پدیدآورنده، بدون اجازه عرضه کند. همچنین طبق ماده ۲۴ این قانون اگر شخصی بدون اجازه، اقدام به پخش یا نشر ترجمه دیگری به نام خود و یا دیگری کند، به حبس به مدت سه ماه تا یک سال محکوم می‌شود.

مرجع رسیدگی‌کننده به شکایت

مرجع صالح برای طرح شکایت از جرم سرقت ادبی در تهران دادسرای فرهنگ و رسانه است، اما این دادسرا فقط در تهران دارای شعبه است و در ساختمان شماره دو دادسرای ویژه رسیدگی به جرائم کارکنان دولت قرار دارد. در شهرستان‌ها شاکی برای طرح شکایت خود باید به دادسرای عمومی و انقلاب مراجعه نماید. نکته قابل توجه این است که جرم سرقت ادبی، جزو جرائم قابل گذشت است و باید شکایت شاکی برای شروع دادرسی وجود داشته باشد. بنابراین دادستان بدون شکایت شاکی نمی‌تواند دعوا را آغاز کند.

کانال تلگرام لامینگو

نتیجه‌گیری

سرقت ادبی یا علمی زمانی رخ می‌دهد که فردی اثر یا خلاقیت متعلق به دیگری را بدون اجازه او به خود نسبت دهد و آن را پخش و عرضه کند. طبق حق کپی رایت، مالکی که اثر هنری یا ادبی یا علمی را ایجاد می‌کند نسبت به آن دارای نوعی مالکیت است و هیچ فرد دیگری حق استفاده و بهره‌برداری از آن اثر را بدون اجازه مالک نخواهد داشت. همچنین طبق مواد قانونی مجازات این جرم، حبس از دو ماه تا دو سال یا شلاق تا هفتاد و چهار ضربه خواهد بود. شما می‌توانید سوالات خود را در رابطه با موضوع سرقت ادبی و علمی در انتهای مطلب بیان کنید. همکاران ما در سریع‌ترین زمان ممکن به پرسش‌های شما پاسخ می‌دهند و ابهامات شما را رفع خواهند نمود.

بلاگ حقوقی لامینگو را دنبال کنید!

مطلبی که تا به اینجا آن را مطالعه نمودید یکی از هزاران محتوای تولیدی در بلاگ حقوقی لامینگو است. همکاران ما در تیم تولید محتوای لامینگو روزانه مطالبی را در این بلاگ منتشر می‌کنند که مطالعه آن به افزایش دانش حقوقی شما کمک می‌کند. در همین راستا پیشنهاد می‌شود اگر از مطالعه این مطلب رضایت داشته و مطالعه آن برای شما مفید بوده است، وارد بلاگ حقوقی لامینگو شوید و سایر محتواهای این بلاگ را نیز مطالعه نمایید. در پایان، از شما خواهشمندیم تا نظرات و دیدگاه‌های خود را برای ما بنویسید و از این طریق به ما در بهبود کیفیت مطالب کمک کنید.