چگونه یک قرارداد مشارکت در زمین کشاورزی تنظیم کنیم؟

مشارکت در زمین کشاورزی یکی دیگر از انواع مشارکت‌های مدنی است که از پرکاربردترین مشارکت‌ها بین افراد شناخته می‌شود. افراد با مشارکت در فرایند کاشت، داشت و برداشت زمین‌های کشاورزی سبب رونق گرفتن کسب و کار کشاوزی و افزایش سطح کیفیت و کمیت محصولات حاصله می‌شوند و به دلیل برنامه‌ریزی و تقسیم کار و انجام وظایف تعهد شده توسط شرکا در این مشارکت، میزان سوددهی این مشارکت نیز افزایش می‌یابد.

 قرارداد مشارکت در زمین کشاورزی

 مشارکت در زمین کشاورزی می‌تواند بر اساس دو نوع قرارداد صورت گیرد:

عقد مزارعه

مشارکت در زمین کشاورزی بر اساس عقد مزارعه یکی از پرکاربردترین نوع مشارکت در زمین کشاورزی است و موضوع مورد بحث ما نیز همین نوع مشارکت می‌باشد. بر اساس ماده ۵۱۸ قانون مدنی مزارعه عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین زمینی را برای مدت معینی به طرف دیگر می‌دهد که در آن زراعت کرده و و در نهایت حاصل به دست آمده را تقسیم کند. طرفین در عقد مزارعه مزارع (صاحب زمین کشاورزی) و عامل-زارع (کسی که متعهد می‌شود زمینه کشاورزی را زراعت کند) می‌باشند.

تنظیم قرارداد سفارشی

 شرایط صحت عقد مزارعه

از آن‌جایی که مزارعه یک نوع عقد است باید تمامی شرایط صحت عقد را دارا باشد؛ از قبیل:

• در عقد مزارعه طرفین عقد باید با میل و اراده‌ی خود با یکدیگر به توافق برسند.
• طرفین معامله در عقد مزارعه باید دارای اهلیت باشد، یعنی بالغ، عاقل و رشید باشد.
• عقد مزارعه از جمله عقود لازم است به این معنی که هیچ یک از طرفین حق فسخ معامله را ندارد مگر این‌که طرفین در حین انعقاد عقد بر مبنای شروطی که ضمن عقد برای یکدیگر قائل شده‌اند، حق خیار یا فسخ معامله را داشته باشند.
• موضوع عقد مزارعه باید زراعت باشد؛ زراعت گیاهانی که عمر کوتاهی دارند مانند: گندم، برنج، جو و غیره…
• مدت اعتبار عقد مزارعه باید مشخص باشد و معمولاً مدت آن یک ساله است. اما مزارع و زارع می‌توانند در این باره با توافق یکدیگر تصمیم‌گیری کنند؛ مثلاً مدت اعتبار قرارداد را دو سال و یا بیشتر تعیین نمایند.
• میزان سهم مزارع و زارع طبق ماده ۵۱۱ قانون مدنی باید به صورت مشاع با توافق طرفین عقد، ربع یا ثلث یا نصف مال تعیین شود و اگر به نحو دیگری باشد احکام مزارعه جاری نخواهد بود. به این ترتیب که مثلاً اگر قرار است یک سوم محصول به بار آمده سهم عامل شود، این یک سوم از مجموعه محصولات زمین سهم او خواهد شد نه یک سوم مشخص شده از زمین زراعی چرا که ممکن است عامل در یک سوم مشخص شده برای سهم خود، بهتر کار کند.

گاهی نیز در عقد مزارعه مزارع و زارع علاوه بر سهم مشاع خود از محصول، خارج از عقد با یکدیگر توافق می‌کنند که مثلاً صاحب زمین در آخر کار مبلغ ۵۰۰ هزار تومان به عامل علاوه بر سهمش بپردازد. چون این توافق خارج از قرارداد است، صحیح می‌باشد.

• معمولاً مشارکت بین مزارع و زارع در قالب سند کتبی تنظیم می‌شود تا جنبه قانونی داشته باشد. اما اگر طرفین مشارکت به صورت شفاهی با یکدیگر توافق کرده باشند، در صورت بروز اختلاف، آن‌ها تنها با آوردن دو شاهد معتبر می‌توانند ادعای خود را به اثبات برسانند.

دریافت مشاوره حقوقی

 تعهدات مزارع (صاحب زمین)

• در اختیار قرار دادن زمین‌های کشاورزی خود به فرد زارع
• در صورتی که زمین دارای حلقه چاه باشد صاحب زمین موظف است اجازه‌ی استفاده از آب چاه را برای آبیاری زمین به زارع بدهد.
• هزینه‌ی تعمیر و نگهداری از چاه زمین کشاورزی با صاحب زمین است.
• در پایان کار و با به بار آمدن محصول باید سهم زارع را طبق تعهدی که داده است در اختیار او قرار دهد.

 تعهدات زارع (عامل)

• زارع برای زراعت زمین مشارکتی باید کلیه‌ی ابزارها، ماشین آلات، نیروی انسانی مورد نیاز و همچنین بذر مربوطه و انواع سموم و کودهای مورد نیاز را فراهم کند.
• زارعی که در این مشارکت خود را متعهد ساخته باید کلیه‌ی فرایند کاشت، داشت و برداشت زمین کشاورزی را به صورت مناسب و طبق عرف مکان آن زمین انجام دهد.
• زارع پس از تحویل زمین‌های کشاورزی حق انتقال آن‌ها را به فرد دیگری ندارد و طبق قواعد قرارداد باید خود مبادرت به این امر نماید.

عقد شرکت

مشارکت در زمین کشاورزی همچنین می‌تواند بر مبنای عقد شرکت صورت گیرد. عقد شرکت از عقود معین است که در قانون مدنی شرایط و مقررات آن مشخص شده است. برای صحت عقد شرکت باید دو یا چند حق مالکیت در این مشارکت وجود داشته باشد و مجموعه این مالکیت‌ها یک مالکیت جمعی و اشتراکی ایجاد کند. در عقد شرکت طرفین معامله هرکدام مالک قسمتی از زمین کشاورزی هستند و بر سر مالی که میان آن‌ها مشترک است با یکدیگر معامله می‌کنند و همچنین طرفین این معامله هر زمان که بخواهند می‌توانند آن را فسخ کند.

کانال تلگرام لامینگو

برای مطالعه سایر مقالات ما به بلاگ حقوقی لامینگو مراجعه بفرمایید.