آیا شهادت اقوام و بستگان در دادگاه مورد پذیرش قرار می‌گیرد؟

شهادت در دادرسی یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین ادله اثبات دعوا در امور کیفری می‌باشد که در نظام‌های حقوقی دنیا نقش پررنگی دارد. شخصی که مدعی وقوع جرمی است، می‌تواند ادعای خود را از طریق شهادت شهود اثبات نماید. شهادت بدین معنا است که شخصی از موضوع دعوا به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم آگاه بوده و واقعه مورد نظر را به‌صورت مستقیم دیده یا شنیده و یا از طریق دیگران از آن آگاه است. در نتیجه، شهادت به معنی اخبار حقی به نفع دیگری و بر ضرر شخص ثالث می‌باشد. یکی از سؤالاتی که در این زمینه برای افراد ایجاد می‌شود این است که آیا شهادت اقوام و بستگان و شهادت خویشاوندان نیز در دادگاه برای اثبات جرم مورد قبول است یا خیر؟ دلیل ایجاد این سؤال نیز این است که مدعی می‌تواند به راحتی بستگان خود را برای ادای شهادت در دادگاه قانع کند.

در این نوشتار قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم که آیا اقوام و بستگان نیز در دادگاه می‌توانند ادای شهادت کنند و آیا این شهادت مورد پذیرش دادگاه قرار خواهد گرفت یا خیر؟ علاوه بر این، روش‌های اعتراض به شهادت اقوام درجه یک را نیز بررسی می‌کنیم و به توضیح جرح شاهد در دادگاه خواهیم پرداخت. در نتیجه، اگر به کسب اطلاعات در این زمینه علاقه دارید، پیشنهاد می‌شود این مطلب را تا انتها مطالعه کرده و پاسخ خود را دریافت نمایید.

دریافت مشاوره حقوقی

ادله اثبات دعوا در امور کیفری چه مواردی می‌گردد؟

زمانی که جرمی به وقوع می‌پیوندد، بزه‌دیده اقدام به طرح دعوای کیفری می‌نماید و شاکی باید دعوای مطروحه را از طریق مراجع قضایی کیفری یعنی دادسراها و دادگاه‌های کفری پیگیری نماید. روند رسیدگی به شکایت کیفری بدین صورت است که پس از ارجاع دعوا از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به دادسرا، تحقیقات مقدماتی در دادسرا با هدف احراز وقوع جرم آغاز می‌گردد و در صورتی‌که دادسرا وقوع جرم را احراز نماید، پرونده را با صدور کیفرخواست به دادگاه کیفری صالح ارجاع می‌دهد و در صورتی‌که وقوع جرم را احراز نکند، قرار منع تعقیب صادر خواهد نمود.

پس از اینکه پرونده به دادگاه ارجاع شد، قاضی دادگاه باید جلسات رسیدگی را تعیین نموده و شاکی و متهم را احضار کند تا اظهارات خود را بیان نمایند. در همین راستا شاکی یعنی شخصی که مدعی است جرمی رخ داده، باید با ارائه دلایل کافی، ادعای خود را اثبات نماید. این دلایل، ادله اثبات امور کیفری هستند که شامل اقرار، شهادت، سوگند، قسامه و علم قاضی است.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید

شرایط پذیرفته شدن شهادت در دادگاه چیست؟

پیش از بررسی شهادت اقوام و بستگان در دادگاه، ابتدا باید شرایط پذیرفته شدن شهادت در دادگاه بررسی شود. یکی از شرایط پذیرش شهادت در دادگاه این است که شهادت باید قطعی و یقینی باشد. این موضوع به این معنا است که شخصی که قصد ادای شهادت را دارد باید شهادت خود را به‌صورت قطعی و نه از روی شک و تردید بیان نماید. شهادتی که با شک و تردید ادا گردد، در نظر دادگاه پذیرفته‌شده نخواهد بود. شهادت باید مرتبط با موضوع دعوا باشد؛ بدین معنا که شاهد باید شهادت بر امری دهد که با دعوا مرتبط است، در غیر این صورت این شهادت جنبه قانونی نخواهد داشت.

علاوه بر این، اگر در ارتباط با یک موضوع، چندین نفر شهادت دهند شهادت زمانی به‌عنوان ادله اثبات دعوا در امور کیفری پذیرفته خواهد شد که شهادت شاهدین با یکدیگر مطابقت داشته باشد و اگر هر یک از شاهدین شهادتی متفاوت دهد و میان شهادت آن‌ها اتحادی وجود نداشته باشد، قابل اثر نخواهد بود و قاضی هیچ یک از شهادت‌ها را نخواهد پذیرفت، مگر اینکه از این شهادت‌ها قدر متقینی به دست آید. از دیگر شرایط صحت شهادت این است که شهادت در دادگاه ادا شود. شاهد موضوع دعوا باید در دادگاه حضور یافته و در نزد قاضی دادگاه بر موضوع دعوا شهادت دهد و اگر شاهد در دادگاه حاضر نشود و یا شهادت خود را به‌صورت کتبی به دادگاه ارسال نماید، این شهادت پذیرفته‌شده و قانونی نخواهد بود.

شهادت چه اشخاصی مورد پذیرش دادگاه است؟

اطلاعات یک فرد در دادگاه، تحت قالب شهادت تنها زمانی مورد پذیرش دادگاه قرار می‌گیرد که شخص شرایط ادای شهادت را داشته باشد. شخص شاهد باید عادل باشد، به این معنی که شاهد نباید مرتکب گناهان کبیره شده و نباید بر ارتکاب گناه اصرار داشته باشد. شاهد همچنین باید از موضوع مورد شهادت درک درستی داشته باشد؛ بدین معنا که شهادت‌دهنده باید عاقل و بالغ باشد تا بتواند موضوعات کیفری را درک نموده و در ارتباط با آن‌ها شهادت دهد.

از نظر قانون، شخصی عاقل است که مجنون و دیوانه نبوده و دچار فراموشی نیز نباشد و شخص بالغ نیز کسی است که به سن بلوغ رسیده باشد. البته ذکر این نکته نیز ضروری است که قاضی، اظهارات شخصی که بالغ نشده را به‌عنوان شهادت نمی‌پذیرد، اما ممکن است اظهارات این شخص را در صدور رأی مقتضی در نظر بگیرد. در ادامه به بررسی شهادت اقوام و بستگان در دادگاه خواهیم پرداخت. از جمله سایر شرایط شاهد در دادگاه به شرح زیر می‌باشد:

1. شاهد نباید سابقه فسق داشته باشد و نباید به فساد اخلاقی متهم باشد.

2. شاهد نباید در دعوای مطروحه نفع شخصی داشته باشد.

3. شاهد نباید با طرف مقابل دعوا که به ضرر وی شهادت می‌دهد از پیش دشمنی داشته باشد.

4. شاهد نباید به تکدی‌گری و ولگردی اشتغال داشته باشد.

5. بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری، شاهد باید طهارت مولد داشته باشد.

6. شاهد باید مسلمان باشد و فرد غیرمسلمان نمی‌تواند بر علیه مسلمان شهدت دهد، اما شهادت شاهد غیرمسلمان بر یک فرد غیرمسلمان صحیح می‌باشد.

7. شاهد دادگاه نباید با هیچ یک از طرفین دعوا رابطه خویشاوندی و یا خادم و مخدومی داشته باشد (عدم پذیرش شهادت اقوام و بستگان).

این مطلب را نیز بخوانید: ادله اثبات دعوا در امور کیفری و نقش هر کدام در فرایند دادرسی!

آیا شهادت اقوام و بستگان در دادگاه مورد پذیرش قرار می‌گیرد؟

همانطور که در بخش قبل از این موضوع بیان شد، شاهد دادگاه نباید با هیچ یک از طرفین دعوا رابطه خویشاوندی داشته باشد. اما باید این موضوع را در نظر داشته باشید که شهادت بستگان یکی از موضوعات چالش‌برانگیز قانون آیین دادرسی کیفری محسوب می‌شود، زیرا بر اساس قوانین سابق، شهادت بستگان در دادگاه مورد پذیرش نبوده است، اما مطابق با قانون جدید چنین محدودیتی وجود نداشته و قانونگذار در قانون جدید به ممنوعیت پذیرش شهادت خویشاوندان طرفین دعوا اشاره‌ای نداشته است. بر اساس قانون جدید، شاهد باید در زمان ادای شهادت دارای خصوصیاتی از جمله بلوغ، عقل، ایمان، عدالت، طهارت مولد، ذی‌نفع نبودن در موضوع دعوا، نداشتن خصومت با طرفین یا یکی از آن‌ها، عدم اشتغال به تکدی و ولگرد نبودن را داشته باشد.

توجه داشته باشید که سن بلوغ برای دختران در ایران نه سال تمام و برای پسران، پانزده سال تمام قمری می‌باشد و اگر شخصی به سن بلوغ نرسیده باشد، شهادت وی قابل استماع و پذیرش نخواهد بود. شخص شاهد همچنین باید عاقل باشد؛ یعنی نباید مجنون باشد. توجه داشته باشید تشخیص جنون افراد، با کارشناسان پزشکی قانونی است. نکته‌ای که باید در اینجا بیان گردد این است که جنون برخی از افراد دائمی نبوده و ادواری است و این اشخاص در زمان افاقه، قادر به ادای اقرار می‌باشند. شاهد همچنین باید در ادای شهادت مختار باشد؛ بدین معنا که اگر شخصی اکراه به ادای شهادت شود، شهادت صحیح نبوده و قابل پذیرش نخواهد بود. علاوه بر این موارد، شخص شاهد باید قصد ادای شهادت داشته باشد و در غیر این صورت شهادت مورد قبول دادگاه نخواهد بود.

نحوه اثبات دروغ بودن شهادت اقوام و بستگان در دادگاه چگونه است؟

اگر یکی از طرفین دعوا به شهادت شاهد طرف مقابل اعتراض داشته باشد، می‌تواند اقدام به جرح شهود نماید. جرح شهود به معنای زیر سؤال بردن شهادت شاهد است و روش این کار نیز این است که شخص ثابت کند فردی که ادای شهادت کرده است، فاقد یکی از شروط شهادت است. در همین راستا اگر شاهد یکی از طرفین دعوا اقوام و بستگان او باشند و طرف مقابل قصد اعتراض به شهادت این فرد را داشته باشد، می‌تواند با بیان ادله خود در دادگاه، اثبات کند که برای مثال اقوام و خویشاوندانی که اقدام به ادای شهادت نموده‌اند، در موضوع دعوا نفعی داشته و در واقع به نوعی برای خود شهادت داده‌اند. در این شرایط اگر این ادعا ثابت شود، از آنجایی که ذی‌نفع نبودن در دعوا یکی از شروط استماع شهادت است، در نتیجه شهادت شاهد رد خواهد شد.

یکی دیگر از روش‌های زیر سؤال بردن شهادت اقوام و بستگان در دادگاه، اثبات کذب بودن شهادت است. در این راستا شخصی که مدعی دروغ بودن شهادت خویشاوندان طرف مقابل است، باید با طرح سؤالاتی کذب بودن این شهادت را در دادگاه کیفری اثبات نماید. علاوه بر این، مدعی می‌تواند از روش شهادت معارض نیز استفاده کند؛ به این معنی که اگر مدعی بتواند اثبات کند که شهادت اقوام طرف مقابل با شهادت سایر شهود در تعارض است و این تعارض به دلیل کذب بودن شهادت شاهدی است که از اقوام طرف مقابل محسوب می‌شود، در این صورت نیز دادگاه شهادت اقوام را رد خواهد کرد.

کانال تلگرام لامینگو

نتیجه‌گیری بحث شهادت اقوام و بستگان

همانطور که در این نوشتار بیان شد، بر اساس قانون سابق شاهد نباید خویشاوندی سببی یا نسبی با طرفین دعوا داشته باشد، اما در قانون جدید قانونگذار به این موضوع اشاره‌ای نداشته است و در نتیجه، می‌توان نتیجه گرفت که ممنوعیتی در استماع شهادت اقوام و بستگان طرفین دعوا وجود نخواهد داشت. با این وجود اما اگر طرف مقابل بتواند اثبات کند که خویشاوندان شخصی که شهادت به نفع او ادا شده است در این دعوا ذی‌نفع بوده و یا بتواند ثابت کند که شهادت کذب است، در این صورت جرح شاهد صورت می‌گیرد و شهادت در دادگاه مورد پذیرش قرار نخواهد گرفت. در نتیجه اگر قصد دارید اقوام و بستگان خود را برای ادای شهادت در دادگاه حاضر کنید، باید توجه داشته باشید که اگر رابطه خویشاوندی بر صحت شهادت این افراد تأثیر داشته باشد، این موضوع در دادگاه روشن خواهد شد و به ضرر شما خواهد بود.

موضوع دیگری که باید به آن توجه داشته باشید این است که اگر قصد دارید که از ادله اثبات دعوا در امور کیفری مانند شهادت برای اثبات ادعای خود استفاده کنید، باید حتماً شرایط پذیرش هر یک از این ادله را بدانید. با توجه به اینکه غالب اشخاص از این شرایط اطلاعی ندارند، در نتیجه پیشنهاد می‌شود که حتماً پیش از حضور در دادگاه و ارائه ادله خود، با مشاوران حقوقی در این زمینه مشورت نمایید. در همین زمینه شما می‌توانید با برقراری تماس با مشاوران حقوقی ما در تیم لامینگو و یا مراجعه حضوری، اطلاعات لازم در این زمینه را کسب نمایید. تیم لامینگو متشکل از حقوقدانانی متخصص است که با داشتن اطلاعات جامع حقوقی، پاسخگوی سؤالات شما در زمینه‌های مختلف می‌باشند.

بلاگ حقوقی لامینگو پلتفرم تولید محتوا

اگر از مطالعه این مطلب رضایت داشته و تمایل به مطالعه سایر محتواهای حقوقی دارید، می‌توانید وارد بلاگ حقوقی لامینگو شده و سایر مطالب حقوقی را نیز مطالعه نمایید. همکاران ما هر روزه در بلاگ حقوقی لامینگو محتواهایی با موضوعات حقوقی، کیفری، قراردادها و حقوق کسب‌وکارها منتشر می‌کنند که بررسی این مطالب به افزایش دانش حقوقی شما کمک می‌کند. اگر در ارتباط با مطلب فوق یعنی شهادت اقوام و بستگان در دادگاه و به‌صورت کلی ادله اثبات دعوا در امور کیفری سؤالی دارید، شما می‌توانید پرسش خود را در انتهای همین مقاله برای ما بنویسید تا همکاران ما به آن پاسخ دهند.

در پایان ضمن تشکر از وقت و توجه شما خواهشمندیم تا نظرات و انتقادات خود درباره این محتوا را با ما به اشتراک بگذارید و به ما در بهبود کیفیت مطالب کمک کنید. لامینگو را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید و ما را به اطرافیان خود نیز معرفی نمایید.