کلاهبرداری و مجازات آن از منظر حقوقی

کلاهبرداری یعنی بردن مال دیگری از طریق توسل به وسایل و عملیات متقلبانه توام با سوء­نیت.

جرم کلاهبرداری از نوع جرایم مقید است؛ یعنی زمانی می­توان گفت جرم کلاهبرداری صورت گرفته است که ، به قربانی ضرر مالی وارد کرده باشد. برای تحقق جرم کلاهبرداری، توسل به وسایل متقلبانه (جعل اسناد، معرفی خود به عنوتن یک شخصیت مهم، ثبت شرکت واهی) برای فریب مالباخته ضرورت دارد و کلاهبردار باید مرتکب مانور متقلبانه شود.

برای مثال: اگر شخصی فقط از طریق دروغ و وعده­های واهی فردی را گول بزند و مال او را ببرد، کلاهبردار محسوب نمی­شود چرا که عنصر مادی (استفاده از وسایل متقلبانه) جرم کلاهبرداری، صورت نگرفته است. نکته جالبی که در رابطه با این نوع جرم قابل بیان می­باشد، این است که فرد قربانی مال خود را با رضایت در اختیار کلاهبردار قرار می­‌دهد، بدون آنکه از سوء­نیت او اطلاعی داشته باشد.

جرم کلاهبرداری در بسیاری از زمینه‌­ها صورت می­‌گیرد اما بیشترین آمار آن مربوط به معاملات بوده است.

دریافت مشاوره حقوقی

عناصر جرم کلاهبرداری

عناصر جرم کلاهبرداری عبارت است از

1. عنصر قانونی، 2. عنصر مادی، 3. عنصر معنوی

با اتفاق این سه عنصر جرم کلاهبرداری شکل می­‌گیرد و اگر هر یک از این سه رکن محقق نشود، جرم کلاهبرداری صورت نگرفته است.

عنصر قانونی :

جرم کلاهبرداری نیز از  جمله جرایمی است که میزان و نحوه­‌ی  مجازات آن در قانون بیان شده است.

عنصر مادی:

در عنصر مادی جرم، فرد کلاهبردار با انجام فعالیت­‌های فریب­دهنده و توسل به وسایل متقلبانه ( مانند جعل اسناد، ثبت شرکت واهی و …) اقدام به بردن مال دیگری می­‌نماید. در تحقق این جرم، تقلبی بودن وسایل برای فریب قربانی اهمیت بسزایی دارد و باید بین توسل به وسایل متقلبانه با گول­خوردن قربانی و بردن مال او، رابطه مستقیم وجود داشته باشد.

تنظیم قرارداد سفارشی

نکته‌­ای که درخصوص این عنصر حائز اهمیت است، این است که رفتار مجرمانه در جرم کلاهبرداری باید به صورت مثبت باشد. یعنی حتما باید اقداماتی برای شروع این جرم صورت گیرد و با ترک فعل (انجام ندادن هیچ کاری)، جرم کلاهبرداری محقق نمی‌شود.

به عنوان مثال: شخصی با استفاده از مدارک جعلی، خود را شخصیت مهمی معرفی می­‌کند و به وسیله این شخصیت دروغین اقدام به گول ­زدن طرف مقابل کرده و با جلب اعتماد او، مالش را می­برد.

عنصر معنوی:

عنصر سوم برای تحقق جرم کلاهبرداری، عنصر روانی است که به اصطلاح قانونی به آن سوء­نیت نیز گفته می‌­شود؛ یعنی فرد کلاهبردار با اراده و نیت بردن مال دیگری، اقدام به انجام فعالیت­‌های متقلبانه می­کند.

سوء­نیت در جرم کلاهبرداری به دو قسمت تقسیم می‌­شود:

1. سوء­نیت عام:

یعنی کلاهبردار قصد داشته باشد که عمدا از وسایل متقلبانه برای فریب قربانی استفاده کند.

2. سوء­نیت خاص:

کلاهبردار انگیزه­ی ارتکاب این جرم را برای بردن مال دیگری داشته باشد.

مجازات جرم کلاهبرداری

کلاهبرداری از جمله جرایمی است که نوعی “اکل مال بباطل” محسوب می­‌شود و با توجه به آیه “ولاتاکلو اموالکم بینکم بالباطل” با استفاده از عنوان کلی تعزیرات، قابل مجازات است. مجازات کلاهبرداری با توجه به اینکه جرم کلاهبرداری از نوع ساده است یا مشدد، متفاوت است.

مجازات کلاهبرداری ساده

براساس ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری “هر کس از راه حیله و تقلب، مردم را به وجود شرکت­ها یا تجارت­خانه‌­ها یا کارخانه‌­ها یا مؤسسات موهوم یا به داشتن اموال و اختیارات واهی فریب دهد یا به امور غیرواقع امیدوار نماید یا از حوادث و پیش‌­آمدهای غیرواقع بترساند و یا اسم و عنوان مجعول انتخاب کند و به یکی از وسایل مذکور و یا وسایل تقلبی دیگر، وجوه یا اموال یا اسناد یا حوالجات یا قبوض یا مفاصا حساب و امثال آن­ها تحصیل کرده و از این راه مال دیگری را ببرد، کلاهبردار محسوب و علاوه بر رد مال به صاحبش، به حبس از یک تا هفت سال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده است، محکوم می­‌شود”

در ادامه‌­ی ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری به مجازات کلاهبرداری مشدد اشاره شده و بیانگر این است:

کانال تلگرام لامینگو

تبصره یک: در کلیه موارد مذکور دراین ماده در صورت وجود جهات و کیفیات مخففه (گاهی اوقات به دلیل اوضاع و احوال مجرم و وجود شرایطی که ایجاب کرده مرتکب جرم شود، سبب می­‌شود تا قاضی در تعیین مجازات مجرم تخفیفاتی در نظر گیرد) دادگاه می‌­تواند با اعمال ضوابط مربوط به تخفیف، مجازات مرتکب را فقط تا حداقل مجازات مقرر در این ماده (حبس) و انفصال ابد از خدمات دولتی تقلیل دهد. ولی نمی­تواند به تعلیق اجرای کیفر حکم دهد.

تبصره دو: .یعنی برای مثال اگر کسی بخواهد برای شروع جرم کلاهبرداری سندی را جعل کند، علاوه بر مجازات جرم کلاهبرداری، به دلیل جرم جعل سند هم به صورت جداگانه مجازات خواهد شد.

برای مطالعه سایر مقالات می‌توانید به بلاگ لامینگو مراجعه کنید. فراموش نکنید حتما نظراتتان را از طریق کامنت با ما در میان بگذارید.