استرداد جهیزیه

وقتی اسم جهیزیه به میان می‌­آید در ذهن هر آدمی ناخودآگاه این موضوع تداعی می‌­شود که در زندگی مشترک تهیه‌­ی جهیزیه بر عهده زن است. در قانون کشور ما تعریفی از جهیزیه ارائه نشده است اما در عرف مانند بسیاری از مسائل دیگر جایگاه محکمی داشته و قابل قبول می­‌باشد از نظر عرف و عموم مردم، جهیزیه به مجموعه‌ای از وسایل و لوازم مورد نیاز زندگی مشترک زن و شوهر گفته می‌شود که تهیه‌­ی آن بر عهده خانواده­‌ی عروس است.

هرچند تهیه­‌ی جهیزیه توسط خانواده عروس الزام قانونی ندارد ولی به دلیل این که سالیان سال این مسئله به همین منوال بوده است، دیگر در عرف جامعه­‌ی ما ریشه دوانده است. البته در بسیاری از مناطق کشور ما، مرد نیز تهیه و خرید چند قلم کالا را بر عهده می‌گیرد تا در جمع‌­آوری وسایل لازم زندگی سهیم باشد. هرچند در ادامه به این موضوع می­‌پردازیم که لوازمی را که مرد برای زندگی مشترک تهیه کرده جزء جهیزیه محسوب نمی­‌شود و قابل استرداد توسط زن نیست.

دریافت مشاوره حقوقی

 مالکیت جهیزیه متعلق به زن است

همانطور که پیشتر گفتیم، زن تکلیف قانونی برای آوردن جهیزیه به منزل شوهر ندارد و برمبنای عرف آن را تهیه کرده و وارد زندگی مشترک خود با شوهر می­‌کند. این درحالی است که اصولاً تکلیف تهیه‌­ی منزل و لوازم مورد نیاز برای زندگی بر عهده مرد است، به همین علت هم مالکیت جهیزیه متعلق به زن است و شوهر نسبت به وسایلی که زن وارد منزل مشترک کرده مالکیتی نداشته و فقط به عنوان شوهر حق استفاده از آن‌ها را دارد. اما اگر در طول زمان این لوازم خراب شود و یا از بین برود، شوهر هیچ مسئولیتی در این‌­باره ندارد و موقع استرداد جهیزیه توسط زن موظف به تهیه­‌ی مجدد آن وسایل و تحویل آن به همسرش نیست.

 استرداد جهیزیه

شاید تصور بسیاری از مردم این باشد که تنها زمانی یک زن می­‌تواند جهیزیه خود را مسترد کند که با همسر خود به اختلاف خورده و کارشان به دادگاه بکشد و همچنین تنها با دستور دادگاه می­‌تواند جهیزیه خود را از منزل خارج کند.

براساس ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی “تهیه اثاث منزل وظیفه مرد است و زن اساساً وظیفه‌ای ندارد”.

از این رو هر زمانی که زن بخواهد می‌تواند وسایلی را که آورده، پس بگیرد و یا بفروشد و مرد حق اعتراض ندارد. در واقع نه تنها حق اعتراض ندارد بلکه موظف است تمام وسایل را متناسب با شأن و شون زن تهیه کرده و در اختیار او قرار دهد. پس می‌­توان نتیجه گرفت که استرداد جهیزیه فقط در زمان اختلاف و مراجعه به دادگاه نیست و تنها با خواست زن و داشتن سیاهه جهاز و ترجیحا شهادت چند شهود امکان­پذیر است.

تنظیم قرارداد سفارشی

 سیاهه جهیزیه

خانواده­‌ی عروس لوازمی را به عنوان جهاز فراهم می‌کنند و در زمان تحویل لوازم و بردن آن به منزل داماد لیستی از آن‌­ها تهیه کرده و از داماد می‌خواهند که با امضای این لیست تحویل این لوازم را تأیید کنند؛ به این لیست سیاهه گفته می­‌شود. در سیاهه اقلام جهیزیه­‌ی خریداری شده با ذکر مشخصات دقیق و کامل کالا و جزئیات آن نوشته می­‌شود و در کنار آن سعی می‌شود از چند نفر از اقوام هم به عنوان شاهد دعوت شود.

هرچند بعضی از افراد محکم کاری کرده و این سند را در دفتر اسنادرسمی به ثبت می­‌رسانند تا اگر خدایی ناکرده زمانی زندگی زن و مرد به مشکل بخورد و زن مجبور شود جهیزیه خود را از منزل خارج کند، جای هیچ حرفی نباشد و با داشتن این مدرک رسمی، اجازه‌­ی استرداد جهیزیه­ی خود بدون مجوز دادگاه را داشته باشد. هرچند باید توجه شود که زن تنها اجازه دارد وسایلی را که در آن لیست آورده شده است از منزل خارج کند و نباید لوازمی را که شوهرش در طول زندگی تهیه کرده به عنوان جهاز بردارد.

کانال تلگرام لامینگو

 مراحل قانونی استرداد جهیزیه با سیاهه و فاکتور

با وجود اینکه گفتیم زن مالک جهیزیه­‌ای است که به منزل شوهر آورده و هر زمانی که بخواهد می‌تواند آن را مسترد کند، اما مسئله­‌ای که این­جا مطرح است این است که زن براساس چه سند و مدرکی می‌­تواند لوازم آورده­‌ی خود را از منزل خارج کند؟ یا اصلا می­‌شود بدون داشتن سیاهه، جهیزیه را خارج کرد؟

زمانی که زن و شوهر با هم اختلاف می‌خورند و دیگر حاضر نیستند با یکدیگر زندگی کنند، زن تصمیم می‌گیرد لوازمی را که اول زندگی به منزل شوهر خود آورده پس بگیرد و می­‌تواند این کار را با داشتن سیاهه جهاز و فاکتور انجام دهد.

برای جلوگیری از بروز اختلاف و اعتراض مرد به اینکه برخی از لوازمی که همسرش به عنوان جهاز از منزلش خارج کرده متعلق به اوست و در طول زندگی آن‌ها را خریداری کرده است، بهتر است برای استرداد جهیزیه به دادگاه خانواده دادخواستی ارائه دهد.

زمانی­ که زن برای جهیزیه خود به دادگاه دادخواست می‌دهد، قاضی با مشاهده­‌ی سیاهه و امضای شوهر پای آن و فاکتورهای مربوطه، حکم استرداد جهیزیه را می­‌دهد. این استرداد با اعزام یک مأمور از طرف دادگاه و حضور شوهر در منزل صورت می­‌گیرد.

 استرداد جهیزیه بدون داشتن سیاهه و فاکتور

گاهی­ اوقات جهیزیه­‌ای که زن با خود به منزل شوهر می‌­آورد بدون فاکتور و سیاهه است و یا برای همه­‌ی اقلام فاکتور تهیه نشده است. در این حالت اگر زن به دادگاه دادخواست استرداد جهیزیه بدهد، چون سند و مدرکی مبنی بر مالکیت لوازم منزل ندارد، ناگزیر باید چند نفر شاهد (معمولا از اقوام و همسایگان) را به دادگاه معرفی کند تا شهادت دهند. البته پذیرش شهادت شهود و قبول اظهارات آن‌­ها بستگی به علم و تشخیص قاضی دادگاه دارد. در صورتی­ که قابل قبول باشد، قاضی حکم به استرداد جهیزیه می‌دهد.

برای مطالعه سایر مقالات می‌توانید به مجله حقوقی لامینگو مراجعه کنید. فراموش نکنید حتما نظراتتان را از طریق کامنت با ما در میان بگذارید.