هر آنچه باید درباره شرایط و اعتبار اقرار در امور حقوقی و آثار آن بدانید!
در هر دعوای حقوقی، طرفین دعوا نیازمند به ارائه ادله برای اثبات ادعای خویش هستند. یکی از ادله اثبات دعوا که ارزش اثباتی بالایی دارد، اقرار می‌باشد. اقرار به عنوان ملکه ادله شناخته می‌شود که اشاره به قدرت بالای آن در اثبات امور در محاکم دارد. شاید برای شما این سؤال پیش آمده باشد که چه چیزی اقرار تلقی می‌شود؟ آیا موضوعی را که مطرح شده می‌توانید به عنوان اقرار در دادگاه استفاده کنید؟ در ادامه ضمن تعریف اقرار، شرایط و اعتبار اقرار را مورد بحث قرار می‌دهیم و سپس آثار اقرار را بررسی می‌کنیم.
ما را در اینستاگرام دنبال کنید
اقرار چیست؟
بهتر است در ابتدا به تعریف اقرار بپردازیم. اقرار در لغت به معنای اذعان و ابراز است. قانون مدنی در ماده 1259 اقرار را به این شکل تعریف کرده است «اقرار عبارت از اخبار به حقی است برای غیر، بر ضرر خود.» مطابق این تعریف مشخص می‌شود که اقرار باید خبری از حال یا گذشته باشد که واجد حقی برای شخص ثالث و به ضرر خود اقرارکننده است. به شخص اقرارکننده، مُقِر و به کسی که اقرار به نفع او واقع شده، مُقِرٌلَه گفته می‌شود.
انواع اقرار
حال که با معنی اقرار از دید قانون آشنا شدیم، به سراغ تقسیم‌بندی اقرار می‌رویم. اقرار را از جهات مختلف به پنج نوع می‌توان تقسیم کرد که در ذیل به آن می‌پردازیم.
-
اقرار قاطع و غیرقاطع
اقرار اگر اصل موضوعی را به صورت کامل اثبات کند و ر أی بر اساس آن صادر شود، اقرار قاطع است. اگر که اقرار تنها بخشی از یک ادعا را پوشش دهد و به اصطلاح اقرار به مقدمات دعوا باشد، اقرار غیر قاطع خوانده می‌شود.
این مطلب را نیز بخوانید: ادله اثبات دعوا در امور کیفری و نقش هر کدام در فرایند دادرسی!
-
اقرار صریح و ضمنی
اقرار صریح همانطور که مشخص است زمانی است که شخص به صورت دقیق و بدون جایی برای تردید، خبر از امری می‌دهد. در مقابل، اقرار ضمنی قرار دارد که ممکن است بیان شخص تصریح نداشته باشد، اما با پذیرش امر دیگر ملازمه داشته باشد و بشود آن را استنباط کرد.
-
اقرار در دادگاه و خارج از دادگاه
اقرار اگر در دادخواست و لوایح ارائه شده به دادگاه و یا در جلسه دادگاه بیان شود، اقرار در دادگاه محسوب می‌شود و در صورتی که غیر از این باشد اقرار خارج از دادگاه است.
-
اقرار کتبی و شفاهی
اقرار می‌تواند کتبی و یا شفاهی باشد و تأثیری در اعتبار اقرار ندارد. تفاوت صرفاً از حیث اثبات وجود اقرار است. اقرار کتبی می‌تواند ضمن لوایح تقدیم شده به دادگاه و یا در اسناد عادی و یا رسمی باشد و اقرار شفاهی می‌تواند در جلسه دادگاه بیان شود و یا خارج از آن بوده و وقوع آن برای دادگاه محرز شود.
-
اقرار ساده، موصوف، مقید و مرکب
اقرار ساده، از امر مورد ادعا خبر می‌دهد و هیچ قید و وصفی ندارد. ممکن است در اقرار برای موضوع آن وصفی بیان شده باشد و یا قیدی در آن قرار گرفته باشد. اقرار مرکب زمانی است که موضوع مورد ادعا در اقرار بیان شده (اقرار ساده) اما در همان‌جا ختم نشده و امری دیگر را نیز در کنار و ادامه آن مطرح می‌کند.
شرایط و اعتبار اقرار
حال که با اقرار و انواع آن آشنا شدیم، به بررسی شرایط اقرار می‌پردازیم. در ابتدا باید متذکر شویم که اقرار باید حتماً منجز باشد؛ یعنی موضوع ابراز شده، معلق بر وقوع امر دیگری نباشد و به صورت قطعی بیان شده باشد. کسی که اقرار می‌کند باید عاقل و بالغ باشد. در نتیجه، اقرار مجنون و صغیر صحیح نبوده و مورد پذیرش قرار نمی‌گیرد. همچنین اقرار افراد سفیه در امور مالی معتبر نیست و تنها در امور غیرمالی اقرار ایشان پذیرفته می‌شود. برای اشخاص ورشکسته، اقرار نسبت به اموال در صورتی که بر ضرر طلبکاران باشد مورد پذیرش نیست. در صورتی که تجار در دفاتر تجاری خود دینی را ثبت کنند به منزله اقرار کتبی است.
مُقِر باید قصد و اختیار داشته باشد؛ او اخبار از امری می‌دهد که به نفع غیر و به ضرر خود است. شخصی که در حالت بیهوشی و حالت غیرطبیعی باشد نمی‌تواند قاصد باشد و اقرار او فاقد اعتبار است. همچنین باید مختار باشد؛ اقرار در حالت اکراه و اجبار ارزش حقوقی و اثباتی خود را از دست می‌دهد.
اقرار در صورتی که به نفع شخص فوت شده صورت گیرد، برای ورثه مؤثر است و ورثه طرف حقی قرار می‌گیرند که به موجب اقرار برای متوفی در صورت حیات، ایجاد می‌شد. همچنین اقرار نسبت به طفل در شکم مادر، به شرطی که طفل زنده به دنیا بیاید مؤثر خواهد بود.
همچنین اقرار باید نسبت به امری معقول صورت گیرد؛ یعنی اگر امری به طور معمول و معقول امکان تحقق نداشته باشد و یا برحسب قانون صحیح نباشد، اقرار نسبت به آن مؤثر نیست.
آثار اقرار
اقرار پس از آن‌که به شکل صحیح واقع شود و در دادگاه مطرح و احراز گردد، آثار و پیامدهایی دارد که با هم بررسی می‌کنیم.
-
اقرار الزام‌آور است
پس از آن‌که شخص اقرار می‌کند، ملزم به اقرار خود است و دادگاه دلیل و مدرک دیگری برای اثبات موضوع اقرار نمی‌خواهد. البته صحت اقرار باید برای دادگاه محرز باشد. اگر کذب اقرار ثابت شود، اقرار فاقد اثر خواهد بود. اقرار اگر خارج از دادگاه و به صورت کتبی ذیل سند باشد، باید اصالت سند برای دادگاه احراز گردد و اگر شفاهی و خارج از دادگاه باشد، وقوع اقرار را اگر اصل دعوا قابل اثبات با شهادت باشد، می‌توان با شهادت شهود احراز کرد و یا باید ادله دیگری برای اثبات وقوع اقرار ارائه شود. توجه داشته باشید که اقرار هر شخص نسبت به خود شخص و قائم‌مقام او نافذ است و نسبت به حق اشخاص دیگر تأثیری ندارد.
این مطلب را نیز بخوانید: آیا شهادت اقوام و بستگان در دادگاه مورد پذیرش قرار می‌گیرد؟
-
اقرار انکارپذیر نیست
به صورت یک اصل کلی، انکار بعد از اقرار مسموع نیست. یعنی اگر اخبار به حقی برای غیر داده شود و سپس شخص اقرارکننده، منکر آن گردد قابل پذیرش نیست و اعتبار اقرار را سلب نمی‌کند. البته تحت شرایطی امکان نقض این اصل وجود دارد. اقرارکننده می‌تواند کذب اقرار خویش را ثابت کند تا از عواقب اقرار رها شود. همچنین می‌تواند ادعای فاسد و یا اشتباه بودن اقرار را مطرح کند. اقرار فاسد، اقراری است که شرایط اقرار صحیح را نداشته باشد. برای مثال شخص اقرارکننده دچار اکراه بوده و در نتیجه اقرار او چه کاذب و چه صادق باشد فاقد ارزش است و به آن توجهی نمی‌شود. اقرار زمانی اشتباه است که شخص نسبت به موضوع جهل داشته و با تصور صحیح بودن، موضوعی را طرح کرده که صحت نداشته است. از این جهت، اقرار اشتباه با اقرار کاذب مشابهت دارد.
-
اقرار قابل تجزیه نیست
اگر اقرار قید یا وصفی داشته باشد و یا مرکب و شامل چند بخش باشد، شخصی که اقرار به نفع او می‌باشد نمی‌تواند از بخشی که به نفع او است استفاده کرده و بخش دیگر را نادیده بگیرد. تمام محتوای اقرار، یک کل واحد را تشکیل می‌دهد و باید به همین صورت هم مورد استفاده قرار گیرد. البته برای بخشی از اقرار نیز می‌توان ادعای عدم صحت کرد و با اثبات کذب آن بخش از اقرار، تنها بخش صحیح آن مورد استناد قرار می‌گیرد. استثناء عدم تجزیه اقرار، زمانی است که اقرار دارای دو بخش مختلف‌الاثر باشد. به عنوان مثال شخصی اقرار به گرفتن وجهی از شخص دیگر می‌کند و همچنین مدعی می‌شود که وجه را عودت داده است. در چنین موردی می‌توان اقرار را تجزیه کرد و به بخش اول آن استناد نمود و بخش دوم نیاز به اثبات از سمت مدعی دارد.
کلام پایانی
اقرار از مهم‌ترین ادله اثباتی در محاکم است که می‌تواند برای اثبات امور به کار گرفته شود. مکاتبات و مکالمات گذشته میان طرفین در هنگام دعاوی حقوقی، ارزش بسیار بالایی دارد و باید با دقت و احتیاط ابراز شود. اقرار صحیح دارای شرایطی است که باید مورد توجه قرار گیرد. اقرار اگر صحیح باشد، الزام‌آور و غیرقابل انکار است، مگر در حالاتی که می‌تواند اعتبار اقرار را سلب کند.
سعی شد در این مقاله با شرایط اقرار آشنا شوید. حتماً سوالات و نظرات خود را در بخش دیگاه‌ها با ما در میان بگذارید. همچنین برای دریافت مشاوره حقوقی از متخصصین لامینگو می‌توانید به بخش دریافت مشاوره حقوقی لامینگو مراجعه نمایید. برای مشاهده و مطالعه مطالب بیشتر، حتماً با بلاگ لامینگو همراه باشید.
.svg)
دیدگاه شما