همه چیز درباره اهمیت احراز هویت امضا الکترونیکی

در راستای تکنولوژیک شدن امور که به‌خصوص با شیوع ویروس کووید19 اهمیت بیشتری یافته است، کسب‌وکارها روزبه‌روز گرایش بیشتری نسبت به تنظیم دیجیتال اسناد و امضای الکترونیکی آن‌ها پیدا کرده‌اند. ازطرفی، بنای بسیاری از کسب‌وکارها بر فضای مجازی و اینترنت استوار است؛ مانند کسب‌وکارهایی که به‌صورت آنلاین خدمات گردشگری ارائه می‌دهند. چالش بسیار مهم این کسب‌وکارها، مسأله احراز هویت طرف قرارداد است.

باتوجه به اینکه طرفین قراردادهای ازراه‌دور با یکدیگر برخوردی ندارند، نگران شناخت هویت واقعی طرف مقابل خود هستند. ازطرفی، عدم شناخت طرف مقابل ممکن است شما را دچار مشکلات زیادی نماید؛ چراکه وقتی هویت طرف مقابل شما نامعلوم است، کلیه اسناد شما با او عملاً عقیم و بی‌فایده خواهد بود.

در این مقاله، بر آنیم تا ضمن توضیح و تبیین مفاهیم امضای الکترونیک و دیجیتال، شما را با اهمیت احراز هویت امضا دیجیتال و مطمئن‌ترین راه‌های آن آشنا نماییم. اگر به‌دنبال کسب اطلاعات در این باره هستید، تا پایان این مطلب همراه ما باشید.

ورود به سامانه امضانو

امضای الکترونیک و امضای دیجیتال چیست؟

برخی افراد دو عنوان «امضای الکترونیک» و «امضای دیجیتال» را به‌جای یکدیگر به کار می‌برند؛ درحالی‌که این دو عنوان، دو مفهوم متفاوت دارند. درجه اعتبار حقوقی این دو اسناد نیز با یکدیگر تفاوت دارد. در ادامه، به بیان تعریف هریک خواهیم پرداخت.

امضای الکترونیک

از امضای الکترونیکی در نظام‌های حقوقی متفاوت تعاریف مختلفی ارائه شده است. قانونگذار ایران در قانون تجارت الکترونیک، امضای الکترونیکی را این‌گونه تعریف می‌کند:

«هرنوع علامت منضم‌شده یا به‌نحو منطقی متصل‌شده به داده‌پیام که برای شناسایی امضاءکننده مورد استفاده قرار می‌گیرد.»

به‌زبانی ساده، همان‌طور که امضا (روی کاغذ) نقشی است که نشان می‌دهد سندی مورد تأیید شخص صاحب امضا قرار دارد، از نگاه قانونگذار ما، امضای الکترونیک هر علامت یا نشانی است که حاکی از تأیید شخصی نسبت به اطلاعاتی است که در دنیای الکترونیک ردوبدل می‌شود.

معمولاً افراد برای درج امضای الکترونیکی خود، تصویری از امضای خود را در اسناد الکترونیک درج می‌کنند.

این مطلب را حتماً بخوانید: نرم افزار مدیریت قراردادها چیست و معروف‌ترین نمونه‌های آن در جهان کدامند؟!

امضای دیجیتال

در قانون تجارت الکترونیک، عبارتی تحت عنوان امضای الکترونیک مطمئن دیده می‌شود. مطابق با ماده 10 این قانون، امضای الکترونیک مطمئن، امضایی است که:

1. نسبت به امضاءکننده منحصربه‌فرد است؛
2. هویت امضاءکننده را مشخص می‌کند؛
3. به‌وسیله شخص امضاءکننده یا تحت اراده انحصاری او صادر شده است؛
4. به‌نحوی درج شده که هر تغییری در سند مربوطه قابل کشف باشد.

امضای الکترونیکی مطمئن، همان مفهومی است که از آن تحت عنوان «امضای دیجیتال» یاد می‌شود. همان‌‌طور که ملاحظه می‌کنید، امضای دیجیتال و امضای الکترونیکی دو مفهوم متفاوت هستند؛ درواقع امضای دیجیتال یکی از مصادیق امضای الکترونیک است. هرچند هردو منشأ قانونی داشته و از اعتبار حقوقی برخوردارند، امضای دیجیتال امنیت بیشتری برای صاحب امضا به‌همراه داشته و به‌اصطلاح، مطمئن‌تر است.

مهمترین چیزی که امضای دیجیتال را از امضای الکترونیکی متمایز می‌کند، این است که برای امضای دیجیتال، صدور گواهی امضا از مراجع ذیصلاح قانونی الزامی است. در کشور ما مراجع مختلفی صلاحیت صدور گواهی امضای الکترونیکی را برای اشخاص حقیقی و حقوقی دارا هستند.

چرا احراز هویت امضا الکترونیکی و امضا دیجیتال مهم است؟

استفاده از امضای الکترونیک یا دیجیتال، همان‌قدر که موجب تسهیل روند پیشبرد امور کسب‌وکار شما می‌‌شود، می‌تواند برای شما مشکل‌آفرین نیز باشد. کسب‌وکارها سالیان سال است که با نحوه امضای فیزیکی اسناد خود آشنایی کامل دارند؛ اما امضای اسناد در بستر فضای الکترونیک همچنان ناشناخته است و این عدم شناخت، ممکن است چالش‌هایی را برای افراد به‌همراه آورد.

یکی از مهمترین این چالش‌ها، چالش احراز هویت است. فرض کنید بعد از گذشت 6 ماه از انعقاد قراردادی که برای کسب‌وکار شما جنبه کلیدی دارد، در راستای پیگیری امور اجرای قرارداد، متوجه شوید که طرف مقابل شما با هویتی غیرواقعی قرارداد شما را امضاء کرده است. در این شرایط تکلیف چیست؟ آیا اصلاً هویت افراد در امضای الکترونیک و دیجیتال قابل انکار است؟

این مطلب را حتماً بخوانید: گواهی الکترونیکی امضای دیجیتال چیست؟! + بررسی پشتوانه قانونی امضای دیجیتال

از چه طرقی می‌توان هویت شخص امضاءکننده را احراز کرد؟

پروسه احراز هویت امضا، می‌تواند در سطوح مختلف امنیتی صورت گیرد. احتمالاً اولین شیوه‌ای که از احراز هویت به ذهن شما متبادر می‌شود، این است که طرف مقابل قرارداد تصویر کارت ملی و شناسنامه خود را برای شما ارسال کند. این شیوه، در شرایطی که شما شناختی نسبی از طرف مقابل دارید، راه‌حل خوبی است؛ اما نمی‌توان آن را احراز هویت دانست.

احراز هویت، فرایندی است که در آن صحت اطلاعات واردشده توسط طرف مقابل مورد بررسی قرار می‌گیرد. این احتمال را نباید نادیده گرفت که افراد با سوءنیت ممکن است اطلاعاتی را برای شما ارسال کنند که متعلق به اشخاص دیگر است. احراز هویت امن، احراز هویتی است که این خلأ را پوشش دهد.

به‌طور کلی در فرایند احراز هویت، می‌توان از دو شیوه بهره برد:

1– استعلام از ثبت احوال

رایج‌ترین شیوه احراز هویت که در حال حاضر به‌خصوص در بخش‌های دولتی رایج است، تطبیق اطلاعات واردشده با اطلاعات موجود در ثبت احوال است.

2– احراز هویت تصویری یا Face Recognition

نوع دیگری از احراز هویت که کمتر انجام می‌شود، احراز هویت تصویری و از روی چهره است. در این شیوه، با استفاده از فناوری پیشرفته، تصویر شخص با عکس چاپ‌شده روی کارت ملی مطابقت داده می‌شود.

در یک سیستم احراز هویت امن، ترکیبی از هر دو شیوه یافت می‌شود.

امضا و هویت اشخاص در اسناد الکترونیک چه زمانی قابل انکار است؟

همان‌طور که پیش‌تر بیان شد، کلیه امضاهای الکترونیکی از امنیت و اعتبار واحدی برخوردار نیستند؛ بلکه بالاترین اعتبار متعلق به امضای الکترونیکی مطمئن است که از آن تحت عنوان امضای دیجیتال یاد می‌شود. باتوجه به اینکه برای بهره‌مندی از امضای دیجیتال طی شدن فرایند احراز هویت برای صدور گواهی امضا ضروری است، امکان انکار هویت امضاءکننده، امضا و سند امضاءشده به هیچ وجه وجود ندارد. به‌بیانی حقوقی، می‌توانیم بگوییم که سند امضاءشده با امضای دیجیتال، اعتباری برابر با اسناد تنظیم‌شده در دفاتر اسناد رسمی دارد؛ با این تفاوت که عملاً نمی‌توان درخصوص آن ادعای جعل نمود.

کانال تلگرام لامینگو

جمع‌بندی

در این مطلب از وبلاگ لامینگو، برای شما بیان کردیم که احراز هویت امضا هرچند چالشی بزرگ در فرایند امضای اسناد و قراردادها از راه دور است، به‌لطف پیشرفت تکنولوژی و حکم قانونگذار به‌راحتی قابل رفع است. شما می‌توانید با بهره‌گیری از امضای دیجیتال، به اسناد حقوقی خود اعتباری همتراز با اسناد تنظیم‌شده در دفاتر اسناد رسمی ببخشید.

سامانه امضانو، شما را در فرایند احراز هویت، دریافت گواهی امضای دیجیتال و مدیریت اسناد و قراردادهای حقوقی کمک می‌کند. در این سامانه، احراز هویت از هر دو طریق استعلام از ثبت احوال و احراز هویت تصویری صورت می‌گیرد. جهت بهره‌مندی از این خدمات، همین حالا وارد سامانه امضانو شوید.

چنانچه ابهامی درخصوص امضای دیجیتال برای شما باقی مانده، کارشناسان حقوقی ما در بخش دیدگاه‌ها پاسخگوی شما خواهند بود. همچنین، جهت کسب آشنایی بیشتر با مدیریت قرارداد و امضای دیجیتال، مطالب منتشرشده در مجله حقوقی لامینگو را دنبال نمایید.