قرارداد خرید و فروش دام زنده

قرارداد خرید و فروش دام تابع چه مقرراتی است؟

به‌طور کلی، قراردادهای خرید و فروش، از مقررات قانون مدنی تبعیت می‌کند. قرارداد خرید و فروش دام نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ اما به‌دلیل اهمیت ویژه‌ دام و معاملات مربوط به آن، و همچنین جلوگیری از رواج قاچاق دام، مقررات و دستورالعمل‌های ویژه‌ای در این راستا وضع شده که لازم است، علاوه‌بر مقررات قانون مدنی، مورد توجه قرار گیرد.

خرید و فروش دام، در چه صورتی قانونی است؟

ازجمله دستورالعمل‌هایی که برای خرید و فروش دام وضع شده است، دستورالعمل خرید، فروش، حمل و نگهداری دام زنده می‌باشد. مطابق ماده 3 این دستورالعمل، «هرگونه خرید و فروش و جابه‌جایی دام زنده فاقد پلاک ممنوع است.» همچنین، لازم است مالک دام مبادرت به اخذ گواهی سلامت دام از سامانه پایش بیماری‌های دامی نماید. بهتر است برای آرامش خاطر خود و جلوگیری از وقوع مشکلات احتمالی، اطلاعات مربوط به پلاک، شناسه ملی و گواهی سلامت دام را در قرارداد خرید و فروش دام ذکر کنید.
علاوه‌بر موارد مذکور، لازم است خریدار و فروشنده، خرید و فروش خود را در سامانه هویت دام ثبت کنند.

الزامات قانونی حمل‌ونقل دام

براساس ماده 4 دستورالعمل خرید، فروش، حمل و نگهداری دام زنده، مالکان و مباشران حمل‌ونقل دام موظفند نسبت به اخذ سند حمل بار از سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای کشور و همچنین، گواهی بهداشتی حمل دام از سازمان دامپزشکی کشور، اقدام نمایند. این الزام قانونی، درخصوص جابه‌جایی‌های درون استان‌ها نیز وجود دارد.

درصورت بارداری دام مورد معامله، با انعقاد خرید و فروش دام، حمل دام نیز منتقل می‌گردد؟

پاسخ این سؤال، منفی است. براساس حکم صریح ماده 358 قانون مدنی، «حمل در بیع حیوان متعلق به مشتری نمی‌شود.» بنابراین، چنانچه قصد دارید خرید و فروش شما شامل حمل دام نیز باشد، می‌بایست آن را در قرارداد خرید و فروش دام قید کنید.

مسئولیت نگهداری از دام، پیش از تحویل به خریدار، بر عهده کیست؟

در اثر انعقاد قرارداد خرید و فروش دام، فروشنده موظف به تحویل دام به خریدار و خریدار، موظف به تحویل ثمن معامله به فروشنده خواهد بود. بدیهی است که لازم است طرفین، این تحویل را بدون کم و کاست به انجام برسانند. بنابراین، لازم است فروشنده تا زمان تحویل دام به خریدار، از دام نگهداری کند. 

اگر دام، پیش از تحویل به خریدار، بدون تقصیر یا کوتاهی فروشنده، از بین برود، این تلف از مال فروشنده خواهد بود یا خریدار؟

پاسخ به این سؤال، بستگی به نوع خرید و فروش شما دارد؛ اگر شما دام مورد معامله را به‌طور دقیق مشخص کرده باشید، براساس حکم ماده 387 قانون مدنی، چنانچه دام بدون تقصیر یا کوتاهی فروشنده از بین برود، قرارداد خود‌به‌خود فسخ شده و فروشنده باید ثمن معامله را به خریدار بازگرداند. 
لازم به ذکر است که حکم این ماده، تنها درخصوص تلف شدن دام صدق می‌کند؛ بنابراین، حکم مذکور شامل بیماری دام نخواهد بود. درصورت بیماری دام در شرایط مشابه، معامله به قوت خود باقی خواهد ماند و از آن‌جا که بیماری مستند به عمل فروشنده نیست، هزینه‌های درمان نیز بر عهده خریدار خواهد بود.

اگر علت تلف دام، تقصیر یا کوتاهی فروشنده باشد، چه اتفاقی می‌افتد؟

معامله به قوت خود باقی خواهد ماند و فروشنده مسئول جبران خسارات وارده به خریدار خواهد بود. بنابراین، در نظر داشته باشید که اگر تمایل دارید در صورت مرگ دام، معامله را فسخ کنید یا دام دیگری را جایگزین دام مرده کنید، ذکر آن در قرارداد خرید و فروش دام الزامی است. این حکم، درصورت بیماری دام نیز صادق است.
اما اگر دام مورد معامله دام مشخصی نباشد، درصورت از بین رفتن آن پیش از تحویل به خریدار، قرارداد همچنان معتبر بوده و فروشنده موظف است براساس ویژگی‌های توافق‌شده، برای شما دام دیگری تهیه نماید.
اما لازم است بدانید تمامی حکم‌های مذکور، احکامی است که در قانون پیش‌بینی شده است و شما می‌توانید در قرارداد خود، خلاف این احکام را توافق نمایید. همچنین، در صورت بیماری یا مرگ دام، می‌توانید برای خریدار حق فسخ قائل شوید.

هزینه‌های نگهداری از دام، پیش از تحویل دام به خریدار، بر عهده کیست؟

در این خصوص، قانون حکم مستقیمی اعلام نکرده است؛ اما باتوجه به این امر که مالکیت دام، به‌محض انعقاد قرارداد، به خریدار منتقل می‌گردد، هزینه‌های نگهداری بر عهده خریدار است. به هر حال، شما می‌توانید در قرارداد خود طور دیگری توافق کنید.

خیار حیوان در قرارداد خرید و فروش دام

براساس ماده 398 قانون مدنی، چنانچه مورد معامله خرید و فروش، حیوان باشد، خریدار تا سه روز از حین عقد، اختیار فسخ معامله را خواهد داشت. همان‌طور که از متن ماده مشخص است، این حق فسخ تنها به‌مدت سه روز پس از تنظیم قرارداد برای شخص خریدار وجود دارد. البته شما می‌توانید در قرارداد خود این حق را ساقط کنید.

نکات پایانی

در نهایت، به‌منظور داشتن قراردادی مطمئن، بهتر است تکلیف تمامی مسائلی را که ممکن است در آینده منشأ اختلاف شود، ازجمله هزینه‌های نگهداری دام، نکات لازم درخصوص نگهداری و جابه‌جایی دام، حق فسخ معامله برای طرفین قرارداد، فورس‌ماژور، مرجع حل اختلاف و همچنین، تعهدات خریدار و فروشنده، در قرارداد خود مشخص کنید.
در نهایت لازم است پس از امضاء تمامی صفحات قرارداد، نسخه‌های از آن در اختیار خریدار و فروشنده قرار گیرد.

چرا باید برای نوشتن قرارداد خود به تیم حقوقی لامینگو اعتماد کنید؟

متخصصان حوزه قراردادنویسی در لامینگو، پیش‌نویس قرارداد خرید و فروش دام را برای شما آماده کرده‌اند. در این پیش‌نویس، تمامی نکات حقوقی لازم، ازجمله تعهدات خریدار و فروشنده، موارد فسخ قرارداد، مبلغ قرارداد و شیوه پرداخت آن، هزینه‌های اجرای تعهدات، فورس‌ماژور و مرجع حل اختلاف، لحاظ شده است. همچنین، به‌منظور ایجاد آگاهی بیشتر برای شما، علاوه‌بر تعهدات قراردادی، تعهدات قانونی نیز در این قرارداد مشخص شده است. ازطرفی، وجود یک پیش‌نویس قرارداد آماده، سرعت عمل قابل توجهی به روند پیشبرد معاملات شما خواهد بخشید. امید استفاده از این قرارداد، تجربه خوبی برای شما به ارمغان بیاورد.