قرارداد حمل و نقل

قرارداد حمل و نقل قراردادی است که به موجب آن، شخصی تحت عنوان متصدی حمل در مقابل اجرت معین، حمل اشیاء را به مقصد مشخصی بر عهده می‌گیرد. قرارداد حمل و نقل در نظام حقوقی ایران، در وهله اول تابع قانون تجارت و در موارد سکوت این قانون، تابع مقررات قانون مدنی است. قرارداد حمل و نقل از جمله قراردادهایی است که دارای نکات مهم و متعدد حقوقی است که غفلت از آن‌ها می‌تواند تهدید مهمی برای منافع طرفین قرارداد تلقی گردد. در ادامه به مهمترین نکات حقوقی مرتبط با قرارداد حمل و نقل می‌پردازیم:

1) طرفین قرارداد حمل و نقل: متصدی حمل و نقل و ارسال‌کننده کالا  

قرارداد حمل و نقل، فی‌مابین ارسال‌کننده کالا از یک طرف و متصدی یا بنگاه حمل و نقل از طرف دیگر منعقد می‌گردد. گیرنده کالا یا مرسلُ‌إلیه طرف قرارداد حمل و نقل قرار نمی‌گیرد و اراده وی در انعقاد قرارداد تأثیری ندارد.

2) قرارداد حمل و نقل؛ عقدی جایز و قابل فسخ:

قرارداد حمل و نقل به موجب ماده 382 قانون تجارت، عقدی جایز و قابل فسخ از سوی ارسال‌کننده قلمداد می‌گردد. البته ارسال‌کننده تنها تا زمانی که مال در ید متصدی حمل است و با پرداخت کلیه مخارج و خسارات متصدی قادر به فسخ قرارداد و استرداد محموله خواهد بود. لازم است در قراردادهای حمل و نقل حدود و ثغور اعمال حق فسخ مذکور با جزئیات مشخص گردد.

3) هزینه‌ها و اجرت قرارداد حمل و نقل:

قرارداد حمل و نقل اساساً قراردادی معوض محسوب می‌شود. بدان معنا که در قرارداد حمل و نقل، اجرتی برای متصدی جهت حمل کالا تا مقصد مشخص شده در قرارداد تعیین می‌گردد. البته عدم توافق طرفین در خصوص اجرت قراردادی، سبب بی‌اعتباری یا بطلان قرارداد نمی‌شود، بلکه در صورت عدم تعیین اجرت، ارسال‌کننده مکلف به پرداخت اجرت‌المثل خواهد بود. در رابطه با پرداخت اجرت در قراردادهای حمل و نقل، توصیه تیم حقوقی لامینگو، اجتناب از پرداخت تک مرحله‌ای اجرت به متصدی است. توصیه می‌گردد جهت اطمینان بیشتر، اجرت قرارداد حمل و نقل حداقل طی دو مرحله به متصدی پرداخت شود.
در قسمتی از قرارداد که اختصاص به بحث هزینه‌ها و اجرت دارد، پرداختن به نکاتی نظیر اینکه کدام طرف مسئول پرداخت کسورات قانونی مثل مالیات 5/5 درصدی و حق تمبر بارنامه است، پرداخت هزینه‌های اجرایی در راستای انجام حمل و نقل، ضمانت اجرای تأخیر ارسال‌کننده در پرداخت اجرت متصدی حمل و نقل، شرایط و حدود حق حبس متصدی حمل و نقل، ضروری تلقی می‌گردد. در قرارداد حمل و نقل لامینگو با دقت به تمام ابعاد مالی قرارداد حمل و نقل و نکات ضروری و مهم این بخش پرداخته شده است.

4) تکالیف ارسال‌کننده:

ارسال کننده، شخصی است که قصد ارسال محموله معینی را به مقصد مشخصی دارد. علاوه بر تکلیف پرداخت به‌موقع اجرت قراردادی و سایرهزینه‌هایی که متصدی برای حمل متقبل می‌گردد، ارسال‌کننده کالا دارای تکالیف دیگری نیز می‌باشد که مهمترین آن‌ها عبارتند از:

الف) اطلاع رسانی برخی نکات به متصدی

ارسال‌کننده کالا در قرارداد حمل و نقل مکلف است نکاتی را به اطلاع متصدی برساند. عدم اطلاع‌رسانی نکات مذکور، ارسال‌کننده را بابت خسارات ناشی شده از آن مسئول می‌کند. مهمترین نکاتی که توسط ارسال‌کننده باید به متصدی اطلاع داده شود، عبارتند از:
 آدرس دقیق گیرنده کالا (نقطه مقصد)،
 تعداد بسته‌ها و چگونگی بسته‌بندی محموله،
 وزن و محتوای محموله،
 جنس کالاهای موضوع حمل،
 کالاهای قیمتی و خطرناک،
 زمان تحویل کالا،
 مسیری که حمل و نقل باید از آن راه به عمل آید،
 چنانچه کالا واجد وضعیت خاصی است و در حمل آن لازم است احتیاط ویژه‌ای صورت گیرد، ارسال‌کننده باید به متصدی این امر را اطلاع دهد.

ب) بسته‌بندی کالاها:

مسئولیت بسته‌بندی کالاها بر عهده ارسال‌کننده است. ارسال‌کننده مکلف است کالاها را با توجه به جنس آنها، به طرز مناسبی بسته‌بندی نماید. مستند به ماده 380 قانون تجارت، چنانچه بسته‌بندی کالاها دچار نقص و ایراد باشد، خسارات ناشی از عیوب بسته‌بندی بر عهده ارسال‌کننده خواهد بود. البته، مسئولیت ارسال‌کننده در فرضی است که بسته‌بندی عیب ظاهر نداشته باشد. در فرضی که بسته‌بندی محموله واجد عیب ظاهر باشد و متصدی نیز محموله را بدون قید عدم مسئولیت، قبول نموده باشد مسئولیت خسارات وارده بر عهده متصدی است.
شایان ذکر است، طرفین قرارداد حمل و نقل می‌توانند در قرارداد خود برخلاف این امر توافق نمایند و مسئولیت بسته‌بندی کالاها و محموله را بر عهده متصدی حمل و نقل قرار دهند.
تکالیف و تعهدات مهم دیگری نیز برای ارسال‌کننده کالا قابل تصور است که به‌طور جامع و جزئی در قرارداد حمل و نقل لامینگو انعکاس یافته است و شما می‌توانید با خرید این قرارداد، این تعهدات را رؤیت نمایید.

5) تکالیف متصدی حمل و نقل:

متصدی حمل شخصی است که در مقابل دریافت اجرت معین، مبادرت به حمل کالا تا مقصد می‌نماید. مهمترین تکالیف متصدی در قرارداد حمل و نقل عبارتند از:

الف) سالم رساندن کالا به مقصد:

مهمترین تکلیف متصدی حمل، تکلیف سالم رساندن کالای موضوع حمل به مقصد معین شده در قرارداد است. تعهد متصدی حمل نسبت به سالم ماندن و سالم رساندن کالا به مقصد، تعهد به نتیجه است. این بدان معنا است که متصدی مسئول کلیه خساراتی که در طول مدت حمل به کالا وارد می‌شود فرض می‌گردد، مگر آنکه ثابت نماید خسارات وارده به علت قوه قاهره (فورس‌ماژور) یا فعل شخص ثالث بوده است.
در این رابطه، تعیین مصادیق قوه قاهره (فورس‌ماژور) در قرارداد از اهمیت سرنوشت‌سازی برخوردار است.

ب) مطلع نمودن گیرنده:

متصدی مکلف است به محض وصول کالا به مقصد، گیرنده (مرسل‌إلیه) را مطلع نماید. چگونگی انجام این اطلاع‌رسانی باید در قرارداد مشخص گردد. با مطلع نمودن گیرنده، ارسال‌کننده دیگر حق فسخ قرارداد را نخواهد داشت.

6) وسیله حمل و نقل:

وسیله حمل و نقل در نظر گرفته شده برای قرارداد، باید در وضعیت مناسب و استانداردی باشد و به‌طور متعارف برای حمل کالاهای موضوع قرارداد متناسب تشخیص داده شود. برای مثال، چنانچه موضوع قرارداد، حمل گوشت، مرغ یا کالاهای منجمد است، متصدی مکلف است برای حمل از وسایل حمل و نقلی استفاده کند که دارای یخچال و سیستم تهویه مناسب می‌باشد.

چرا از قرارداد حمل و نقل لامینگو استفاده کنم؟

همان‌طور که ذکر گردید، قرارداد حمل و نقل به‌دلیل ماهیت منحصربه‌فردی که دارد، دارای بندها و شروطی خاص است که عدم تنظیم مناسب یا غفلت از درج دقیق آن‌ها، می‌تواند سبب ورود خسارات چشم‌گیر به منافع هر یک از طرفین شود. شما می‌توانید با استفاده از قرارداد حمل و نقل لامینگو، از داشتن قراردادی استاندارد و جامع اطمینان حاصل کنید و با خیالی آسوده پای میز مذاکره و انعقاد قرارداد بنشینید.