قرارداد فروش سهام

تنظیم حرفه‌ای قرارداد فروش سهام، نیاز مهم شرکت‌های سهامی

یکی از پرکاربردترین قراردادهای مرتبط با حوزه شرکت‌ها و کسب‌وکارهای نوپا و قدیمی، «قرارداد فروش سهام» یا به تعبیر برخی «قرارداد انتقال سهام» است. چراکه سهام نیز همچون سایر اموال و دارایی‌ها به دلایل مختلفی النهایه به فروش می‌رسد و فروش جزء جدایی‌ناپذیر آن می‌باشد. اما باید توجه داشت که فروش سهام به‌سادگی فروش اموال دیگر نبوده و به‌دلیل ماهیت خاصی که دارد، خرید و فروش آن متضمن تشریفات قانونی و اداری مهم و همچنین رعایت نکات حقوقی ظریفی است که حتماً می‌باید بدان توجه نمود. بنابراین لازم است طرفین قرارداد فروش یا انتقال سهام، ضمن کسب آشنایی با ماهیت منحصر به فرد سهام و نکات حقوقی و تشریفات قانونی خاص آن، مبادرت به تنظیم قراردادی مطمئن و اصولی نمایند، تا منافع فروشنده و خریدار به‌صورت حداکثری و توأمان تأمین گردد. در این نوشتار قصد داریم به معرفی سهام و نکات حقوقی مربوط به نقل و انتقال آن و همچنین تشریفات قانونی و اداری مهمی که برای نقل و انتقال سهام باید رعایت گردد بپردازیم. در ادامه نیز به برخی از مواد و شروط مهم قرارداد فروش سهام اشاره خواهیم داشت.

«با ما همراه باشید»

سهام چیست؟ آیا سهام‌الشرکه و سهام متفاوت از یکدیگر هستند؟

در شرکت‌های سهامی سرمایه شرکت به قطعات مساوی و قابل معامله‌ای تقسیم می‌شود که مشخص‌کننده میزان مشارکت، تعهدات و منافع صاحبان آن در شرکت می‌باشد. به این قطعات مساوی «سهام» گفته می‌شود. هر سهام‌دار در شرکت به نسبت سهام خود، از حقوقی نظیر حق رأی، حق دریافت سود، حق تقدم در خرید سهام جدید و ... برخوردار می‌باشد و در مقابل به میزان سهام خود در شرکت، تعهداتی برعهده خواهد داشت. باید توجه داشت که عبارت «سهام» مختص شرکت‌های سهامی و تعاونی است و در سایر انواع شرکت‌ها از عبارت «سهم‌الشرکه» استفاده می‌شود.

انواع سهام کدام است؟  آیا نوع سهام در نحوه انتقال آن تأثیرگذار است؟

به‌موجب تبصره 1 ماده 24 ل.ا.ق.ت.  سهام هر شرکت به دو نوع سهام بانام و سهام بی‌نام تقسیم می‌گردد. منظور از سهام بانام، سهامی است که مالک آن مشخص است و مشخصات مالک آن در دفتر ثبت سهام شرکت به ثبت رسیده است. در مقابل، سهام بی‌نام، سهامی است که مالک آن مشخص نبوده و به صورت سند در وجه حامل تنظیم می‌گردد. بدین معنا که، مالک آن شخصی است که ورقه سهم را در اختیار دارد، مگر آنکه خلاف آن اثبات گردد.
نکته بسیار مهم آن است که نحوه انتقال سهام بانام با انتقال سهام بی‌نام واجد تفاوت‌هایی می‌باشد. به موجب ماده 39 ل.ا.ق.ت.، صرف قبض و اقباض سهام، برای انتقال سهام بی‌نام کفایت می‌کند ولیکن در رابطه با سهام بانام، مستند به ماده 40 ل.ا.ق.ت. انتقال سهام باید در دفتر ثبت سهام شرکت به ثبت برسد و انتقال‌دهنده یا وکیل او باید انتقال را در دفتر مذکور امضاء نماید.
حال ضمانت اجرای عدم رعایت این تشریفات چیست؟ مستند به ماده 40 ل.ا.ق.ت. هر انتقالی که بدون رعایت این شرایط صورت گیرد، از نظر شرکت و اشخاص ثالث فاقد اعتبار و بلااثر خواهد بود.

آیا می‌توان خرید و فروش یا انتقال سهام را محدود نمود و هرگونه نقل و انتقال را مشروط به موافقت هیئت مدیره کرد؟

در شرکت‌های سهامی عام با توجه به ماهیت خاصی که دارند، نقل و انتقال سهام کاملاً آزاد است و نمی‌توان انتقال سهام را منوط به موافقت مدیران یا مجامع عمومی صاحبان سهام نمود. ولیکن در رابطه با شرکت‌های سهامی خاص، وضعیت متفاوت است. در این شرکت‌ها با آنکه اصل بر آزادی نقل و انتقال سهام است، اما با توجه به سکوت قانون‌گذار می‌توان نقل و انتقال سهام در این نوع شرکت‌ها را مشروط به موافقت هیئت مدیره یا مجامع عمومی شرکت نمود.

آیا انتقال سهام نیازمند تنظیم سند رسمی است؟

برخلاف شرکت مسئولیت محدود که انتقال سهم‌الشرکه را منوط به تنظیم سند رسمی نموده است، انتقال سهام در شرکت‌های سهامی نیازمند تنظیم سند رسمی نمی‌باشد.

برای تحقق فروش و نقل و انتقال سهام آیا صرف انعقاد قرارداد فروش سهام کافی است؟

برای تحقق کامل و به رسمیت شناخته شدن نقل و انتقال سهام، نباید صرفاً به انعقاد قرارداد قروش سهام اکتفا نمود، بلکه لازم است افزون بر آن، تشریفاتی نیز رعایت گردد که در ذیل به مهمترین این تشریفات اشاره می‌کنیم:
1. تشکیل جلسه هیئت مدیره و تنظیم صورت جلسه نقل و انتقال سهام؛
برای اعتبار صورت‌جلسه، لازم است کلیه اعضاء هیئت مدیره به همراه خریدار و فروشنده سهام، ذیل صورت‌جلسه را امضاء نموده باشند. همچنین لازم است فهرستی از سهام‌داران که بیان‌کننده تعداد سهام آن‌ها قبل و بعد از انتقال سهام است تهیه گردد.
2. پرداخت مالیات مربوط به انتقال سهام و اخذ گواهی آن؛
به موجب تبصره 1 ماده 143 قانون مالیات‌های مستقیم، از نقل و انتقال سهام و سهم‌الشرکه مالیات مقطوعی به میزان چهار درصد (4%) وصول می‌شود. انتقال‌دهندگان مکلفند مالیات متعلق را به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز کرده و «گواهی موضوع تبصره 1 ماده 143 قانون مالیات‌های مستقیم» را اخذ نمایند.
3. ارائه صورت‌جلسه و سایر مدارک به اداره ثبت شرکت‌ها؛
4. و ....

مواد و شروط مهم قرارداد فروش سهام

قرارداد فروش سهام یا انتقال سهام، دارای مواد و شروط اساسی و مهمی است که در ذیل صرفاً به برخی از آنها اشاره می‌شود:
1. موضوع قرارداد:
موضوع قرارداد در قرارداد فروش سهام، فروش و واگذاری تعداد و درصد معینی از سهام کل شرکت که متعلق به فروشنده (انتقال‌دهنده) است، می‌باشد. کلیه حقوق مالی و غیرمالی سهام موضوع قرارداد، از تاریخ انعقاد، به خریدار (انتقال‌گیرنده) واگذار خواهد شد.
2. مبلغ قرارداد و نحوه پرداخت آن:
با توجه به اینکه انتقال قطعی سهام و به رسمیت شناخته شدن این انتقال، مستلزم رعایت برخی تشریفات قانونی و اداری است، فلذا بهتر است پرداخت مبلغ در یک مرحله و هم‌زمان با امضاء قرارداد صورت نگیرد. ما در قراردادهای لامینگو با ظرافت تمام، نحوه پرداخت را به شکلی تعیین کرده‌ایم که منافع فروشنده (انتقال‌دهنده) و خریدار (انتقال‌گیرنده) را به‌صورت توأمان تأمین نماید و دغدغه‌های هر دو طرف را برطرف کند.
3. تعهدات فروشنده (انتقال‌دهنده):
با عنایت به اینکه به رسمیت شناخته شدن انتقال و فروش سهام، منوط به طی کردن و انجام برخی تشریفات قانونی و اداری از جمله پرداخت مالیات انتقال سهام و اخذ گواهی است که انجام آنها اصولاً برعهده فروشنده (انتقال‌دهنده) است، فلذا تعیین دقیق تعهدات فروشنده (انتقال‌دهنده) و تعیین ضمانت اجرا و جریمه برای آن، امری ضروری می‌باشد.
4. تعهدات خریدار (انتقال‌گیرنده)
5. و ......

چرا باید برای تنظیم قرارداد فروش سهام، به مشاورین لامینگو مراجعه کنم؟

قرارداد خرید و فروش سهام بدلیل ماهیت خاص و منحصر به فرد سهام و نکات حقوقی خاص مرتبط با آن که در بالا به چند مورد از آن‌ها اشاره شد، یک قرارداد تخصصی و فنی محسوب می‌شود. اگر قرارداد فروش سهام، بدون توجه به تشریفات قانونی و اداری و هم‌چنین ظرایف حقوقی مربوط به حقوق شرکت‌ها و سهام تنظیم گردد، می‌تواند خسارات قابل‌توجهی را چه به خریدار و چه به فروشنده سهام وارد کند. فلذا پیشنهاد ما به شما این است که برای حصول اطمینان کامل از تأمین منافع خود و داشتن یک قرارداد استاندارد، تنظیم قرارداد خود را به متخصصین حقوق شرکت‌های مجموعه لامینگو بسپارید.