وصیت‌ و انواع آن

وصیت چیست؟

زمانی‌که صحبت از وصیت می‌شود ممکن است اولین چیزی که به ذهن ما خطور­کند مرگ و میر باشد و تصور ‌کنیم که معمولاً افرادی که در بستر بیماری هستند و نفس‌های آخر را می‌کشند وصیت می‌کنند؛ در حالی که این نادرست است و مسئله­‌ی وصیت چیزی نیست که فرد بتواند زمان خاصی را برایش در نظر بگیرد. یک فرد می‌تواند در هر سنی که باشد نسبت به وضعیت اموال و دارایی­‌های خود بعد از نبودنش تصمیم­‌گیری کند چرا که هیچ کس نمی‌­داند که چقدر عمر خواهد کرد و اجل کی به سراغش خواهد آمد، از این رو بهترین و عاقلانه‌­ترین کار روشن‌کردن وضعیت اموال و امور قبل از فوت است.

وصیت کردن تنها مربوط به دین اسلام و مسلمانان نیست بلکه پیروان ادیان الهی نیز معتقد هستند که که قبل از فوت در مورد امور مالی و غیرمالی خود تعیین تکلیف کنند.

وصیت در قانون کشور ما

تملیک و واگذاری عین مال یا منفعت آن به شخص دیگر، تعریفی از وصیت است که قانون کشورمان بیان کرده است و وصیت­‌نامه هم سندی است که در آن فرد وصیت‌­کننده تملک و بهره‌­گیری از اموال و دارایی‌­های خود را به دیگری واگذار می‌­کند؛ اما وصیت تنها به معنای واگذاری اموال نیست و گاهی­اوقات شخص در وصیت­نامه‌­ی خود ادامه­‌ی انجام اموری یا اتمام کارهای باقیمانده خود را از دیگری تقاضا دارد.

دریافت مشاوره حقوقی

ارکان وصیت

وصیت دارای چهار رکن است که عبارت است از:

1. “موصی” یعنی وصیت­‌کننده و کسی که اموال و دارایی­‌های خود را بعد از فوتش واگذار کند یا در نبودش انجام کاری را از دیگران بخواهد.
2. “موصی له” کسی که به نفع او وصیت شده است و اجازه دارد سفارشات بیان شده در وصیت را اعمال کند و اگر در وصیت­‌نامه مالی به او واگذار شده باشد، از آن بهره ببرد.
3. “موصی به” در واقع موضوع وصیت است و می‌­تواند شامل مالی باشد که موصی در خصوص آن وصیت کرده است یا انجام تعهدی باشد که آن را به دیگری سپرده باشد. البته موصی به باید شرایط لازم را داشته باشد تا موصی له بتواند از آن بهره ببرد و این شرایط شامل: مالکیت داشتن، منفعت عقلایی داشتن، مشروع بودن و  قابلیت نقل و انتقال داشتن است
4. “وصی” شخصی است که مسئولیت اجرایی کردن وصیت را برعهده دارد و باید از لحاظ بلوغ و عقل و رشد و اهلیت داشته باشد و همچنین باید مسلمان باشد.

انواع وصیت در قانون مدنی

براساس ماده 825 قانون مدنی،  وصیت از حیث موضوع به دو نوع تملیکی و عهدی تقسیم می­شود:

• وصیت­ تملیکی: وصیتی است که در آن موصی(وصیت کننده) عین اموال خود یا منفعت آن را به دیگری واگذار می‌­کند و زمانی که فرد از دنیا برود طبق وصیتی که کرده است، تملیک و بهره‌گیری از اموالش به دیگری واگذار می‌شود. نکته‌ای که در این­جا قابل بیان است این است که مالی را که موصی در وصیت خود به موصی­ له می‌­سپارد باید دارای ویژگی­‌هایی باشد تا وصیت­‌نامه قابل اجرا شود؛ مانند این­که آن مال یا منفعت آن قابل انتقال باشد؛ بنابراین اموال دولتی یا وقف شده را نمی‌­توان مورد وصیت قرار داد یا این­که موصی باید مالک مالی باشد که مورد وصیت قرار می­دهد و نمی­‌تواند در وصیت­نامه‌­ی خود اموال دیگران را انتقال دهد.

• وصیت­ عهدی: همان­طور که پیشتر گفتیم، وصیت کردن همیشه به معنای واگذاری اموال و دارایی به دیگران نیست، گاهی ­اوقات فرد انجام یک­سری امور یا اتمام کارهای ناتمام خود را بعد از فوتش در قالب وصیت به دیگری می­‌سپارد. همانطور که گفتیم به فردی که اجرای وصیت به او واگذار شده وصی گفته می­‌شود. مثلا فردی در وصیت­نامه­‌ی خود از شخصی می‌­خواهد که بعد از فوتش بدهی­‌هایش را پرداخت کند یا کار ناتمام را به اتمام برساند.

کانال تلگرام لامینگو

انواع وصیت­‌نامه

اگر بخواهیم وصیت­نامه را از لحاظ تحریر و تنظیم و قابل پذیرش بودن در دادگاه تقسیم‌بندی کنیم، می‌توانیم آن را وصیت­نامه خود نوشت، وصیت­نامه سری و وصیت­نامه رسمی تقسیم کرد.

وصیت­‌نامه خود نوشت

وصیت­نامه خود نوشت یا دست­ نوشت به وصیت­نامه‌­ای گفته می‌­شود که توسط شخص وصیت ­کننده و با دست خط او نوشته شده است. این وصیت­نامه باید دارای شرایطی باشد تا مورد قبول دادگاه واقع شود؛ از جمله این­که این وصیت­‌نامه حتما با دست خط فرد وصیت­ کننده نوشته شود و دارای تاریخ دقیق باشد و همچنین به امضای وصیت ­کننده برسد.

 وصیت‌­نامه سری

وصیت‌­نامه سری نیز از انواع وصیت­‌نامه است که شاید کمتر کسی در مورد آن اطلاع داشته باشد از این رو معمولا افراد از این وصیت‌نامه استقبال نمی­‌کنند. در واقع در این نوع از وصیت­‌نامه فرد به اداره ثبت احوال محل اقامت خود مراجعه کرده و  در آن­جا با آگاهی کامل و اراده­‌ی تام وصیت­نامه او تنظیم می­‌شود و به امضای او می­‌رسد و موصی بدون اطلاع کسی آن را به اداره ثبت احوال محل اقامت خود به امانت می­‌گذارد تا بعد از فوتش آن وصیت­‌نامه توسط اداره ثبت احوال به خانواده‌­ی او ارائه گردد.

وصیت­‌نامه رسمی

در این وصیت­‌نامه وصیت­ کننده وصیت خود را در یکی از دفاتر اسناد­رسمی تنظیم می­‌کند و به صورت محضری آن را به ثبت می­‌رساند. از مزایایی که این نوع وصیت­‌نامه نسبت به دیگر انواع دارد این است که هم فرده وصیت­ کننده است خیالش راحت است که در مفاد وصیت‌­نامه دست­‌کاری صورت نخواهد گرفت هم کسی که وصیت به نفع او نوشته شده است دیگر نیازی نیست که صحت و اصالت وصیت­‌نامه را اثبات کند.