گواهی ریشه چیست؟ | بررسی گواهی امضای دیجیتال از نگاهی فنی

هر مرورگر یا سرویسی که از گواهی‌‌های دیجیتالی مانند SSL یا TLS استفاده می‌کند، حاوی فهرستی از گواهی ریشه تأیید شده است. SSL و TLS دو پروتکل امنیتی هستند که برای محافظت از اطلاعات کاربران استفاده می‌شوند. گواهی ریشه نقطه شروع یک زنجیره اعتماد است که بر اساس آن گواهی‌های دیجیتال صادر می‌شود. گواهی ریشه، متعلق به مرجع صدور گواهی است که یک سازمان یا شرکت مورد اعتماد بین‌المللی یا داخلی است و گواهی‌‌های دیجیتال، سطح اعتماد را از گواهی ریشه به ارث می‌برند. در این مقاله به توضیح تفصیلی مفهوم گواهی ریشه و مرکز صادرکننده آن پرداخته می‌شود. شما می‌توانید پس از خواندن این مطلب، سؤالات خود را در انتها نوشته و با ما به اشتراک بگذارید. همکاران ما در سریع‌ترین زمان ممکن به پرسش‌های شما پاسخ می‌دهند و ابهامات شما را رفع خواهند نمود.

تعریف گواهی ریشه

وقتی وب‌سایتی را مرور می‌کنید، خواهید دید که URL (آدرس سایت) به‌جای http با https شروع می‌شود. همچنین، نمادی شبیه قفل در کنار URL در نوار آدرس خواهید دید. این بدان معناست که نوعی رمزگذاری به‌نام لایه سوکت‌های امن یا امنیت لایه حمل‌ونقل (SSL/TLS) از وبسایت محافظت می‌کند. با این رمزگذاری، داده‌های ارسال‌شده بین شما و وبسایت امن خواهد ماند. بنابراین، می‌توانید مطمئن باشید که سایتی که به آن دسترسی دارید، یک سایت واقعی است.

برای دریافت نماد قفل، وبسایت‌ها به سازمانی به نام مرجع صدور گواهی دیجیتال (Certificate  Authority) پول می‌پردازند تا تأیید اعتبار شوند. هنگامی که یک مرجع صدور گواهی دیجیتال، تأیید کرده که یک سایت معتبر است، یک گواهی امنیتی صادر می‌کند. گواهی ریشه (Root Certificate)  بالاترین سطح گواهی امنیتی موجود است؛ بدان معنا که امنیت گواهی ریشه، امنیت کل سیستم را تعیین می‌کند. توسعه‌دهندگان به دلایل بسیاری از این گواهی استفاده می‌کنند.

ورود به سامانه امضانو

حتماً بخوانید: استفاده از امضای دیجیتال چه تاثیری در اسناد تجاری دارد؟

اهمیت گواهی ریشه

گواهی ریشه، حیاتی‌ترین بخش پروتکل‌های SSL یا TLS است؛ زیرا هر گواهی‌ دیجیتال امضاءشده با اطلاعات کلید خصوصی آن توسط همه مرورگرها مورد اعتماد خواهد بود. گواهی ریشه، فاکتور اعتماد را ایجاد می‌کند و اعتبار یک سایت را افزایش می‌دهد. از طریق یک گواهی ریشه، لنگر اعتماد برای یک مرجع صدور گواهی دیجیتال ایجاد می‌شود و این مهم به‌طور مستقیم با سایت‌هایی که از گواهی‌های امنیتی امضاءشده توسط مرجع صدور گواهی دیجیتال استفاده می‌کنند، مرتبط است.

در رمزنگاری و امنیت شبکه، گواهی ریشه یک گواهی مبتنی بر کلید عمومی است که یک مرجع گواهی ریشه(CA)  را شناسایی می‌کند. گواهی ریشه، خود به‌تنهایی یک امضا است و اساس زیرساخت کلید عمومی(PKI)  را تشکیل می‌دهد. زیرساخت‌های کلید عمومی که از HTTPS برای مرور امن وب و طرح‌های امضای الکترونیکی پشتیبانی می‌کنند، به مجموعه‌ای از گواهی‌های ریشه وابسته هستند. یک مرجع صدور گواهی می‌تواند این نوع گواهی را در قالب یک ساختار درختی صادر کند.

مرکز صدور گواهی ریشه چیست؟

مرکز صدور گواهی ریشه  (Certificate Authority)یک نهاد قابل اعتماد است که گواهی‌نامه‌های لایه سوکت‌های امن (SSL) یا امنیت لایه حمل‌ونقل (TLS) را صادر می‌کند. این گواهی‌های دیجیتال، فایل‌هایی حاوی اطلاعات هستند که برای رمزنگاری با یک کلید عمومی استفاده می‌شوند. مرورگرهای وب از این گواهی‌ها برای احراز هویت محتوای ارسال‌شده از سرورهای وب بهره می‌برند. هدف اصلی یک مرجع صدور گواهی ریشه، تأیید صحت و اعتبار یک وبسایت است تا کاربران دقیقاً بدانند با چه سازمانی به‌صورت آنلاین در ارتباط هستند و آیا می‌توان به آن نهاد یا داده‌هایش اعتماد کرد. همچنین یکی دیگر از موارد استفاده گواهی‌ ریشه، تأمین امنیت و صحت امضای دیجیتال اسناد است.

اهمیت وجود مرکز صدور گواهی ریشه

بدون مرکز صدور گواهی ریشه، کارهایی مانند خرید آنلاین یا بانکداری امنیت کمتری خواهد داشت. در این حالت، داده‌های وارد‌ شده به وب، ایمن نمی‌شوند و به‌‌طور بالقوه می‌توانند توسط هکری که داده‌ها را بین مرورگر و سرور خرید می‌کند، ضبط شوند. با این حال، مراکز صدور گواهی ریشه به تأیید سازمان‌ها و افراد اقدام می‌کند تا اطمینان حاصل شود که فقط وب‌سایت‌های قانونی، گواهی دیجیتال را دریافت می‌کنند.

بیش از 100 مرجع گواهی مختلف در سراسر جهان وجود دارد که مشاغل و سایت‌ها را تأیید می‌کنند. قابل ذکر است که مهاجمان همچنان سعی کنند از گواهینامه‌ها بهره ببرند؛ بنابراین کاربران وب همچنان باید با شاخص‌های اعتماد سایت، از جمله HTTPS آشنا باشند تا بدانند آیا یک وب‌سایت ایمن است یا خیر! به‌‌علاوه، می‌توانید اطلاعات شناسایی مالک گواهی را مانند نام و مکان سازمان و موارد دیگری که در گواهی‌های دیجیتال با اطمینان بالاتر وجود دارند نیز بررسی کنید.

وظایف مهم مرکز صدور گواهی ریشه

‌به‌عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از زیرساخت کلید عمومی اینترنت، یک مرکز صدور گواهی ریشه چندین نقش حیاتی به شرح زیر را ایفا می‌کند:

• گواهینامه‌های دیجیتال را صادر می‌کند.
• به ایجاد اعتماد بین نهادها جهت استفاده از اینترنت کمک می‌کند.
• نام‌های دامنه وبسایت و سازمان‌ها را تأیید می‌کند تا هویتشان احراز شود.
• لیست ابطال گواهی را حفظ می‌کند.

نحوه کار مرکز صدور گواهی ریشه

یک گواهی دیجیتال، در درجه اول ‌به‌عنوان یک اعتبار برای تأیید هویت نهادی که برای آن صادر می‌شود، عمل می‌کند. همچنین، ارتباطات از طریق اینترنت را رمزگذاری و ایمن کرده و یکپارچگی اسناد امضا‌ءشده با آن را حفظ می‌کند. این گواهی، تضمین می‌کند که اشخاص ثالث نمی‌توانند اسناد و اطلاعات را در حین انتقال تغییر دهند. یک گواهی دیجیتال، حاوی اطلاعات مربوط به نهادی است که توسط مرکز صدور گواهی ریشه برای آن نهاد، گواهی صادر‌ شده است.

به‌طور معمول، این گواهی شامل نام، اطلاعات تماس سازمان، نام دامنه، کلید عمومی، تاریخ انقضا و موارد دیگر است. نام مرکز صادرکننده گواهی ریشه و امضای دیجیتال آن مرکز نیز معمولاً در گواهی دیجیتال موجود است. امضای دیجیتال در این گواهی ثابت می‌کند که مرکز صدور گواهی ریشه، قابل اعتماد است و هیچ طرف دیگری قادر به اصلاح یا تغییر آن نیست.

نحوه صادر کردن گواهی توسط مرکز صدور گواهی ریشه

یک نهاد یا شخص می‌تواند یک گواهی دیجیتال از یک مرکز صدور گواهی ریشه درخواست کند. ابتدا مرکز مربوطه یک جفت کلید تولید می‌کند که شامل موارد زیر است:

1.‌ کلید خصوصی

کلید خصوصی همیشه به‌صورت مخفی نگه داشته می‌شود و هرگز نباید به نهاد دیگری نشان داده شود.

2.‌ کلید عمومی

کلید عمومی در گواهی دیجیتال ذکر‌ شده است و مرکز صدور گواهی ریشه آن را صادر می‌کند.

متقاضی، همچنین یک درخواست گواهی امضا (CSR) ایجاد می‌کند. این امضا یک فایل متنی رمزگذاری‌شده است که اطلاعات گنجانده‌شده در گواهی را مشخص می‌کند. سپس متقاضی، درخواست گواهی امضا را به مرکز صدور گواهی ریشه ارسال‌ می‌کند. این مرکز یک گواهی دیجیتال تولید‌‌ کرده و آن را با کلید خصوصی خود امضا می‌کند و گواهی را برای متقاضی می‌فرستد. در این مرحله، این گواهی دیجیتال می‌تواند توسط یک مرورگر وب یا با استفاده از کلید عمومی احراز هویت شود.

گواهی‌های ریشه و گواهی‌های میانی

مرکز صدور گواهی ریشه، نقشی حیاتی در زنجیره اعتماد ایفا می‌کند. یک مدل اعتماد، سلسله‌مراتبی است که شامل گواهی‌های ریشه، گواهی‌های میانی و گواهی‌های دیجیتال است. فعالیت‌های زنجیره اعتماد با یک گواهی ریشه شروع می‌شود که ‌به‌عنوان مبنای نهایی اعتماد در تمام گواهی‌های صادر‌شده است. گواهی ریشه به‌همراه کلید خصوصی مرتبط با آن گواهی، دارای بالاترین سطح امنیت است و معمولاً به‌صورت آفلاین در یک مرکز محافظت‌شده ذخیره می‌شود.

گواهی ریشه هرگز نباید مستقیماً برای امضای گواهی‌های دیجیتال استفاده شود. گواهی‌های میانی ​​مختلف نیز از اهداف متفاوتی پشتیبانی می‌کنند. این امر، به عموم مردم این امکان را می‌دهد تا به گواهی‌های صادر‌شده اعتماد کنند. مراجع ثبت همچنین ممکن است گواهی‌های دیجیتال را با استفاده از گواهی‌های میانی صادر کنند.

زنجیره گواهی ریشه چیست؟

فرآیند صدور گواهی، شامل بسیاری از خدمات مرتبط با امنیت است که استفاده مناسب از کلید عمومی و خصوصی را اعمال می‌کند. زنجیره‌ای از گواهینامه‌ها در طول فرآیند صدور گواهی استفاده می‌شوند که ممکن است برای کاربر نهایی قابل دسترس نباشند. به این زنجیره گواهی، «زنجیره اعتماد یا مسیر صدور گواهینامه» می‌گویند. هر زنجیره گواهی دارای فهرستی از گواهی‌ها از جمله گواهی کاربر نهایی و یک یا چند گواهی CA (مرجع صدور گواهی) و یک گواهی خود امضا است. هر گواهی دارای ویژگی‌های زیر است:

• دارای مشخصات صادرکننده گواهی است که با موضوع گواهی بعدی در زنجیره مطابقت دارد.
• برای امضای هر گواهی از یک کلید مخفی برای گواهی بعدی در زنجیره استفاده می‌شود. آخرین گواهی در زنجیره نیازی به امضای کلید مخفی ندارد.
• آخرین گواهینامه زنجیره گواهی «لنگر اعتماد» نامیده می‌شود و همیشه توسط یک نهاد قابل اعتماد مانند یک مرجع صدور گواهی معتبر (CA) ارائه خواهد شد.

انواع گواهینامه‌های دیجیتال

مرکز صدور گواهی ریشه فقط گواهی‌های SSL و TLS صادر نمی‌کند. این مرکز می‌تواند انواع دیگری از گواهی‌ها را برای موارد استفاده مختلف نیز صادر کند که عبارتند از:

• گواهی امضای کد:  توسط ناشران و توسعه‌دهندگان نرم‌افزار برای امضای توزیع‌های نرم‌افزاری خود استفاده می‌شود. سپس کاربران نهایی می‌توانند از آنها برای تأیید اعتبار جهت دانلود نرم‌افزار از فروشنده یا توسعه‌دهنده استفاده کنند.
• گواهی امضای ایمیل: به نهادها اجازه می‌دهد تا با استفاده از پروتکل «Secure/Multipurpose Mail Extensions»  برای پیوست‌های ایمیل امن، ایمیل را امضا، رمزگذاری و احراز هویت کنند.
• گواهی امضای شیء: امضا و تأیید هر نوع شیء نرم‌افزاری را در خود جای می‌دهد.
• گواهی امضای کاربرـ مشتری: به افراد کمک می‌کند تا انواع نیازهای احراز هویت را برطرف کنند.

حتماً بخوانید: آیا امضای دیجیتال امن است؟ پاسخ به پرتکرارترین سؤالات امنیت امضای دیجیتال

کانال تلگرام لامینگو

امضای دیجیتال چیست؟

شما می‌توانید امضای دیجیتال را بخشی از اطلاعات الکترونیکی در نظر بگیرید که یک فایل گواهی خاص را تأیید می‌کند. در زنجیره گواهی دیجیتال، هر جزء، چه یک گواهی و چه یک کلید عمومی، با یک گواهی مناسب امضا خواهد شد. هنگامی که سایتی توسط مرورگر بارگیری می‌شود، گواهی‌ها و کلید عمومی مرتبط با سایت را دریافت می‌کند. پس از دریافت، برنامه مرورگر صحت گواهی را با کمک کلید عمومی تأیید می‌نماید، امضای دیجیتال فایل گواهی را بررسی می‌کند و به گواهی امضاءکننده آن لینک می‌دهد. این روند از تأیید امضای دیجیتال تا رسیدن به گواهی نهایی در زنجیره گواهی ادامه خواهد داشت.

کلام آخر

گواهی ریشه توسط یک نام مرجع صدور گواهی دیجیتال قابل اعتماد صادر می‌شود. گواهی ریشه بسیار ارزشمند است؛ زیرا هر گواهی امضاءشده با کلید خصوصی آن، به‌طور خودکار توسط مرورگرها قابل اعتماد خواهد بود. الزامات سختگیرانه‌ای که مرجع صدور گواهی دیجیتال باید به آنها پایبند باشد در نهایت به اعتبار بیشتر گواهی ریشه کمک می‌کند. از این نوع گواهی اغلب برای امنیت وبسایت‌ها و پلتفرم‌های آنلاین جهت امور تجاری استفاده می‌شود. در این مطلب تلاش شد الزامات حقوقی و ویژگی‌های گواهی ریشه به‌طور کامل بیان شود. شما می‌توانید جهت ارتباط با مشاورین متخصص این حوزه و بهره‌مندی از خدمات مشاوره حقوقی تخصصی مجموعه لامینگو به قسمت دریافت مشاوره مراجعه نموده و با مشاورین این حوزه مشورت نمایید.