هدف از پرداخت مهریه و انواع آن | یک بررسی کامل و جامع
هدف از پرداخت مهریه چیست و انواع مهریه نیز کدام‌ها هستند؟ رسیدن به پاسخ این دو سؤال می‌تواند دید بسیاری خوبی درباره مهریه برای کاربران ایجاد نماید. در این مقاله سعی داریم تا به‌صورت کامل و جامع به بررسی مسائل مربوط به مهریه پرداخته و نکات مهمی را درباره آن بیان کنیم. سعی کرده‌ایم تا به ریزترین جزئیات نیز بپردازیم تا درباره هدف از مهریه و انواع آن چیزی از قلم نیفتند. همچنین خدمات مشاوره حقوقی مهریه را نیز معرفی خواهیم کرد تا کاربران بتوانند از آن برای کسب اطلاعات خود استفاده کرده و در صورت بروز مشکلات حقوقی در زمینه مهریه، شرایط بهتری داشته باشند. خدمات مشاوره حقوقی مهریه در موسسه حقوقی لامینگو را نیز به‌عنوان ابزاری برای رسیدن به تمام خواسته‌ها و برطرف کردن نیازهای شما عزیزان در زمینه مهریه و مسائل حقوقی مربوط به آن، معرفی خواهیم کرد.
مشاوره حقوقی مهریه در لامینگو
موسسه حقوقی لامینگو با در اختیار داشتن نیروها و مشاورین حرفه‌ای که سال‌ها سابقه و تجربه در زمینه ارائه مشاوره حقوقی دارند، خدمات مشاوره حقوقی مهریه را در دسترس کاربران قرار داده است. سعی ما در لامینگو بر این است که بیشتر مطابق با نیازهای کاربران به آنها مشاوره داده و خیلی سراغ قوانین دست‌وپا گیری که دردی از کاربر دوا نمی‌کند، نمی‌رویم. هر زوجی در زمان برخورد با مسائل مربوط به مهریه شرایط خاص خود را دارند. در هر کدام از این موارد نیز قوانین و شرایط خاص مربوط به آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد. کاربران با اطلاع از این قوانین به‌راحتی می‌توانند از حق‌وحقوق خود دفاع کرده و برای خواسته‌های خود اقدام نمایند.
تاریخ استفاده از مهریه در ازدواج در ایران
شاید کلمه مهریه خیلی سابقه طولانی در تاریخ کشور ما نداشته باشد، اما اصطلاحات دیگری که با همان مفهوم مهریه در ایران رواج داشته‌اند، به‌وفور بر سر زبان‌ها بوده و از آن در زمان ازدواج استفاده می‌شده است. ازاین‌رو مهریه را نباید به همین چند سده گذشته نسبت داد. ایرانیان باستان از سال‌ها قبل از زمان زرتشتیان هدایایی را با همین تعریف مهریه در زمان ازدواج به خانم‌ها اعطا می‌کردند. قانون حمورابی قدیمی‌ترین قانون به‌جا مانده از ایرانی‌ها است که شوهر را مکلف به پرداخت مهریه به زن می‌نماید. در شاهنامه در تاریخ بسیاری از پادشاهان در سلسله‌های مختلف از جمله صفویه، قاجار، زندیه و … صحبت از مهریه به میان آمده است.
ابیات زیر از شاهنامه فردوسی به موضوع مهریه در زمان‌های بسیار دور در تاریخ ایران بازمی‌گردد. این ابیات برای ازدواج زال و رودابه در شاهنامه سروده شده است.
سزاوار از او خلعت آراستند … ز گنج آنچه پرمایه‌تر خواستند
به کابل دگر سام را هر چه بود … ز کاخ و ز باغ و ز کشت و درود
به سیندخت بخشید و دستش به دست … گرفت و یکی نیز پیمان ببست
مهریه در خارج از کشور
مهریه در آمریکا، مهریه در کانادا، مهریه در کشورهای اروپایی و حتی مهریه در برخی از کشورهای آسیایی به‌عنوان یک سنت دیرینه شناخته می‌شود. در برخی از کشورها مهریه از فرهنگ مذهبی و اعتقادات و باورهای مذهبی آنها نشات گرفته و در برخی از کشورها مانند یونان نیز ریشه در فرهنگ غنی مردمان آنها دارد. جالب است بدانید که در بسیاری از کشورهای اروپایی مهریه به‌عنوان یک قانون واحد تنظیم شده و تمام افراد جامعه موظف به اجرای آن هستند.
هدف از مهریه چیست؟
هدف از مهریه چیست و چرا چنین قانونی در اسلام و حتی بسیاری دیگر از کشورهای جهان اجرا می‌شود؟ مهریه حقی است که در زمان ازدواج به زن تعلق می‌گیرد و مالکیت آن به عهده زوجه خواهد بود. هدف از مهریه در جوامع مختلف تعریف متفاوتی داشته است. بنا به اینکه هر جامعه چه دیدی نسبت به ازدواج داشته، برای تعیین مهریه نیز انگیزه‌هایی مبنی بر آن در نظر گرفته شده است. به‌صورت کلی می‌تواند هدف از مهریه را در دوره‌های مختلف به شرح زیر توصیف کرد:
- در دوران پیش از اسلام در ایران، هدف از مهریه بالا بردن ارج و قرب زن‌ها بود. به این معنی که مهریه به‌عنوان هدیه‌ای از طرف شوهر به مرد تلقی می‌شد که برای احترام بیشتر مرد به زن به وی اعطا می‌شد.
- در دوران بعد از اسلام نیز مهریه تبدیل به پناهگاهی برای زن‌ها شد که با استفاده از آن می‌توانستد در شرایطی مانند طلاق و یا فوت شوهر خود برای گذران زندگی از آن بهره‌مند شوند.
- در برخی از دوران‌ها به مهریه مانند ابزاری نگاه شده که مانعی برای طلاق دادن خانم‌ها محسوب شود. در شرایط فعلی نیز خیلی از افراد چنین تصوری نسبت به مهریه دارند.
- در برخی جوامع ایرانی هم مهریه به‌عنوان شیر بهایی به پدر زن اعطا می‌شد.
- البته دراین‌بین تصورات ناجور دیگری هم از مهریه بوده است که مربوط به جوامعی با فرهنگ پایین بود. برای مثال در میان برخی از افراد مهریه به‌عنوان مبلغ خرید زن در نظر گرفته می‌شد که به خانواده زن داده می‌شود و مواردی ازاین‌دست که محدود به برخی از جوامع کوچک بوده است.
انواع مهریه از نظر شرایط پرداخت
انواع مهریه را در این مقاله در دو دسته‌بندی مختلف بیان می‌کنیم. دسته اول که در این بند به بررسی آن می‌پردازیم، برحسب شرایط درخواست مهریه و پرداخت آن تنظیم می‌شود. انواع دیگری از مهریه نیز وجود دارد که بر اساس شرایط عقدنامه تقسیم‌بندی می‌شود. در بندهای بعدی به بررسی آنها می‌پردازیم. انواع مهریه بسته به شرایط مطالبه آنها به دو دسته زیر تقسیم می‌شود:
- مهریه عندالمطالبه
- مهریه عندالاستطاعه
تعریف این دو مورد از انواع مهریه بسیار ساده است و طبق همان ترجمه تحت الفظی آنها بیان می‌شود. مهریه عندالمطالبه به شرایطی اشاره دارد که در آن زوجه بلافاصله بعد از عقد و در هر زمانی که اراده کرد می‌تواند برای دریافت مهریه خود اقدام نماید. اما در انواع مهریه عندالاستطاعه، پرداخت مهریه از سوی زوج منوط به داشتن استطاعت مالی برای وی است. زوجین بایستی در زمان تنظیم عقد به این نکته دقت کرده و با اطلاعات کافی برای تنظیم آن اقدام نمایند. در صورت نداشتن دید مشخص نسبت به انواع مهریه بهتر است از خدمات مشاوره حقوقی مهریه استفاده کرده و سپس برای تعیین آن اقدام نمایید.
انواع مهریه و تعاریف هر یک در قانون
مهریه بنا به شرایطی که زوجین در آن قرار می‌گیرند، با انواع مختلفی روبرو است. با توجه به اینکه در بسیاری از مواقع اصلاً مهریه در عقدنامه ازدواج دائم درج نمی‌شود، قانون برای رعایت حقوق زوجه در چنین شرایطی اقدام به تعریف انواع مهریه نموده است. انواع مهریه به شرح سه مورد زیر هستند:
- مهرالمسمی یا همان مهریه مقرر در عقدنامه
- مهرالمثل یا همان مهریه متعارف
- مهرالمتعه یا همان مهریه با توجه به وضعیت مالی مرد
هر کدام از انواع مهریه تعریف خاص خود را دارند که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم. اما قبل از آن باید متذکر شویم که این تعریف و انواع مهریه مخصوص عقد دائم است و برای عقد موقت انواع دیگری وجود دارد که در ادامه به بررسی آنها نیز خواهیم پرداخت. از این گذشته انواع مهریه جدای از تعریفی که در ادامه مرور می‌کنیم، پیچیدگی‌های حقوقی دیگری هم دارند که باید به آنها دقت شود. کاربران می‌توانند با استفاده از خدمات مشاوره حقوقی مهریه اطلاعات لازم درباره انواع مهریه را کسب کرده و از این طریق از حق‌وحقوق قانونی خود با خبر شوند.
مهرالمسمی یا همان مهریه مقرر در عقدنامه
تقسیم‌بندی مهریه به انواع مختلف به جهت نوع رفتاری است که در زمینه مهریه از سوی مردم بروز کرده است. هر کدام از انواع مهریه به‌نوعی در حال پاسخ دادن به یک چالش صورت گرفته در زمان عقد اشاره دارند. مهرالمسمی یا همان مهریه مقرر در عقدنامه مهریه‌ای است که به‌صورت معمول در عقدنامه درج شده و زوج موظف به پرداخت آن است. البته هر چند تعریف این نوع از انواع مهریه به نظر ساده می‌رسد، اما بااین‌حال دارای پیچیدگی‌های زیادی نیز هست. لزوم استفاده از خدمات مشاوره حقوقی مهریه برای ارائه دادخواست برای دریافت مهریه امری کاملاً ضروری است.
اما مهرالمسمی به چه چیزی اطلاق می‌شود؟ به‌صورت معمول این نوع از انواع مهریه با سکه طلا عجین شده و زوجین برحسب شرایط تعدادی سکه طلا برای آن در نظر می‌گیرند. به خاطر داشته باشید که مهریه در نظر گرفته شده در عقدنامه بایستی قابلیت مالکیت داشته باشد و شوهر نیز امکان پرداخت آن را داشته باشد. همچنین این مهریه با کاملاً معین و مشخص باشد. برای مثال اگر قرار بر مهر کردن مقداری زمین است، باید مشخصات زمین به‌صورت کامل در عقدنامه درج شده و محل آن نیز مانند سند مشخص شود.
پرداخت مهریه مهرالمسمی
یکی از چالش‌های بزرگی که در زمینه مهریه با آن روبرو هستیم، مربوط به شرایط پرداخت مهریه است. ابتدا باید عرض کنیم که طبق قانونی هیچ محدودیتی در درج مهریه در عقدنامه وجود ندارد. 1 سکه یا به وزن زوجه سکه و یا هر میزان دیگری را می‌توان به‌عنوان مهریه قرار داد. ازاین‌رو محدودیتی دراین‌باره وجود ندارد. اما پرداخت مهریه با چالش‌هایی روبرو است. نکته اول را از این بابت اشاره کردیم که برخی از کاربران به‌غلط بر این باور هستند که مهریه تنها می‌تواند 110 سکه باشد و بیشتر از آن قابل اجرا نیست. این تصور، تصوری اشتباه از قانون حمایت خانواده است.
وقتی صحبت از پرداخت مهریه به زبان می‌آید، چندین شرایط قابل تصور است:
- در اولین حالت ممکن است مرد توان پرداخت تمام مهریه به هر میزانی که باشد را داشته باشد. اموال منقول و غیرمنقول زوج اگر به حدی باشد که توان پرداخت کل مهریه را داشته باشد، زوجه می‌تواند برای توقیف اموال و دریافت کل مهریه اقدام کند.
- اگر زوج توان مالی پرداخت مهریه را نداشته باشد، دو راه‌حل پیش روی خود خواهد داشت. یا باید برای اعسار و یا همان قسط‌بندی مهریه اقدام نموده و آن را به‌صورت قسطی پرداخت کند. در این شرایط هم تمام مهریه هر چقدر که باشد، باید به‌صورت قسطی پرداخت شود.
- در حالت سوم زوج با وجود عدم داشتن توان مالی برای پرداخت مهریه، برای اعسار و قسط‌بندی آن اقدام نمی‌کند. در چنین شرایطی زوجه می‌تواند حکم جلب زوج را از دادگاه دریافت نموده و زوج وارد حبس خواهد شد.
قانون 110 سکه در پرداخت مهریه
اما اگر مبلغ مهریه بیش از 110 سکه باشد، قانون حمایت از خانواده که در سال 92 تنظیم شده، شرایط خاصی را نیز در نظر گرفته است. طبق این قانون:
- اگر مرد توان پرداخت 110 سکه را داشته باشد، برای بقیه سکه‌ها نیازی به دریافت حکم اعسار از دادگاه نخواهد داشت.
- در صورتی که مرد حتی 109 سکه را نقداً بپردازد و دیگر توان مالی لازم را نداشته باشد، حتماً باید برای بقیه حکم اعسار دریافت کند. در غیر این صورت امکان حبس وی توسط زوجه در نظر گرفته شده است.
چالش در زمینه شرایط پرداخت مهریه بسیار زیاد است و هر شخصی بنا به شرایطی که دارد، نیاز به روش خاص خودش را خواهد داشت. با استفاده از خدمات مشاوره حقوقی مهریه می‌توانید بهترین راه‌حل را برای پرداخت مهریه در نظر گرفته و آن را اجرایی نمایید.
مهرالمثل یا همان مهریه متعارف
مهرالمثل و یا همان مهریه متعارف یکی دیگر از انواع مهریه است که در قانون تعریف شده است. این نوع از انواع مهریه زمانی تعریف می‌شود که در عقدنامه:
- هیچ مهریه‌ای تعیین نشده باشد.
- مهریه تعیین شده در عقدنامه مشخص و معین نباشد.
برای درک مشخص و معین نبودن مهریه در نظر گرفته شده در عقدنامه به یک مثال ساده بسنده می‌کنیم. فرض کنید مهریه در نظر گرفته شده در عقدنامه یک واحد آپارتمان در تهران است. اما هیچ مشخصات دیگری اعم از منطقه، آدرس، متراژ، طبق و … درج نشده است. چنین مهریه‌ای باطل بوده و زوج موظف به پرداخت آن نخواهد بود. در این شرایط و در زمانی که در عقدنامه مهریه تعیین نشده باشد، برای پرداخت مهریه از مهرالمثل استفاده می‌شود.
مهرالمثل مقدار مهریه متعارفی است که بر اساس جایگاه اجتماعی خانواده زوجه و همچنین شرایط خود وی اعم از شغل، تحصیلات و … تعیین شده و مرد موظف به پرداخت آن می‌شود. برای مثال در برخی مواقع برای تعیین مهرالمثل از مهریه دختران فامیل که در شرایط مشابهی نسبت به زوجه هستند و مهریه متعارفی هم دارند، استفاده می‌شود.
مهرالمتعه یا همان مهریه با توجه به وضعیت مالی مرد
یکی دیگر از انواع مهریه که در قانون تعریف شده است، مهرالمتعه است. این نوع از مهریه در زمانی استفاده می‌شود که در عقدنامه مهریه تعیین نشده و یا مهریه تعیین شده مشخص و معین نباشد. همان شرایطی که در بند قبل به آنها اشاره کردیم. اما با این تفاوت که این نوع مهریه زمانی استفاده می‌شود که زن و شوهر قبل از نزدیکی و زناشویی از یکدیگر جدا شده و طلاق بگیرند. در این مواقع دادگاه حکم به پرداخت مهرالمتعه می‌نماید. به این معنی که کارشناس دادگستری این بار نه بنا به منزلت اجتماعی زن، بلکه بنا به جایگاه اقتصادی و فرهنگی و فقر و غنای شوهر برای تعیین مهریه اقدام می‌نماید. دقت کنید که اگر نزدیکی میان طرفین برقرار شود، حکم دادگاه مهرالمثل خواهد بود. لازم است تا کاربران در این مواقع نیز برای دستیابی به تمام حق‌وحقوق خود از خدمات مشاوره حقوقی مهریه استفاده نمایند.
انواع مهریه در عقد موقت
قبل از اینکه به بررسی انواع مهریه در عقد موقت بپردازیم، لازم است تا نکاتی را درباره این نوع عقد و تفاوت آن با عقد دائم ارائه کنیم. به‌صورت کلی اصلی‌ترین تفاوت میان عقد موقت و عقد دائم در این است که در عقد دائم در صورت عدم درج مهریه و تعیین نشدن آن، اخلالی در عقد به وجود نمی‌آید، اما اگر در ضمن عقد موقت مقدار مهریه در عقدنامه مشخص نشود و یا مهریه مشخص شده معین و مشخص نباشد، عقد باطل است. به همین جهت طرفین در عقد موقت موظف به تعیین مهریه مشخص و معین هستند.
با این تعریف پرواضح است که مهرالمثل و مهرالمتعه که از انواع مهریه در عقد دائم بودند، در عقد موقت تعریف نشده و کارایی ندارند. ازاین‌رو در این نوع عقد تنها مهرالمسمی قابل تعریف است.
در انتها باید بدانید
به بررسی نکات بسیار مهمی درباره هدف از پرداخت مهریه و همچنین انواع آن پرداختیم. تعریف هر یک از انواع مهریه را نیز مرور نمودیم. دقت کنید که اطلاعات درج شده در این مقاله می‌توانند برای عموم مفید باشند و اطلاع از آنها برای زوجین و خانواده‌ها الزامی است. اما در صورت قرار گرفتن در شرایط واقعی لازم است تا کاربران با استفاده از خدمات مشاوره حقوقی مهریه، خود را از هر گیروداری نجات داده و مانع از ضایع شدن حق‌وحقوق خود شوند.
همچنین برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه مهریه و انواع آن می‌توانید سایر مقالات ما را در بلاگ حقوقی لامینگو دنبال نمایید. در انتهای این مقاله نیز امکان درج نظرات و سؤالات برای کاربران برقرار شده تا در صورت نیاز بتوانند آنها را با مشاورین ما در لامینگو مطرح کرده و پاسخ‌های ما را نیز جویا شوند.
.svg)
دیدگاه شما