از تمکین و مسائل مربوط به آن چه می‌دانید؟

تمکین به چه معناست؟

تمکین در لغت به معنای الزام و در اصطلاح حقوقی ادای وظایف زوجیت زن در مقابل شوهر است. مطابق ماده ۱۱۰۲ قانون مدنی همین که عقد نکاح به طور صحیح واقع شود، روابط زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل یکدیگر برقرار می‌شود. بر اساس این قانون تمکین زن از شوهر به دو نوع تقسیم می‌شود:

 تمکین عام

فرمانبرداری زن از شوهر و سکونت در منزلی که شوهر انتخاب می‌کند(مگر آن‌که اختیار تعیین محل سکونت را به زن داده شود) و همچنین انجام وظایف خانه‌داری اعم از فرزند پروری، تهیه غذا و انجام نظافت منزل از جمله موارد تمکین عام زن از شوهر است. مطابق ماده ۱۱۵ قانون مدنی “در روابط زوجین، ریاست خانواده از خصایص شوهر است”

 تمکین خاص

براساس قانون برقراری رابطه‌ی خاص جنسی و زناشویی متعارف که ناظر به اطاعت پذیری زن از مرد باشد را تمکین خاص می‌گویند.

دریافت مشاوره حقوقی

 تمکین در دوران عقد

زوجه‌ای که در هنگام انعقاد عقد نکاح باکره باشد، به علت آن‌که از حقی به نام حق حبس برخوردار است، موظف به ایفای وظایف زناشویی در مقابل شوهرش نیست؛ حق حبس به این معنا است که زوجه‌ی باکره بعد از عقد نکاح می‌تواند شرط کند که تا زمانی‌که زوج تمام مهریه‌ی او را پرداخت نکند، از او در روابط زناشویی اطاعت نخواهد کرد؛

در صورتی هم که زوج  بعد از مطالبه‌ی مهریه از جانب زوجه در دادگاه، دادخواست اعسار بدهد، با ثابت شدن ناتوانی او به پرداخت مهریه به صورت یکجا، دادگاه پرداخت مهریه‌ی زوجه را با توجه به میزان دارایی و درآمد زوج به صورت قسط‌‌ بندی خواهد کرد ودر این صورت هم حق حبس زوجه تا پایان دریافت تمامی اقساط مهریه به قوت خود باقی خواهد ماند. و در طول تمام این مدت، شوهر موظف است نفقه‌ی زوجه را پرداخت کند.

شاید این سؤال برای شما مطرح شود که  اگر لزوم برخورداری زن از نفقه، تمکین از شوهر است، پس چرا شوهر باید نفقه‌ی همسر خود را بپردازد در حالی که همسرش از او تمکین نکرده است؟ جواب این سوال هم ریشه در همین حق حبس دارد؛ یعنی زوجه با داشتن این حق مسئولیتی در قبال تمکین از شوهر ندارد. اما اعمال حق حبس توسط زوجه ملزم به وجود یک سری شرایط است. مانند:

1. باید مهریه‌ی زن حال باشد، یعنی عندالمطالبه باشد و زوج بلافاصله بعد از انعقاد عقد نکاح می‌تواند نسبت به دریافت آن اقدام کند. اگر مهریه‌ی زن مدت‌دار باشد، یعنی باید مدتی از عقد نکاح بگذرد تا زوجه بتواند مهریه‌ی تعیین شده‌ی خود را مطالبه کند و در این فاصله زوج از او طلب ایفای وظایف زناشویی کند، دیگر زوجه از حق حبس برخوردار نخواهد بود و موظف به تمکین از شوهرش است و در صورتی‌که از ایفای آن سر باز زند، مستحق دریافت نفقه نمی‌باشد.
2. دومین شرایطی که باید وجود داشته باشد تا زوجه بتواند از حقوق حبس استفاده کند، این است که زوجه قبل از دریافت مهریه از شوهرش، به روابط زناشویی با وی اقدام نکرده باشد؛ چرا که براساس ماده ۸۶ قانون مدنی چنانچه زوجه قبل از گرفتن مهریه، با اختیار و اراده‌ی خود از زوج تمکین خاص (برقراری رابطه‌ی زناشویی) کند، حق حبس وی ساقط گردیده و دیگر مجاز به امتناع از تمکین و سایر وظایف زناشویی نیست.

 صدور مجوز ازدواج مجدد مردها از طرف دادگاه در صورت عدم تمکین زوجه

در مورد امکان ازدواج مجدد این مطلب را بخوانید: شرایط ازدواج مجدد

• صدور مجوز ازدواج مجدد مردها در دورانی که همسرشان از حق حبس برای عدم تمکین استفاده می‌کنند.

با وجودی حسنی که حق حبس برای بانوان دارد و با در اختیار داشتن این حق آن‌ها می‌توانند از حقوق بسیاری مانند مهریه و نفقه بدون ایفای وظایف زناشویی برخوردار شوند، اما ممکن است دردسرهایی هم برای آنان داشته باشد.

مثلا اگر مردی که مدت طولانی از عقد نکاح او با همسرش گذشته است اما همسر او همچنان به حق حبس خود پایبند بوده و از انجام وظایف زناشویی در قبال شوهرش سر باز زند، مرد می‌تواند با استناد به حق حبس زوجه و رد شدن درخواست تمکین او از از طرف زوجه، از دادگاه درخواست دریافت مجوز ازدواج مجدد بدون رضایت همسر کند. در صورت اثبات ادعای مرد و داشتن توانایی مالی او برای تشکیل دو زندگی، دادگاه به او اجازه خواهد داد.

دریافت مشاوره حقوقی مهریه

• صدور مجوز ازدواج مجدد مردها بعد از تمکین کردن همسرشان

اگر زوجین بعد از انعقاد عقد نکاح مبادرت به روابط زناشویی کنند و در واقع زن از شوهرش تمکین کرده باشد (بیشتر تمکین خاص مدنظر است)، اما بعد از گذشت مدتی از زندگی مشترک دیگر از شوهر خود تمکین نکرده و وظایف زناشویی خود را انجام ندهد و یا بدون اجازه‌ی شوهر منزل را ترک کند، به اصطلاح حقوقی ناشزه شناخته شده و شوهرش می‌تواند از دادگاه درخواست صدور مجوز ازدواج مجدد کند.

به این ترتیب اگر حکم دادگاه به دنبال دادخواست عدم تمکین، به نفع مرد صادر شود و ناشزه بودن زن ثابت گردد، زن دیگر نه مستحق دریافت نفقه از جانب شوهرش نمی‌باشد، بلکه شوهر او می‌تواند با صدور حکم ازدواج مجدد از طرف دادگاه، بدون اجازه‌ی او ازدواج کند.

 چگونگی اثبات عدم تمکین زن از جانب مرد

مردها می‌توانند به روش‌های مختلفی عدم تمکین همسر خود را به اثبات برساند؛ یکی از این روش‌ها این است که مثلاً نواری ضبط کند یا ویدیوی تهیه کند که همسر او در آن بیان کرده است که حاضر به تمکین از او نیست یا خارج شدن همسرش از منزل که بدون اجازه‌ی او منزل را ترک کرده را با دلایل و مدارک لازم و جمع آوری استشهاد محلی و شهادت شهود ثابت کند.

دریافت مشاوره حقوقی طلاق

از منظر قانون در چه مواردی عدم تمکین زوجه از زوج موجه خواهد بود؟

• اگر زن در دوران عادت ماهیانه به سر می‌برد و امکان برقراری رابطه ‌ی ‌زناشویی نباشد، می‌تواند تا اتمام این دوره از شوهر خود تمکین خاص نکند.
• اگر مرد دچار امراض مقاربتی (ایدز، زگیل تناسلی و..) باشد و تمکین زن از او موجب انتقال آن امراض از طریق مقاربت شود.
• استفاده از حق حبس در صورتی که تمکین چه عام و چه خاص از جانب زن صورت نگرفته باشد. در پاراگراف‌های بالا در مورد آن توضیح داده شده است.
• اگر زن ثابت کند که در صورت زندگی با شوهر خود، جان و مال و آبروی به خطر می‌افتد و در منزل شوهر امنیت جانی و شرافتی ندارد، در صورت اثبات مطابق ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی، زن می‌تواند مسکن جداگانه‌ای اختیار کند و تا زمانی‌که مظنه ضرر مزبور (عدم امنیت جانی و مالی و شرافتی) وجود داشته باشد، زن علاوه بر این‌که می‌تواند همچنان جدا از شوهرش زندگی کند، مستحق دریافت نفقه از شوهرش نیز می‌باشد.
• اگر شوهر اعتیاد به مواد مخدر توهم زا و خطرناک و مشروبات الکلی داشته باشد و تمکین زن و حضورش در کنار شوهر، سبب ورود آسیب به او شود.
• اگر مرد نتواند مسکن مناسب و لوازم مورد نیاز و متعارف زندگی مشترک را برای زن فراهم کند.
• و سایر مواردی که به تشخیص دادگاه، عدم تمکین زن از مرد موجه شناخته شود.

کانال تلگرام لامینگو

در صورت تمایل می‌توانید ساید مقالات ما را در لامینگو بلاگ مطالعه بفرمایید.