حضانت فرزندان دختر و پسر به چه شکل است؟

زمانی‌که که زن و مرد بر اثر اختلاف و عدم تفاهم با یکدیگر، اقدام به طلاق کنند، اگر دارای فرزندانی باشند تکلیف فرزندان آن‌ها چه خواهد شد؟ آن فرزندان بعد از جدایی پدر و مادرشان نزد کدام یک از آن‌ها زندگی خواهند کرد؟ در این‌جا مسئله‌ای که با آن روبرو خواهیم شد، مسئله حضانت است. حضانت در لغت به معنای پروردن است و حضانت فرزند یعنی نگهداری مادی و معنوی طفل توسط افرادی که قانوناً وظیفه‌ی نگهداری و سرپرستی فرزندان خود را دارند.

حضانت فرزندان در صورت جدایی والدین به چه صورت خواهد بود؟

حضانت فرزندان تا رسیدن آن‌ها به سن بلوغ با پدر و مادر خواهد بود؛ به این ترتیب که دختر سن ۹ ساله تمام قمری و پسر تا سن ۱۵ سال تمام قمری باید تحت سرپرستی والدین خود قرار گیرد. اما اگر قبل از به بلوغ رسیدن آن‌ها، والدینشان اقدام به طلاق کنند، سوالی که مطرح می‌شود این است که تکلیف نگهداری فرزندان آن‌ها چه خواهد شد؟

قانونگذار قواعدی در جهت حل این مسئله در نظر گرفته است؛ به این ترتیب که بعد از جدایی والدین، مادر در حضانت فرزند تا سن هفت سالگی اولویت دارد و مادری که تا هفت سالگی از فرزند خود نگهداری می‌کند، می‌تواند طبق قانون از دادگاه درخواست دریافت نفقه کند. در این صورت که پدر موظف است ماهیانه مبلغی را به عنوان نفقه به فرزند خود پرداخت نماید.

بعد از سن هفت سالگی و قبل از سن بلوغ، حضانت فرزند با پدر است. البته بعد از سن ۷ سالگی، واگذاری حضانت به پدر به طور مطلق نخواهد بود و اگر در این باره اختلافی بین والدین باشد و یا جدایی فرزند از مادر موجب لطمه‌ی روحی و عاطفی به او شود، دادگاه خانواده با توجه به وضعیت والدین و وضعیت کودک مناسب‌ترین شرایط را برای زندگی فرزند انتخاب می‌کند و به خاطر مصلحت فرزند، نگه‌داری او همچنان به مادر سپرده خواهد شد.

 تکلیف نگه‌داری فرزند پس از رسیدن به بلوغ

دختران بعد از رسیدن به سن ۹ سال تمام قمری و پسران بعد از رسیدن به سن ۱۵ سال تمام قمری، از حضانت والدین خود خارج می‌شوند و دیگر اختیار با خودشان است که تصمیم بگیرند که می‌خواهند با پدرشان زندگی کنند یا مادرشان.

دریافت مشاوره حقوقی  

 تفاوت بین حضانت و ولایت قهری

از نظر شرع و قانون ولی قهری هر فردی، پدر و جد پدری اوست و تنها آن‌ها اختیار اداره‌ی امور مالی و غیر مالی طفل را برعهده دارند و مادر ولی قهری محسوب نمی‌شود. اما حضانت که به معنی تربیت و نگهداری جسمی از طفل است، هم حق و هم تکلیف ابوین (پدر و مادر) می‌باشد و در صورت نبوده هر یک از آن‌ها، حضانت به دیگری واگذار خواهد شد.

نکته: بعد از فوت پدر، اولویت حضانت فرزند با مادر است نه جد پدری.

ولایت قهری حقی غیر قابل انکار و انتقال است؛ به این معنی که نه پدر و نه جد پدری طفل نمی‌توانند این حق را به فرد دیگر غیر از خودشان منتقل کنند؛ اما حضانت حق و تکلیفی قابل واگذاری است و هر یک از پدر و مادر طفل می‌توانند آن را به یکدیگر واگذار کنند، بدون آن‌که دیگر حق حضانتی داشته باشند؛ مثلاً فرض کنید زن و مردی می‌خواهند از هم جدا شوند، آن‌ها فرزندی هشت ساله دارند (همانطور که گفتیم حضانت فرزند، دختر و چه پسر تا ۷ سالگی با مادر است و بعد از هفت سالگی حضانت آنها به پدر خواهد رسید) در این‌جا زن در ازای بخشیدن مهریه‌ی خود، حضانت فرزند را از شوهرش می‌خواهد و مرد نیز می‌تواند با قبول این درخواست در ازای بخشیده شدن مهریه، حق حضانت خود را به زن واگذار کند.

 شرایط لازم والدین برای برعهده گرفتن حضانت فرزندان خود

اگر چه از نظر قانون حضانت فرزندان تا هفت سالگی با مادر و بعد از آن تا سن بلوغشان با پدر است اما این قانون زمانی اجرا خواهد شد که والدین شایستگی نگهداری از فرزندان خود را داشته باشند. شرایطی که قانون مدنی برای نگهداری طفل در نظر گرفته است عبارتند از:

1. توانایی عملی

اگر هر یک از والدین درگیر مریضی سخت باشند و توان لازم برای مراقبت از فرزند خود را نداشته باشند، دادگاه با توجه به این شرایط، حضانت فرزند را به دیگری واگذار خواهد کرد.

2. شایستگی اخلاقی

اگر پدر یا مادر دچار اعتیاد به مواد مخدر و مشروبات الکلی باشند و یا مبتلا به بیماری روانی باشند و این امر سبب ورود و آسیب جسمی و روانی به فرزند شود، دادگاه برای حفظ سلامتی فرزند و جلوگیری از آسیب رسیدن به او، حضانت را از آن پدر یا مادر ناشایسته سلب کرده و به دیگری واگذار می‌کند.

3. اسلام

اگر یکی از والدین طفل مسلمان و دیگری مقید به دین دیگری غیر از اسلام باشد، به جهت مصلحت فرزند، اولویت حضانت فرزند با پدر یا مادری است که مسلمان می‌باشد.

4. عدم ازدواج مادر با شخص دیگر

اگر مادری که حضانت فرزند خود را بر عهده دارد، اقدام به ازدواج مجدد کند، طبق قانون حضانت فرزند از او گرفته شده و به پدر واگذار خواهد شد. البته اگر در زمانی که مادر مجددا ازدواج می‌کند، پدر طفل فوت کرده باشد، دیگر حضانت فرزند از او سلب نخواهد شد و  فرزند می‌تواند همچنان تحت سرپرستی مادر باقی بماند.

کانال تلگرام لامینگو

 و در نهایت اگر بر اثر عدم مواظبت درست فرزند یا سوء رفتار پدر و مادر، سلامت جسمانی یاتربیت اخلاقی کودک در معرض خطر باشد و هیچ یک از والدین صلاحیت حضانت فرزند را نداشته باشند، دادگاه می‌تواند به تقاضای خویشاوندان کودک یا به درخواست قیمی که دادگاه تعیین می‌کند یا به درخواست دادستان، تصمیمات دیگری برای نگهداری آن کودک اتخاذ کند.

برای مطالعه سایر مقالات می‌توانید به مجله حقوقی لامینگو مراجعه کنید. فراموش نکنید حتما نظراتتان را از طریق کامنت با ما در میان بگذارید.